Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ làm mọi việc để phát triển, đổi mới lực lượng nhà giáo

Nhà giáo là nhân tố quyết định thành công chất lượng giáo dục

Phát biểu cuối Chương trình "Bộ trưởng gặp gỡ nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục, đào tạo năm 2023" sáng ngày 15/8, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định: Nguồn lực quan trọng nhất của giáo dục là nhà giáo, nhân tố quyết định thành công chất lượng giáo dục là nhà giáo. Chất lượng đội ngũ nhà giáo sẽ quyết định chất lượng đổi mới của ngành Giáo dục.

"Buổi gặp gỡ hôm nay chúng ta cùng nhau chia sẻ, không gì khác để chúng ta làm tốt công việc của mình, để Bộ trưởng làm tốt hơn trách nhiệm của mình với ngành, với Chính phủ, với xã hội và nhân dân", Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nói.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn ghi nhận và biểu dương các nhà giáo, các thầy cô vì những đóng góp trong thời gian vừa qua, đặc biệt là trong thời gian chúng ta vừa đảm bảo dạy học bình thường, vừa chống dịch COVID-19.

Trong thời gian diễn ra dịch bệnh, theo thăm dò, thống kê, không có bất kỳ quốc gia nào tiến hành cải cách giáo dục trong bối cảnh đang ứng phó với dịch bệnh như vậy. Nhưng chúng ta trong thời điểm dịch bệnh cũng là thời điểm bước vào đổi mới lớp 1, sau đó là lớp 2, lớp 6, chúng ta không còn quyền để dừng lại, dừng lại có nghĩa là sinh ra rối loạn, cho nên chúng ta dốc lòng, dốc sức thực hiện nhiệm vụ kép.

Đến nay, giáo dục không bị khủng hoảng, một số chỉ số vẫn đảm bảo và vẫn thực hiện được đổi mới ở những mục tiêu căn bản - đó là sự nỗ lực rất lớn, rất vượt bậc trong thời gian vừa qua.

Ở thời điểm này lực lượng nhà giáo có gần 1,6 triệu, cả giáo viên mầm non, phổ thông, thường xuyên, cao đẳng, đại học và các tổ chức giáo dục khác. Đây là lực lượng hùng hậu, vốn rất quý của ngành để chúng ta hoàn thành các mục tiêu to lớn, vẻ vang mà ngành giáo dục đặt ra, Chính phủ giao phó.

"Lãnh đạo Bộ xác định phát triển đội ngũ nhà giáo là nhân tố quan trọng nhất, nền tảng nhất, bền vững nhất, quyết định nhất để hoàn thành nhiệm vụ đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục.

Việc phát triển đội ngũ nhà giáo là giải pháp của mọi giải pháp. Nhà giáo là tài sản quý nhất của ngành chúng ta. Lãnh đạo Bộ sẽ cố gắng làm mọi việc, mọi biện pháp để có thể nâng cao vị thế, phát triển lực lượng nhà giáo, đổi mới lực lượng nhà giáo. 

Có những việc đã làm được, chưa làm được, có thể không làm được nhưng trong suy nghĩ, tình cảm và hành động của tôi và các đồng nghiệp, các cán bộ quản lý ở Bộ thì luôn luôn đau đáu. Tại các diễn đàn lớn nhỏ, hễ có cơ hội là chúng tôi bày tỏ các kiến nghị để đem lại những gì tốt đẹp nhất cho nhà giáo", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chia sẻ tâm tư.

Nắm bắt cơ hội thực hiện tốt chương trình giáo dục phổ thông 2018

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng gửi gắm mong đợi với các nhà giáo sẽ thực hiện thật tốt chương trình giáo dục phổ thông 2018. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là một nhân tố mới rất quan trọng, đây là cơ hội lớn cho chúng ta.

Đưa được chương trình vào triển khai thực tế phải thấy rằng, đây là cơ hội của ngành của ngành Giáo dục. Bởi chương trình rất nhiều cái mới mà sự tiếp nhận của cái mới không mấy dễ dàng.

Dù chương trình mới còn điểm này, điểm khác phải điều chỉnh nhưng nhìn chung chương trình được đánh giá là mới, hiện đại, là chỗ dựa cho thay đổi giáo dục, chuyển từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực.

Càng ngày chúng ta sẽ càng thấy sự thay đổi này là quan trọng. Khi kiến thức của nhân loại là vô hạn, trang bị kiến thức sẽ phải chạy theo kiến thức; chỉ có năng lực phát triển không ngừng thì mới ứng phó với sự vô hạn của tri thức phát triển không ngừng thì mới ứng phó với sự vô hạn của tri thức.

Chúng ta cần coi đây là cơ hội và cố gắng thực hiện thật tốt chương trình mới. Đây là phương thức để chúng ta đổi mới toàn diện, thực hiện thành công chương trình mới, giáo dục sẽ bước sang một chương mới, một nền giáo dục thay đổi về chất.

Những người cũ đang cùng nhau tạo ra cái mới. Vì vậy, điều kiện quan trọng đầu tiên chúng ta cần là lực lượng nhà giáo cần phải tự đổi mới. Tự đổi mới mình, đổi mới bản thân từ quan niệm, nhận thức tới phương pháp, không sợ hãi, e ngại, né tránh đổi mới bản thân. Ai cũng có thể làm được, vấn đề có dám làm hay không. Cái gì mới chưa biết, chưa hiểu, chưa thuần thục cùng tìm hiểu. 

Bộ trưởng cũng đề cập việc cần thay đổi vai trò, vị trí của nhà giáo. Nhà giáo từ chỗ là người chủ yếu truyền thụ kiến thức chuyển sang là người tổ chức, dẫn dắt, hướng dẫn, hỗ trợ cho học sinh để học sinh tự hình thành năng lực, tự tích lũy kiến thức. Sự thay đổi này hết sức quan trọng mà mỗi nhà giáo cần ý thức được.

Chúng ta cần thay đổi từng môn học, vị trí từng môn học. Thay đổi lớn của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 nếu muốn đạt được chiều sâu, thực chất thì phải thay đổi từng thành tố, từng môn học, chúng ta cần thay đổi dạy học, kiểm tra, đánh giá từng môn, không loại trừ bất cứ môn nào.

Phải đổi mới các môn học, nhất là những môn học mới, môn học chăm chút cho sự phát triển toàn diện. Sự thay đổi của từng môn học cụ thể ấy gộp lại sẽ mang lại sự thay đổi thực sự theo chiều sâu trong giáo dục.

Nếu không thay đổi được cách tiếp cận về sách giáo khoa thì chúng ta không đạt được điểm đổi mới rất quan trọng. Qua thực tế thăm dò giáo viên ở nhiều vùng miền khác nhau, vẫn còn nhiều người phụ thuộc vào sách giáo khoa. Thay đổi cần diễn ra từng bước, dần dần, không thể yêu cầu một sớm một chiều được.

Giáo viên trong các cơ sở giáo dục phổ thông cần điều chỉnh cả thói quen trong chuyên môn và sinh hoạt tập thể. Vai trò của giáo viên trong chương trình giáo dục phổ thông mới được nhiều quyền hơn, chủ động hơn – cần được phát huy.

Giáo viên có quyền quyết định các nội dung, tuần tự bài học, tổ chức kiểm tra đánh giá – điều này vốn chưa từng có trước đây, trước đây là lịch trình dạy và học, cách thức kiểm tra là đồng loạt, là tuân thủ đồng nhất theo quy định.

Nhưng bây giờ được trao quyền chủ động nhưng chúng ta phải có năng lực, kỹ năng mới sử dụng hết quyền chủ động đó được. Với trường học mang tính mở, cần tham gia cùng nhà trường xây dựng kế hoạch nhà trường, quyết định lựa chọn sách giáo khoa… Việc này dường như các trường ngoài công lập đang làm tốt hơn các trường công lập. Mong tất cả chúng ta sẽ cùng tốt hơn.

Hiệu trưởng đổi mới thì trường học mới có thể đổi mới

"Trong công cuộc đổi mới tôi rất muốn nhấn mạnh vai trò của Hiệu trường, người đứng đầu trường phổ thông. Hiệu trưởng là người chỉ huy, người chủ đạo trong việc đổi mới trong một cơ sở giáo dục. Nếu hiệu trưởng không đổi mới thì khó có thể hy vọng ở ngôi trường đó đổi mới được.

Nếu các hiệu trưởng không thay đổi thì sự thay đổi của các giáo viên sẽ rất khó khăn và có thể dẫn tới sụp đổ. Rất nhiều hiệu trưởng qua thăm dò, tiếp xúc rất nhiệt huyết, làm tốt nhưng cũng có một phần không tham gia tập huấn, không nghiên cứu chương trình, phó thác việc đó cho hiệu phó, tổ trưởng bộ môn, giáo viên cốt cán… việc đó ảnh hưởng không nhỏ đến việc đổi mới", Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh.

Trong sự đổi mới muốn có một trường học hạnh phúc, vai trò của mỗi giáo viên được phát huy, để làm được điều đó, hiệu trưởng rất quan trọng.

Hiệu trưởng không phải là một người quan trọng trong một cơ sở giáo dục, đó là một người dẫn dắt, hỗ trợ, phục vụ cho các đồng nghiệp. Cho nên mong các hiệu trưởng bắt nhịp với các mục tiêu đổi mới để trở thành những người dẫn dắt công cuộc đổi mới. Triết lý của chương trình mới là tính mở, tính nhân văn, tính chủ động. Nếu tính nhân văn, tính chủ động đó không được phát huy ở đội ngũ hiệu trưởng, thì nhân văn, chủ động đó chỉ dừng ở cổng trường.

Bộ trưởng cũng đề nghị các vụ, cục cần tăng cường trao đổi nhiều hơn với nhà giáo, tập huấn nhiều hơn, cá thể hóa đến giáo viên.

Bên cạnh những kỹ năng, năng lực của học sinh, còn phải quan tâm tới phát triển năng lực cảm xúc của học sinh. Hiện tại và tương lai năng lực cảm xúc, cảm xúc xã hội càng là nhân tố quan trọng cho chúng ta tạo dựng nên lớp học sinh mới.

"Riêng với các thầy cô giáo bậc mầm non, hôm nay bàn nhiều về khó khăn, vất vả. Khó khăn lớn, vất vả nhiều, thu nhập ít, thiệt thòi nhiều, những gì chúng ta đã nhìn thấy, đã trao đổi chắc chắn sẽ có giải pháp. Sau cuộc gặp hôm nay không phải ngay chiều nay các vấn đề sẽ được giải quyết, không phải mọi thắc mắc chiều nay sẽ xong, không phải các chính sách ngày mai sẽ được sửa cả, nhưng tôi tin rằng sự bắt đầu từ lúc này khi chúng ta cùng nhìn vấn đề thì sẽ có hướng, chúng ta cùng nhìn về một hướng để thực hiện sự nghiệp đổi mới này.

Trong các đoàn giám sát, kiểm tra đều phê phán ngành nhiều là làm truyền thông không tốt. Tôi nhận thiếu sót này. Có nhiều cái mới, nhiều cái đã làm được trong ngành nhưng chúng ta chưa chia sẻ, chưa làm cho xã hội thấu hiểu chúng ta. Trước tiên trách mình, sau mới trách người. Chúng ta chưa làm cho phụ huynh thấu hiểu, chia sẻ với chúng ta, chúng ta chưa làm cho xã hội hiểu những công việc mới khó khăn đang làm, đó là lỗi của chúng ta.

Nên mong rằng, 1,6 triệu nhà giáo cần phải nói được công việc mới mà mình đang làm, cần thể hiện được gì chúng ta đã cố gắng, nói thật rõ những gì chúng ta đang vướng, những gì cần chia sẻ; chúng ta không nói những người khác sẽ nói thay và chúng ta chỉ là người nạp thông tin mà thôi. Với cái xấu trong nội bộ chúng ta có thể lên tiếng để chống, với cái tốt, cái được trong ngành chúng ta cần nói rõ", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chia sẻ.

Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ rà soát hệ thống chính sách giáo dục

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng khẳng định, trong thời gian tới Bộ sẽ rà soát hệ thống chế độ chính sách. Hiện nay có tới hơn 200 chính sách rải rác trong các văn bản khác nhau từ các Bộ, ngành, lượng chính sách lớn như vậy sẽ khó triển khai.

Nhiều chính sách phải thông qua các Bộ, ngành khác, không phải việc riêng của ngành. Việc xây dựng Luật Nhà giáo trong thời gian tới có thể sẽ mang lại cho chúng ta những chuyển biến tích cực về thể chế. Bộ sẽ làm nhiều việc để làm sao khối giáo dục công – tư được bình đẳng trong thực tế.

Trước hết là đối đãi, ứng xử bình đẳng, phát huy hệ thống ngoài công lập để cùng chia sẻ, để xã hội được hưởng thụ giáo dục đa dạng hơn. Bộ sẽ tiếp tục kiến nghị và làm việc với các Bộ, ngành về việc tăng phụ cấp ưu đãi, tìm mọi cách tăng thu nhập cho giáo viên, tìm mọi cách để tăng cường cơ sở vật chất, cải thiện điều kiện làm việc của nhà giáo; đang làm mọi cách để chăm lo cho các đối tượng đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, làm sao những đổi mới của ngành đang làm không dẫn đến làm gia tăng bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục.

Bộ cũng đang gấp rút các công việc để điều chỉnh Nghị định 116 trong việc đào tạo lực lượng giáo viên, nguồn tuyển cho tương lai. Đang có sửa đổi trong Thông tư 16 về định mức giáo viên/lớp. Có rất nhiều việc đang làm để phát triển số lượng, chất lượng đội ngũ nhà giáo. Bao gồm cả chính sách thi đua khen thưởng. Đang làm mọi việc để nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn giáo viên, phát triển hệ thống các trường sư phạm.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhắn gửi các nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục, đào tạo: "Chúng ta cần phải kiên định ở con đường, mục tiêu đổi mới, những mục tiêu mang tính chiến lược của ngành. Chúng ta cần kiên trì thuyết phục và vận động phụ huynh, xã hội để cùng chia sẻ và đồng hành với chúng ta. Chúng ta cần kiên quyết chống các biểu hiện lạc hậu, bảo thủ, tiêu cực; kiên quyết theo đuổi mục tiêu chiến lược phát triển con người.

Có một người nổi tiếng đã từng nói "thầy cô giáo hạnh phúc sẽ thay đổi thế giới", hiện giờ chúng ta đang muốn thay đổi thế giới, điều trước tiên là phải làm cho các thầy cô giáo hạnh phúc, nhưng hạnh phúc trước hết từ ta, do chúng ta. Chúng ta cần bước ngay vào hành trình cùng làm cho chúng ta hạnh phúc; trường học với các học trò thân yêu của chúng ta và hạnh phúc của chúng ta đang chờ ở nơi đó".