Tuy nhiên, việc dạy vượt tiết liên tục đang tạo ra những mâu thuẫn giữa quy định của ngành giáo dục trong 05/2025/TT-BGDĐT và Luật Lao động. Vấn đề đặt ra: Làm sao để giải bài toán này vừa đảm bảo chất lượng giáo dục, vừa đúng pháp luật?

Thực trạng giáo viên dạy vượt tiết hiện nay

Hiện nay, tại nhiều trường học ở các huyện miền núi, vùng sâu, vùng xa, các khu vực đông dân cư đồng bằng, ven biển... tình trạng thiếu hụt giáo viên vẫn đang ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học.

Do không được bổ sung giáo viên kịp thời, nhiều trường phải linh hoạt điều động cán bộ quản lý (hiệu trưởng, hiệu phó) xuống kiêm nhiệm giảng dạy. Giáo viên bộ môn còn lại thì phải dạy vượt tiết liên tục trong suốt 35 tuần học.

Một giáo viên tại một trường tiểu học ở miền Trung chia sẻ: "Mỗi tuần tôi phải dạy tới 33 tiết, vượt hẳn hơn 10 tiết so với định mức. Nếu tính dạy vượt tiết suốt 35 tuần thì một năm học chúng tôi dạy vượt trên 300 tiết.

Theo quy định hiện nay của Luật Lao động, chúng tôi chỉ được thanh toán 200 tiết dạy thêm giờ, những tiết đã dạy dư coi như bỏ. Chúng tôi không có lựa chọn khác, vì nếu không dạy thì học sinh sẽ thiếu tiết học mà tiếp tục dạy sẽ quá thiệt thòi cho bản thân".

Thông tư 05/2025/TT-BGDĐT: Có mâu thuẫn trong chính quy định phân công tiết dạy?

Theo Thông tư 05/2025/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo, định mức tiết dạy trung bình trong một tuần của giáo viên được quy định như sau:

Tại khoản 2, Điều 3 của Thông tư này, quy định rõ nguyên tắc: "Căn cứ kế hoạch giáo dục, thực trạng đội ngũ và định mức tiết dạy trong 1 năm học, hiệu trưởng phân công giáo viên giảng dạy theo định mức tiết dạy trung bình trong 1 tuần. Trường hợp phải phân công giáo viên dạy vượt định mức... thì tổng số tiết dạy vượt trong 1 tuần không quá 50% định mức trung bình."

Như vậy, giáo viên các cấp học có thể được phân công dạy vượt như sau:

Tuy nhiên, ngay sau đó, Thông tư 05/2025/TT-BGDĐT vẫn khẳng định: "Tổng số tiết dạy vượt trong một năm học không vượt quá số giờ làm thêm theo quy định của pháp luật về lao động."

Trong khi đó, theo Điều 107, Bộ luật Lao động năm 2019, giới hạn làm thêm như sau: Tối đa: 200 giờ/năm Trường hợp đặc biệt (được chấp thuận bằng văn bản): 300 giờ/năm

Như vậy, nếu giáo viên dạy vượt đều đặn 50% trong cả 35 tuần, tổng số giờ dạy vượt sẽ vượt xa mức 200 giờ, thậm chí tiệm cận 400 tiết – trái ngược hoàn toàn với giới hạn cho phép theo Luật Lao động.

Có hay không mâu thuẫn trong quy định ngành giáo dục?

Có thể thấy, chính khoản 2, Điều 3 của Thông tư 05/2025/TT-BGDĐT đang tiềm ẩn mâu thuẫn nội tại: Một mặt, ngành cho phép dạy vượt đến 50% định mức/tuần. Mặt khác, lại ràng buộc tổng tiết vượt không được quá mức làm thêm theo Luật Lao động.

Điều này khiến nhiều hiệu trưởng lúng túng trong việc phân công. Trong thực tế, vì thiếu giáo viên, không ít thầy cô buộc phải dạy vượt tới 250- 300 tiết/năm.

Nhưng khi thanh toán tiền tiết thừa giờ, nhà trường chỉ được phép thanh toán trong khuôn khổ 200 tiết, phần tiết vượt còn lại buộc phải bỏ – vừa thiệt thòi cho giáo viên, vừa gây ra tâm lý bức xúc.

Để tránh việc một giáo viên vượt quá 200 giờ/năm, một số hiệu trưởng chọn cách luân phiên chia đều tiết vượt cho cả tổ, nhưng giải pháp này lại nảy sinh hệ lụy lớn.

Giáo viên không đúng chuyên môn bị điều sang dạy môn khác: Giáo viên Tiếng Anh dạy Thể dục; giáo viên Toán dạy Lịch sử và Địa lý; giáo viên Mỹ thuật được giao dạy Tin học… điều này ảnh hưởng lớn đến chất lượng dạy và học của cả thầy và trò.

Giải pháp nào cho nhà trường khi thiếu giáo viên kéo dài?

Vì quyền lợi của giáo viên và học sinh cũng như đảm bảo đúng quy định nhà trường không nên phân công giáo viên dạy vượt tiết quá nhiều trong suốt 35 tuần.

Nhà trường cần đề xuất cấp có thẩm quyền bổ sung biên chế, tuyển dụng mới. Ký hợp đồng ngắn hạn với giáo viên thỉnh giảng. Báo cáo chi tiết tình trạng thiếu giáo viên để xin cơ chế đặc thù.

Các trường nên lập kế hoạch tiết dạy theo tuần, có theo dõi sát sao tổng số giờ vượt trong cả năm. Hiệu trưởng cần xin ý kiến cấp trên (trực tiếp là sự chấp thuận của Ủy ban nhân dân tỉnh) bằng văn bản để xin áp dụng mức 300 giờ/năm.

Việc dạy vượt tiết là giải pháp tình thế khi địa phương thiếu giáo viên. Thế nhưng khi giáo viên được phân công dạy vượt tiết mà không được nhận thù lao xứng đáng dễ sinh ra bức xúc, thiếu nhiệt tình trong từng bài dạy, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của học sinh.

Để tháo gỡ tình trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần có hướng dẫn rõ ràng hơn về: Cách tính tổng tiết vượt trong năm, điều kiện áp dụng cơ chế đặc thù 300 giờ/năm và giải pháp hỗ trợ trường thiếu giáo viên nhưng vẫn tuân thủ đúng luật.

Quan trọng nhất, cần đảm bảo quyền lợi chính đáng của giáo viên, tránh để họ dạy vượt tiết nhưng không được ghi nhận tương xứng.