Điểm nghẽn của giáo dục đại học Việt Nam

Tốc độ phát triển của giáo dục đại học sẽ chậm lại nếu các điểm nghẽn không được tháo gỡ

Tại Chương trình "Bộ trưởng gặp gỡ nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục, đào tạo năm 2023" mới đây, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho rằng, giáo dục đại học của Việt Nam trong vài thập kỷ trở lại đây cũng có những bước phát triển về cả quy mô lẫn chất lượng với rất nhiều chỉ số gia tăng như: số lượng cơ sở giáo dục đại học, quy mô thu hút sinh viên, tỉ lệ đào tạo sau đại học, số lượng giảng viên có trình độ đào tạo từ tiến sĩ trở lên...

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, bên cạnh những bước tiến thì giáo dục đại học vẫn có những điểm nghẽn về thể chế và cơ sở vật chất, hạ tầng.

Hiện nay, bức tranh chung của các trường đại học công và tư về cơ bản còn khá nghèo nàn về cơ sở vật chất. Hệ thống phòng thí nghiệm chưa đáp ứng được các nghiên cứu ở góc độ đỉnh cao theo tầm quốc tế. 

Và Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhận định rằng: "Nếu không cải thiện hệ thống trang thiết bị, phòng thí nghiệm để mở đường cho các nghiên cứu đỉnh cao, các sản phẩm đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ thì sẽ cản trở tốc độ phát triển của các trường đại học Việt Nam".

Quyết tâm tháo gỡ điểm nghẽn của giáo dục đại học

Để đáp ứng được yêu cầu về sự thay đổi nhanh chóng của khoa học, công nghệ, kỹ thuật thì cần tiếp tục đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm ở các trường đại học. Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cho rằng cần phải có kiến nghị với Chính phủ.

"Trong các phiên họp của Chính phủ, tôi cũng đã kiến nghị là chúng ta cần phải có một chương trình mang tầm quốc gia để hiện đại hóa hạ tầng cho giáo dục đại học. Bởi nếu muốn đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao thì cần thiết và không thể không có một hạ tầng hiện đại", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thông tin.

Về lực lượng nhà giáo, lực lượng khoa học, theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thì cũng cũng cần phát huy trí tuệ trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.

Ngoài ra, vấn đề tài chính cũng là yếu tố vô cùng quan trọng trong hoạt động ở các trường đại học. Hiện Chính phủ yêu cầu các trường thực hiện tạm lùi thời hạn tăng học phí theo Nghị định 81/2021 để chia sẻ khó khăn với người dân cũng như toàn xã hội. Vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ nghiên cứu kiến nghị Nhà nước cấp bù kinh phí cho các nhà trường để đảm bảo chất lượng hoạt động.

Về thể chế, theo Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo, quá trình triển khai tự chủ đại học cho thấy còn gặp nhiều vướng mắc. Có nơi hiểu chưa hết khái niệm tự chủ, không dám làm hết; có nơi hiểu tự chủ là thích làm gì thì làm, dẫn đến sai lệch khi thực hiện.

Trăn trở và nhận định nếu không cùng nhau tháo gỡ, thoát ra khỏi điểm nghẽn, đẩy tốc độ phát triển của giáo dục đại học nhanh hơn, mạnh và bền vững hơn nữa, giáo dục đại học sẽ chậm lại, rất khó khăn đạt đến những đỉnh cao trong một số ngành, nghề. 

Do đó, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ sớm hoàn thành quy hoạch, sắp xếp hệ thống mạng lưới các cơ sở giáo dục, đổi mới hệ thống quản trị đại học theo cơ chế tự chủ. Đồng thời, tiếp tục phát triển đội ngũ giảng viên, đặc biệt là các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành làm "hạt nhân" hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh.

Riêng về thể chế, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng sẽ rà soát hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, để hoàn thiện và mở đường làm căn cứ cho đổi mới giáo dục nói chung và thực hiện tự chủ đại học theo chiều sâu; đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển mô hình giáo dục đại học số, đào tạo giáo viên; triển khai những chính sách đặc thù để phát triển khoa học cơ bản, lĩnh vực sư phạm và các lĩnh vực mũi nhọn...