Hiện tượng El Nino xuất hiện trở lại, nhiệt độ tăng cao trên khắp thế giới

Hiện tượng El Nino sẽ tiếp tục xảy ra trong nửa cuối năm 2023

Cập nhật mới từ Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) dự báo rằng hiện tượng El Nino sẽ tiếp tục xảy ra trong nửa cuối năm 2023 với xác suất 90% và có cường độ vừa phải. Tổ chức Khí tượng Thế giới cập nhật và đưa ra thông tin này kết hợp từ các dự báo và hướng dẫn của chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới.

Giáo sư Petteri Taalas nói: "Tuyên bố về hiện tượng El Nino của Tổ chức Khí tượng Thế giới là tín hiệu cho các chính phủ trên toàn thế giới huy động các biện pháp chuẩn bị để hạn chế tác động của El Nino đối với sức khỏe người dân, hệ sinh thái và nền kinh tế của chúng ta". Cảnh báo sớm và dự đoán các sự kiện thời tiết cực đoan liên quan đến hiện tượng khí hậu này là rất quan trọng để đảm bảo sự sống và sinh kế của con người.

Hiện tượng El Nino xảy ra trung bình sau 2-7 năm và các đợt thường kéo dài từ 9 - 12 tháng. Đó là một mô hình khí hậu xảy ra tự nhiên liên quan đến sự nóng lên của nhiệt độ bề mặt đại dương ở khu vực xích đạo trung tâm và phía đông Thái Bình Dương. Tuy nhiên, hiện tượng này đang diễn ra trong bối cảnh khí hậu bị thay đổi bởi các hoạt động của con người.

Dự đoán về hiện tượng El Nino, một báo cáo trước đó của Tổ chức Khí tượng Thế giới được công bố vào tháng 5 vừa qua đã dự đoán 98% khả năng rằng ít nhất một trong 5 năm tới và cả giai đoạn 5 năm nói chung sẽ là thời gian nóng nhất từng được ghi nhận, vượt trên kỷ lục năm 2016 khi có hiện tượng El Nino cực mạnh.

Báo cáo của Tổ chức Khí tượng Thế giới vào tháng 5 vừa qua cũng đưa ra dự báo bởi Văn phòng Khí tượng của Vương quốc Anh với các đối tác trên toàn thế giới, cho biết có 66% khả năng nhiệt độ trung bình bề mặt trái đất từ năm 2023 đến 2027 sẽ tạm thời cao hơn 1,5°C so với nhiệt độ trước đó. Đây là một hồi chuông cảnh tỉnh, một cảnh báo sớm cho thấy chúng ta vẫn chưa đi đúng hướng để hạn chế sự nóng lên toàn cầu nhằm giảm đáng kể tác động của biến đổi khí hậu.

Theo báo cáo về Tình trạng Khí hậu Toàn cầu của Tổ chức Khí tượng Thế giới, năm 2016 là năm nóng nhất được ghi nhận do "sự kiện kép" bởi hiện tượng El Nino rất mạnh và sự nóng lên do con người gây ra từ khí nhà kính. Ảnh hưởng đối với nhiệt độ toàn cầu thường diễn ra vào năm sau khi hiện tượng El Nino phát triển và như vậy, điều này có thể thấy rõ vào năm 2024.

Nhiệt độ trung bình toàn cầu vào năm 2022 cao hơn khoảng 1,15°C so với mức trung bình của những năm 1850-1900 do hiện tượng La Nina.

Hiện tượng El Nino thường liên quan đến lượng mưa tăng lên ở các vùng phía nam Nam Mỹ, miền nam Hoa Kỳ, vùng Sừng châu Phi và khu vực Trung Á.

Ngược lại, El Nino cũng có thể gây ra hạn hán nghiêm trọng ở Úc, Indonesia, một phần Nam Á, Trung Mỹ và Bắc Nam Mỹ.

Hiện tượng El Nino gây ảnh hưởng tới khí hậu Việt Nam

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, nghiên cứu trước đây cho thấy sự xuất hiện của hiện tượng El Nino có thể ảnh hưởng tới điều kiện thời tiết, khí hậu ở Việt Nam.

Hoạt động của bão/áp thấp nhiệt đới có thể không nhiều nhưng tập trung nhiều vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo. Điều đáng lưu ý là El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước với mức phổ biến từ 25 đến 50%. Vì thế nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt.

Trong các tháng mùa khô năm 2023, đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc. Ví dụ dễ hình dung nhất về tác động của El Nino đã gây ra các đợt hạn mặn kỷ lục vào năm 2015/2016 và 2019/2020.

Dự báo hiện tượng El Nino sẽ gia tăng dần về cường độ vào các tháng mùa đông năm 2023-2024. Dựa trên một số thống kê khí hậu, vào thời kì chịu tác động của hiện tượng El Nino, khu vực Việt Nam có một số biến động đáng lưu ý:

Trong những năm El Nino, trung bình mỗi tháng nước ta có 0,42 cơn bão/áp thấp nhiệt đới, ít hơn trung bình nhiều năm khoảng 28%. Ngoài ra, trong điều kiện El Nino, xoáy thuận nhiệt đới thường tập trung vào giữa mùa bão (tháng 7, 8, 9).

Đồng thời, số đợt không khí lạnh ảnh hưởng đến nước ta ít hơn bình thường. Số đợt front lạnh, đặc trưng của các đợt không khí lạnh, qua Hà Nội của các tháng trong năm chỉ bằng 70%. Thời gian kết thúc hoạt động của không khí lạnh ở Việt Nam sớm hơn bình thường.

Không chỉ vậy, nhiệt độ trung bình các tháng đều cao hơn bình thường, mùa đông chênh lệch rõ rệt hơn mùa hè, các khu vực phía Nam chịu ảnh hưởng nhiều hơn phía Bắc. Trong điều kiện có ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, nhất là các đợt El Nino mạnh có thể gây ra nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối ở nhiều nơi.

Trong điều kiện El Nino thường gây thiếu hụt lượng mưa trong hầu hết các vùng trong cả nước, phổ biến từ 25 đến 50% (rõ rệt nhất là Bắc Trung Bộ). Đáng chú ý là, một số đợt El Nino đã cho những kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24h và số tháng liên tục hụt mưa ở một số nơi, cho thấy El Nino làm tăng tính biến động của mưa ở Việt Nam.