Nghiên cứu khoa học còn nhiều điểm "nghẽn", chưa thu hút được giảng viên tham gia

Nói về vấn đề liêm chính học thuật, Tiến sĩ Đinh Minh Hằng nhận định rằng, liêm chính học thuật, đạo đức nhà giáo là những vấn đề nóng trong cộng đồng những người làm khoa học. 

"Với Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, chúng tôi rất quan tâm trong việc tuyên truyền cũng như trao đổi các vấn đề về liêm chính học thuật, đạo đức nhà giáo, về công trình nghiên cứu của giảng viên, sinh viên và học viên - những người bước đầu làm công tác nghiên cứu. Tuy nhiên, liêm chính học thuật cho đến nay vẫn còn gặp vấn đề lớn trong quá trình đào tạo cũng như trong quá trình nghiên cứu khoa học", Tiến sĩ Đinh Minh Hằng chia sẻ.

Đối với những chính sách và các quy chế về nghiên cứu khoa học, Tiến sĩ Đinh Minh Hằng bày tỏ mong muốn Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ có những quy định làm thế nào để nghiên cứu khoa học gắn liền với giảng dạy và thực tế.

Theo Tiến sĩ Đinh Minh Hằng, bên cạnh những thế mạnh về nghiên cứu khoa học ở lĩnh vực khoa học tự nhiên ở một số trường đại học thì còn có những vấn đề về nghiên cứu khoa học cần phải tập trung hơn nữa, phát triển hơn nữa trong lĩnh vực khoa học xã hội, nhất là khoa học giáo dục. Bởi nghiên cứu khoa học giáo dục liên quan trực tiếp đến vấn đề đào tạo giáo viên và đào tạo nghề.

Mỗi giảng viên chỉ được cấp 10-15 triệu đồng/năm cho nghiên cứu khoa học 

"Hiện nay, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội có 636 giảng viên, trong đó có 424 tiến sĩ, 128 giáo sư và phó giáo sư. Và kinh phí để đầu tư cho nghiên cứu khoa học cho trường hiện nay là 6-8 tỉ đồng/năm. Đây cũng là con số thuộc top 5 các trường đại học được Bộ Giáo dục và Đào tạo đầu tư về khoa học - công nghệ", Tiến sĩ Đinh Minh Hằng nói.

Tuy nhiên, với nguồn kinh phí như vậy, chia trung bình ra mỗi giảng viên sẽ có từ 10-15 triệu/năm để nghiên cứu khoa học. Có thể thấy, mức kinh phí như vậy chưa phải là lớn và chưa thực sự thu hút được giảng viên trong quá trình nghiên cứu khoa học.

Ngoài ra, Tiến sĩ Đinh Minh Hằng cho biết việc đầu tư cho các hoạt động nghiên cứu khoa học trong các nhà trường về cơ bản vẫn còn nhỏ lẻ.

Theo Tiến sĩ Đinh Minh Hằng, nghiên cứu khoa học nói riêng và các vấn đề về khoa học - công nghệ nói chung đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển của mỗi trường đại học cũng như quá trình phát triển giáo dục và đào tạo.

Do vậy, từ những khó khăn trong thực tế nêu trên, Tiến sĩ Đinh Minh Hằng mong Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thông tin sẽ có những chính sách gì trong giai đoạn tới để khuyến khích nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ trong các trường đại học.

Còn nhiều điểm "nghẽn" về nghiên cứu khoa học cần được giải quyết

Trước những trăn trở của giảng viên liên quan đến việc nghiên cứu khoa học, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, đối với các cơ sở giáo dục đại học dù theo định hướng nghiên cứu hay định hướng ứng dụng thì nghiên cứu khoa học là yếu tố mang tính nền tảng, cốt lõi.

Năm 2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định 109 quy định về hoạt hoạt động khoa học và công nghệ trong cơ sở giáo dục đại học.

Trong đó có những quy định về cơ chế khuyến khích các giảng viên tham gia nghiên cứu khoa học, chế độ khuyến khích phát triển các nhóm nghiên cứu, các lĩnh vực nghiên cứu.

Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, một trong những yếu tố rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học là nguồn kinh phí. Tuy nhiên, chi phí từ nhà nước dù là phần quan trọng, nhưng bao giờ cũng có hạn.

"Ngay kinh phí nghiên cứu của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng rất có hạn. Nếu Bộ đặt hàng cũng sẽ chỉ đặt hàng những nghiên cứu cơ bản hoặc liên quan đến giáo dục, việc quản lý Nhà nước của Bộ. Các trường nên hướng đến nhóm đối tượng khác để đặt hàng, đó là doanh nghiệp, họ có tiền, có nhu cầu sử dụng kết quả nghiên cứu", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

Riêng với khối trường sư phạm, khoa học cơ bản, cơ quan nhà nước sẽ phải tăng cường dưới dạng kinh phí đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu, nhưng vẫn cần quan tâm chú trọng đặt hàng từ doanh nghiệp, địa phương.

Người đứng đầu ngành Giáo dục nhìn nhận, có một điểm nghẽn, nút thắt rất quan trọng khiến cho hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên chưa phát huy được có lẽ là việc thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu của các nhà khoa học.

"Con đường từ ý tưởng đi ra thị trường, thương mại hóa muốn được chuyển giao, có lẽ hệ thống chính sách cần phải tháo gỡ nhiều nữa. Theo tôi, đây là điểm khá mấu chốt trong chính sách cả Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ cần phải tham gia nhiều hơn. Làm được việc đó, chúng ta mới giải phóng được năng lực sáng tạo, mong muốn nghiên cứu của giảng viên. Những chính sách khen thưởng, hỗ trợ chỉ là câu chuyện khuyến khích", Ông Nguyễn Kim Sơn nói.

Liêm chính học thuật cần được đề cao

Về vấn đề liêm chính học thuật được Tiến sĩ Đinh Minh Hằng đưa ra, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, liêm chính trong học thuật là vấn đề gần đây được xã hội rất quan tâm. Một số chính sách liên quan đến nghiên cứu khoa học đã đề cập đến vấn đề này.

Trong hoạt động của Hội đồng Giáo sư Nhà nước, vấn đề liêm chính học thuật cũng ngày càng được đề cao và được nêu ra một cách rõ ràng, các yêu cầu ngày càng cụ thể hơn, đặc biệt là yêu cầu giảng viên trung thực trong công bố kết quả nghiên cứu.

Vì vậy, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh, với người làm công tác nghiên cứu khoa học, đạo đức thể hiện trong việc nghiên cứu cái gì, kết quả công bố ra sao, tính trung thực của các kết quả nghiên cứu. Trước những câu chuyện mua bán bài báo mà dư luận bàn nhiều, ông Nguyễn Kim Sơn cho biết Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đang tính có những hình thức để cảnh báo với các nhà khoa học trong việc công bố, sử dụng các sản phẩm nghiên cứu.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, liên quan đến đạo đức nhà giáo thì vai trò nêu gương của người thầy rất quan trọng.

Đối với vấn đề đạo đức nhà giáo, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho rằng, đây là vấn đề rất hệ trọng. 

"Trong chương trình đào tạo giáo viên của các trường sư phạm cũng có thời lượng, nội dung nhất định cho đạo đức nhà giáo. Tuy nhiên, các nhà giáo cần tự rèn luyện, tự tu dưỡng, trau dồi, chứ không chỉ trông chờ vào việc lồng ghép vào một vài chương trình giáo dục có tính chất ngắn hạn", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.