Nắng nóng kỉ lục, Liên Hợp Quốc cảnh báo biến đổi khí hậu "ngoài tầm kiểm soát"

Thế giới liên tục ghi nhận những kỉ lục nhiệt độ

Theo dữ liệu được đối chiếu bởi Trung tâm Dự báo Môi trường Quốc gia Mỹ (NCEP), nhiệt độ không khí trung bình toàn cầu ngày 4/7/2023 là 17,18 độ C (62,9 độ F), vượt qua kỉ lục 17,01 độ C vào ngày 3/7 trước đó.

Trong khoảng thời gian 7 ngày (từ 28/6 đến 4/7/2023), nhiệt độ trung bình hàng ngày được ghi nhận cao hơn bất kỳ tuần nào trong 44 năm qua, theo dữ liệu của Climate Reanalyzer - công cụ phân tích khí hậu của Trường Đại học Maine (Mỹ), sử dụng dữ liệu vệ tinh và mô phỏng máy tính để đo lường tình trạng của thế giới.

Climate Reanalyzer sử dụng dữ liệu từ hệ thống dự báo khí hậu NCEP để cung cấp một chuỗi thời gian về nhiệt độ không khí trung bình hàng ngày ở độ cao 2m, dựa trên số liệu từ các quan sát bề mặt, khinh khí cầu và vệ tinh.

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) - tổ chức có số liệu được coi là tiêu chuẩn "vàng" trong dữ liệu khí hậu, thế giới đang ở trong thời kỳ ấm áp do biến đổi khí hậu, kết hợp với hiện tượng El Nino và điều kiện mùa hè nóng bức, Trái đất đang chứng kiến nhiệt độ bề mặt ấm kỉ lục được ghi nhận tại nhiều địa điểm trên toàn cầu.

Dịch vụ giám sát khí hậu của Liên minh châu Âu (EU) cũng ghi nhận những đợt nắng nóng tại nhiều nơi trên thế giới trong tuần qua.

Đợt nắng nóng vào cuối tháng 6 đã bao phủ khắp Mexico và miền Nam nước Mỹ. Tính đến 29/6, 2 bang Texas và Louisiana (Mỹ) đã xác nhận sóng nhiệt dẫn đến 14 trường hợp tử vong. Trước đó 1 ngày, giới chức Mexico công bố báo cáo cho thấy, tính đến cuối tháng 6, nước này có 112 người tử vong kể từ tháng 3 vì nguyên nhân liên quan đến nhiệt độ cao.

Ở một số vùng của Trung Quốc, đợt nắng nóng kéo dài vẫn tiếp diễn, với nhiệt độ lên tới trên 35 độ C. Tại Ấn Độ, 44 người thiệt mạng tại bang Bihar do nắng nóng gay gắt thời gian vừa qua.

Mùa đông ôn hòa tại Nam Cực đã góp phần làm tăng nhiệt độ Trái đất

Nhìn chung, một trong những yếu tố góp phần lớn nhất vào kỉ lục nhiệt của tuần này là mùa đông đặc biệt ôn hòa ở Nam Cực. Nhiệt độ ghi nhận tại các phần của lục địa này và đại dương lân cận cao hơn 10-20 độ C (18-36 độ F) so với mức trung bình từ năm 1979 đến 2000.

Giáo sư Raghu Murtugudde (chuyên ngành khí quyển, đại dương và Trái đất) tại Đại học Maryland cho biết: "Nhiệt độ trên đại dương và đặc biệt là quanh Nam Cực trong tuần này bất thường bởi các luồng gió trên Nam Đại Dương thổi mạnh, đẩy không khí ấm xuống sâu hơn về phía nam".

Nhà giáo dục Chari Vijayaraghavan - người thường xuyên thám hiểm Bắc Cực và Nam Cực trong 10 năm qua - cho biết sự nóng lên toàn cầu đang diễn ra ở cả 2 cực, đe dọa động vật hoang dã trong khu vực cũng như làm băng tan và tăng mực nước biển.

Ông Vijayaraghavan cho biết: "Khí hậu ấm lên có thể dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh ngày càng tăng như cúm gia cầm lan rộng ở Nam Cực sẽ gây hậu quả tàn khốc cho chim cánh cụt và các loài động vật khác trong khu vực".

Kỉ lục nhiệt độ có thể tiếp tục bị phá vỡ

Đề cập đến vấn đề nhiệt độ thế giới những ngày qua, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres cho rằng, biến đổi khí hậu đang nằm ngoài tầm kiểm soát: "Nếu chúng ta tiếp tục trì hoãn các biện pháp quan trọng cần thiết, tôi nghĩ rằng chúng ta đang rơi vào một tình huống thảm khốc, như 2 kỉ lục về nhiệt độ gần đây nhất đã chứng minh".

Trong khi đó, nhà khoa học Robert Watson - cựu Chủ tịch Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc - cho rằng, các chính phủ và khu vực tư nhân "không thực sự cam kết giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu".

Các nhà khoa học trên thế giới đồng thuận rằng biến đổi khí hậu đang lan rộng và nhiệt độ tăng từ quá trình nóng lên toàn cầu do con người gây ra kết hợp với sự quay trở lại của El Nino sẽ dẫn đến những kỉ lục nhiệt độ mới.

Tiến sĩ Karsten Haustein - nhà nghiên cứu bức xạ khí quyển tại Đại học Leipzig (Đức) cho biết: "Rất có thể tháng 7/2023 sẽ là tháng nóng nhất từ trước đến nay kể từ kỷ Eemian, khoảng 120.000 năm trước".

Theo nhà khoa học Robert Rohde tại tổ chức phi lợi nhuận Mỹ Berkeley Earth, thế giới “có thể sẽ trải qua một số ngày thậm chí còn nóng hơn nữa trong 6 tuần tới”.

Trong khi đó, Giảng viên Friederike Otto tại Viện Biến đổi khí hậu và Môi trường Grantham (Anh) lưu ý, đây không phải là một kỉ lục đáng để ăn mừng. Khi khủng hoảng khí hậu ngày càng gia tăng, những đợt nắng nóng kỉ lục sẽ trở nên thường xuyên và nghiêm trọng hơn. Kỉ lục nhiệt độ trung bình toàn cầu là một hồi chuông cảnh tỉnh con người phải "ngừng đốt nhiên liệu hóa thạch, không phải trong những thập kỷ tới, mà là ngay bây giờ" - theo ông Otto.