Hệ thống giáo dục hiện tại không đủ sức đáp ứng nhu cầu của người học

Báo cáo "AI and the Future of Learning" mở đầu bằng việc khẳng định: Học tập vẫn là động lực chính đưa xã hội tiến về phía trước. Tuy vậy, con số ấn tượng về tỷ lệ nhập học hay hoàn thành chương trình tiểu học không phản ánh hết chất lượng thực của giáo dục. Thực tế lại phơi bày nhiều vấn đề cố hữu như: chất lượng giáo dục chênh lệch giữa các vùng miền/khu vực, chuẩn giảng dạy không đồng đều, thiếu hụt nội dung học tập đa ngôn ngữ nhất là với cộng đồng sinh viên quốc tế hoặc thiểu số.

Tình trạng này càng rõ rệt hơn khi nhìn vào dữ liệu từ đánh giá của PISA 2022: điểm trung bình môn Toán toàn cầu giảm gần 15 điểm và môn Đọc giảm khoảng 10 điểm so với 2018, tương đương với thời gian 3/4 hoặc 1 học kỳ học tập của học sinh bị "thổi bay."

Đáng chú ý hơn, báo cáo PISA 2022 thống kê, có khoảng 30% học sinh bị phân tâm bởi các thiết bị kỹ thuật số. Nghịch lý này vừa là thách thức vừa là cơ hội cải cách, đổi mới cách dạy và học. 

Trong báo cáo PISA 2022 cho thấy: Những học sinh dành tối đa 1 giờ/ngày sử dụng thiết bị kỹ thuật số với mục đích học tập tại trường đạt điểm Toán cao hơn trung bình 14 điểm so với học sinh không sử dụng thiết bị. Câu hỏi đặt ra là: Cấm hoàn toàn thiết bị di động trong lớp học có thể giảm xao nhãng nhưng đồng thời cũng có thể kìm hãm khả năng tự điều chỉnh việc học và khai thác công nghệ của học sinh?!

Trong bối cảnh đó, Google cho rằng AI không chỉ là "món đồ chơi" công nghệ mới mà có thể trở thành điểm ngoặt tư duy trong giáo dục toàn cầu. Khác với giáo dục truyền thống vốn khó có thể cá nhân hóa hỗ trợ cho từng học sinh nhưng AI có thể:

- Tích hợp tri thức đã kiểm chứng từ khoa học nhận thức, giúp xây dựng nội dung học tập dựa trên cách con người thật sự học và ghi nhớ;

- Cá nhân hóa việc học ở quy mô chưa từng có; mỗi học sinh có thể có lộ trình, phương pháp, nhịp độ riêng;

- Giúp minh hoạ, làm sáng tỏ khái niệm phức tạp đa phương thức không chỉ văn bản nhàm chán mà còn có thể tạo hình ảnh, video, mô phỏng, tương tác;

- Giảm rào cản cho người những người học hạn chế nguồn lực như thiếu sách, thiếu giáo viên, hay thiếu môi trường học chất lượng; nhờ AI, họ vẫn có thể học với chi phí thấp mà hiệu quả cao;

- Trao quyền để giáo viên tập trung vào điều họ làm tốt nhất: kết nối, truyền cảm hứng, dẫn dắt.  Nhiệm vụ lặp lại như giảng nội dung cơ bản có thể do AI thực hiện, giáo viên dành thời gian cho tư vấn, phát triển tư duy, kỹ năng mềm cho học sinh.

Tư duy về giáo dục trong thời đại AI

AI mở ra cơ hội lớn cho giáo dục. Nếu những cơ hội kể trên liên kết với nhau thành một hệ thống thống nhất: Khi người học được hỗ trợ tốt hơn, giáo viên có nhiều thời gian hơn để tập trung vào chất lượng tương tác và hệ thống giáo dục nói chung có cơ hội tiến gần hơn đến sự công bằng. Nhưng cơ hội luôn đi kèm với thách thức. 

Báo cáo "AI and the Future of Learning" của Google không dừng ở mô tả công nghệ, mà đặt ra những câu hỏi cơ bản:

- Con người cần học gì trong thời đại AI?

- Thành công nên được đo bằng cách nào? Đánh giá phải thay đổi ra sao?

- Phần nào của giảng dạy vẫn nên thuộc về con người?

- Và AI có thể trở thành bạn đồng hành thực sự khi chưa hiểu đầy đủ bối cảnh không?

Những câu hỏi này kết nối toàn bộ cuộc tranh luận về AI trong giáo dục: Ứng dụng là cần thiết, nhưng tư duy về giáo dục trong thời đại AI còn quan trọng hơn.

LearnLM: Nền tảng AI chuyên biệt cho học tập và tham vọng tái kiến tạo giáo dục của Google

Trong báo cáo "AI and the Future of Learning", Google đặt LearnLM ở vị trí trung tâm của chiến lược đưa trí tuệ nhân tạo phục vụ trực tiếp cho hoạt động học tập. Được phát triển bởi Google DeepMind và Google Research trên nền tảng Gemini, LearnLM được thiết kế như một mô hình "hướng dẫn đàm thoại", có khả năng tương tác tự nhiên, giải thích kiến thức theo cách phù hợp với từng người học và hỗ trợ họ tiến bộ theo nhịp độ riêng.

AI hỗ trợ học tập hiện diện trên nhiều nền tảng

LearnLM hiện đã tích hợp trên hệ sinh thái sản phẩm rộng lớn của Google, từ YouTube, ứng dụng Gemini, Google Search đến Google Classroom. Sự hiện diện đồng bộ này cho phép người học nhận được hỗ trợ ngay tại nơi họ tiếp cận thông tin: khi xem video, khi tìm kiếm kiến thức hoặc khi tham gia lớp học số.

Trong chương trình thí điểm ở Google Classroom, Google phối hợp với các nhà giáo dục để đánh giá xem LearnLM có thể đơn giản hóa quy trình thiết kế bài giảng đến đâu. Công cụ AI này được kỳ vọng giúp giáo viên tìm kiếm tài liệu phù hợp từng nhóm học sinh, xây dựng hoạt động học tập đa dạng và gợi ý những ý tưởng giảng dạy mới theo hướng cá nhân hóa hơn.

Bên cạnh đó, LearnLM đang nâng cấp tính năng Circle to Search trên Android. Không chỉ hỗ trợ giải toán và bài tập vật lý cơ bản, công cụ này sẽ sớm có thể xử lý bài toán có công thức ký hiệu, sơ đồ và đồ thị nhằm mở rộng khả năng tiếp cận bài học theo hướng trực quan và hiệu quả hơn.

Cá nhân hóa việc học thông qua chatbot chuyên đề

Google cũng hướng đến việc biến LearnLM thành nền tảng xây dựng các chatbot chuyên sâu theo từng chủ đề học tập. Các chatbot này không chỉ cung cấp lời giải thích, mà còn tạo ra hoạt động thực hành như câu đố, bài tập hoặc trò chơi,...tất cả đều được điều chỉnh theo sở thích và phong cách học của từng cá nhân. Đây là bước tiến quan trọng để đưa hỗ trợ cá nhân hóa đến quy mô hàng triệu người học cùng lúc.

30 triệu USD đầu tư cho các sáng kiến học tập toàn cầu

Cùng với việc triển khai LearnLM, Google công bố khoản đầu tư 30 triệu USD cho các dự án giáo dục nhằm mở rộng tiếp cận AI một cách công bằng và có trách nhiệm. Những cam kết này cho thấy Google không xem giáo dục như một thị trường công nghệ, mà là một hệ sinh thái đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của chính phủ, giáo viên và cộng đồng học tập.

AI mở rộng năng lực con người, không thay thế con người

Điểm nhấn quan trọng nhất của báo cáo là cách Google xác định vai trò của AI trong giáo dục. Công nghệ không nhằm chiếm chỗ giáo viên, mà giúp họ tập trung vào giá trị cốt lõi: kết nối, dẫn dắt và truyền cảm hứng. AI không làm giảm vai trò của sự tò mò mà nuôi dưỡng nó; không thay thế người học mà hỗ trợ họ học sâu hơn, nhanh hơn và công bằng hơn.

Do đó, tương lai của giáo dục không phải là một lớp học nơi AI đứng lớp, mà là một môi trường nơi con người sử dụng AI như công cụ mạnh mẽ để mở rộng tri thức, phát triển năng lực và thu hẹp khoảng cách tiếp cận. Chính cộng đồng bao gồm người học, giáo viên, phụ huynh mới là lực lượng quyết định giáo dục sẽ trở thành điều gì trong kỷ nguyên AI.