"Không bài tập về nhà" – bước chuyển từ giáo dục nhồi nhét sang phát triển toàn diện?

Gần đây, việc một số trường tiểu học ở Hà Nội có đưa vào thử nghiệm mô hình không giao bài tập về nhà, nhằm giảm tải áp lực học tập cho học sinh, mô hình này, dù còn gây tranh cãi, đang được nhiều phụ huynh và giáo viên đón nhận tích cực.

Cô giáo Phan Ánh (trường Lý Thái Tổ) chia sẻ: "Theo tôi, nếu muốn trẻ có thời gian khám phá, vận động và phát triển kỹ năng xã hội thay vì chỉ quanh quẩn với sách vở thì một trường học không bài tập về nhà sẽ là lý tưởng. 

Chúng ta có thể áp dụng thử nghiệm trong những ngày nghỉ hè sắp tới, để các con được tự do hoàn toàn, phát triển các kỹ năng vận động, khám phá, giao tiếp xã hội và tự hoàn thiện bản thân bằng cách tự do hơn."

Hiện nay, nhiều bậc phụ huynh và gia đình cũng đang có xu hướng ủng hộ "không bài tập về nhà". Thay vì bài tập, học sinh được khuyến khích đọc sách, chơi thể thao, làm việc nhà hoặc tham gia hoạt động cộng đồng cùng gia đình.

Được biết, sau một học kỳ thử nghiệm, tỷ lệ học sinh cảm thấy hứng thú với việc đến trường tăng 30%, theo khảo sát nội bộ. Nhiều phụ huynh cho biết con cái trở nên vui vẻ hơn, không còn "sợ" giờ học bài buổi tối. 

Chị Trần Minh (Nam Từ Liêm, Hà Nội) cho biết: "Cháu có thời gian phụ mẹ nấu cơm, chơi đàn và ngủ sớm hơn. Cháu vui, cả nhà cũng nhẹ gánh!". 

Một số giáo viên lo ngại việc bỏ bài tập về nhà có thể khiến học sinh thiếu luyện tập, ảnh hưởng đến kết quả thi chuyển cấp. 

Tuy nhiên, theo ý kiến cô giáo Quỳnh Hoa (Trung Văn, Từ Liêm, Hà Nội) cho rằng, nếu biết thiết kế chương trình trên lớp đủ chiều sâu, học sinh không cần học thêm ở nhà mới giỏi.

Việc bỏ bài tập về nhà không đơn thuần là giảm tải mà còn là thay đổi tư duy giáo dục. Khi học sinh có thời gian phát triển toàn diện, trường học sẽ thực sự trở thành nơi nuôi dưỡng nhân cách, chứ không phải chỉ để luyện thi.

Để mô hình giáo dục “không bài tập về nhà” phát huy hiệu quả?

Tuy nhiên, để mô hình “không bài tập về nhà” phát huy hiệu quả bền vững, các trường học cần có sự đồng bộ trong phương pháp giảng dạy, thay đổi cách đánh giá học sinh và nâng cao chất lượng giờ học chính khoá. Một tiết học hiệu quả đòi hỏi giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn khơi gợi sự chủ động, sáng tạo và tư duy phản biện của học sinh.

Thạc sĩ Thu Huệ (Trường Đại học FPT) cho rằng: “Nếu bài tập được tích hợp trong quá trình học thông qua hoạt động nhóm, dự án nhỏ hoặc thảo luận, thì học sinh không cần mang nặng bài vở về nhà mà vẫn nắm vững kiến thức.” Điều này đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, cập nhật phương pháp giảng dạy hiện đại thay vì dạy – chép – kiểm tra truyền thống.

Bên cạnh đó, vai trò của gia đình cũng đặc biệt quan trọng. Khi không còn bài tập về nhà, phụ huynh không thể phó mặc hoàn toàn việc học cho nhà trường, mà cần chủ động đồng hành cùng con trong các hoạt động học tập và rèn luyện kỹ năng sống. 

Điều này góp phần hình thành một nền giáo dục mang tính cộng đồng, nơi học sinh học từ nhiều nguồn khác nhau – không chỉ từ sách vở mà còn từ cuộc sống thực tiễn.

Rõ ràng, mô hình “không bài tập về nhà” không chỉ là một sự cắt giảm về hình thức, mà còn là cơ hội để xã hội cùng nhìn lại: Chúng ta đang muốn đào tạo thế hệ trẻ như thế nào? Là những cỗ máy thi cử hay là những con người tự do, biết tư duy, biết sống và biết yêu thương?