Vụ Vạn Thịnh Phát: Đủ căn cứ xác định Trương Mỹ Lan chi phối, điều hành mọi hoạt động của SCB

Đủ cơ sở xác định bị cáo Trương Mỹ Lan là chủ thể tội “Tham ô tài sản”

Tại tòa, Luật sư bào chữa của bị cáo Trương Mỹ Lan cho rằng, Hội đồng Quản trị mới là cơ quan quản lý cao nhất tại SCB; còn bị cáo Trương Mỹ Lan không nắm giữ chức vụ, không có quyền quyết định hoạt động của SCB nên không phải là chủ thể của tội "Tham ô tài sản". 

Đại diện Viện Kiểm sát cho rằng, nhận định này của luật sư là chưa đúng theo quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Các tổ chức tín dụng, tài liệu thu thập được và kết quả thẩm tra tại tòa. Theo đó, pháp luật nêu rõ, SCB thành lập dưới hình thức công ty cổ phần hoạt động theo pháp luật; trong đó, đại hội đồng cổ đông là cơ quan cao nhất của công ty cổ phần, thành phần gồm tất cả cổ đông có quyền biểu quyết. Hội đồng Quản trị chỉ là cơ quan quản lý công ty do đại hội đồng cổ đông bầu ra.

Bên cạnh đó, tài liệu điều tra, chứng cứ trong vụ án và kết quả thẩm vấn của các bị cáo khác đều xác định, bị cáo Trương Mỹ Lan là chủ thực sự, sở hữu phần lớn cổ phiếu của SCB (91,5%); có quyền quyết định điều hành chi phối toàn bộ hoạt động của SCB. Tại cơ quan điều tra, bị cáo Lan cũng khai nhận đã vận động người thân, bạn bè mua cổ phần trước khi sáp nhập 3 ngân hàng để đạt 65%, sau đó tiếp tục tăng cổ phần lên.

Về mặt giấy tờ, mặc dù bị cáo Lan không quản lý tài sản của SCB nhưng nắm quyền chi phối tuyệt đối nên có quyền bầu, miễn nhiệm thành viên SCB. Đây là điều kiện, phương thức, thủ đoạn để bị cáo lợi dụng chiếm đoạt tiền tại SCB. 

Trong quá trình điều tra và xét xử, bản thân bị cáo Lan cũng nhớ rõ ràng cụ thể thời gian, lý do của việc sắp xếp từng nhân sự chủ chốt trong SCB.

Từ những luận điểm này, Viện Kiểm sát nhận định, việc cáo trạng kết luận bị cáo Trương Mỹ Lan có quyền hạn chi phối, điều hành mọi hoạt động của SCB là có căn cứ, đúng quy định của pháp luật.

Về cáo buộc bị cáo Trương Mỹ Lan là chủ mưu, cầm đầu thực hiện việc chiếm đoạt tài sản của SCB, Viện Kiểm sát nhận định, bản chất Trương Mỹ Lan coi SCB như một công cụ tài chính để phục vụ mục đích của mình. Bất cứ khi nào cần tiền, Lan thông báo số tiền cần sử dụng để nhân viên rút tiền ra khỏi SCB. Việc bà Lan đưa tài sản đảm bảo cho các khoản vay chỉ là phương thức thủ đoạn phạm tội. Các tài sản đảm bảo này có thể rút ra hoặc hoán đổi bất cứ khi nào để thay thế bằng tài sản khác không đủ điều kiện pháp lý dẫn đến các khoản vay không có khả năng thu hồi vốn.

Với tài liệu, căn cứ có được, mặc dù chưa có kết quả tương trợ tư pháp về xác minh làm rõ 5 doanh nghiệp nước ngoài đứng tên cổ phần cho bị cáo Lan, nhưng đủ cơ sở xác định Lan là chủ thể tội “Tham ô tài sản”. 

Trương Mỹ Lan biến SCB thành công cụ rút tiền, không theo quy trình hoạt động của ngân hàng thông thường

Đối với ý kiến ngân hàng có thể miễn lãi nên không thể buộc các bị cáo chịu trách nhiệm về lãi, phí, Viện Kiểm sát cho rằng, nếu theo quy trình hoạt động ngân hàng thông thường (huy động tiền của người dân, cho doanh nghiệp vay) thì ngân hàng phải trả lãi cho người dân. 

Tuy nhiên, đây là vụ án hình sự mang tính chiếm đoạt. Trương Mỹ Lan hoàn toàn biến SCB thành công cụ rút tiền, không thanh toán lãi và phí theo quy trình hoạt động của ngân hàng thông thường. SCB trở thành đơn vị gánh chịu hậu quả nợ và phải hoàn trả nợ cho Ngân hàng Nhà nước. 

Viện Kiểm sát cho rằng, việc quy kết trách nhiệm hình sự dựa trên thiệt hại là dư nợ gốc, còn thiệt hại về lãi suất, phí... được xác định là thiệt hại do vi phạm quy định cho vay. Do đó, việc buộc bị cáo chịu trách nhiệm dân sự về lãi, phí là có căn cứ pháp luật.

Luật sư bào chữa cũng đặt vấn đề về việc tại sao hành vi của Trương Mỹ Lan là xuyên suốt trong một thời gian dài với cùng phương thức, thủ đoạn nhưng Viện Kiểm sát lại truy tố bị cáo về hai tội danh khác nhau là “Tham ô tài sản” và “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”. 

Viện Kiểm sát đối đáp, trong giai đoạn từ năm 2012-2018, hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm thỏa mãn cấu thành tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng theo Bộ Luật Hình sự năm 1999. Đến giai đoạn 2018 trở về sau, lúc này, Bộ Luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) đã có hiệu lực; căn cứ vào các văn bản hướng dẫn thi hành thì trong giai đoạn này, hành vi của Trương Mỹ Lan đã đủ yếu tố để cấu thành tội “Tham ô tài sản”. Do đó, Viện Kiểm sát truy tố bị cáo về hai tội danh là có căn cứ.