Môn Ngữ văn mãi yếu thế trước văn mẫu - bài mẫu

Trước đây, mỗi khi đến giờ trả bài kiểm tra môn Ngữ văn, học sinh thường được nghe thầy cô đọc những bài văn hay, được điểm cao trong lớp. Những học sinh được thầy cô đọc bài của mình trước lớp luôn tự hào, được bạn bè nhìn mình bằng đôi mắt khâm phục, ngưỡng mộ.

Theo phân phối chương trình mới, những giờ trả bài kiểm tra Ngữ văn trong trường phổ thông, giáo viên không còn giữ thói quen đọc những bài văn điểm cao trước lớp. Bởi vì, dù được điểm cao nhưng chất văn trong đa số các bài văn của học trò đã không còn. Những bài văn phần lớn cứ na ná như nhau, đúng đáp án là được.  

Văn mẫu, đề mẫu hiện đang bán tràn lan ở các nhà sách và có rất nhiều trên mạng

Hiện nay, văn mẫu được bán tràn lan ở các hiệu sách với giá rẻ mạt chỉ vài chục nghìn đồng là có đủ các dạng bài trong một năm học. Nhiều học sinh không mua văn mẫu thì trước khi kiểm tra chỉ cần lên mạng Internet tìm một bài văn ưng ý rồi học thuộc hoặc in lại đem vào lớp. 

Khi đến giờ kiểm tra, nếu giáo viên khó thì nhớ được ý nào sẽ trình bày ý đó. Giáo viên mà dễ dãi thì học trò chép nguyễn văn mẫu thành văn của mình. Chính vì thế, những bài văn dù chỉnh bày rất chỉn chu, có ý (như đáp án của thầy cô) nhưng ít cảm xúc, ít chất văn hồn nhiên của tuổi học trò. 

Những bài văn mẫu thường được các tác giả viết, biên tập kỹ lưỡng. Lời văn bao giờ cũng già dặn hơn rất nhiều những suy nghĩ của học trò phổ thông. Khi giáo viên chấm một vài bài đầu còn có một chút hứng thú. Nhưng càng chấm về sau lại càng mất hứng bởi bài nào cũng giống và na ná, thậm chí giống như nhau. 

Vì nên, một số thầy cô chấm Ngữ văn bây giờ nhìn chữ em nào đẹp thì cho điểm cao. Bài nào chữ xấu thì cho thấp hơn một chút bởi vì nội dung giống nhau chẳng khác nhau là mấy. Nhiều lúc thầy cô chỉ đọc được vài dòng là thấy đã chán ngán.

Vì sao môn Ngữ văn không được học sinh yêu thích như trước đây?

Tình trạng học sinh học văn chép văn mẫu đã được lên tiếng từ nhiều năm nay. Thực tế, một bộ phận lớn học sinh phổ thông những năm qua và hiện nay rất ngại học môn Ngữ văn. Ngôi đền "Ngữ văn" - nơi khởi nguồn và lưu giữ cảm xúc dưới mái trường của bao thế hệ học trò đã mất thiêng. Nguyên nhân môn Ngữ văn vì sao trở nên chán ngán? 

Thứ nhất: Một số học trò hiện nay rất ít đọc, nhiều học sinh thậm chí còn không đọc tác phẩm văn học, không nhớ được nhân vật trong tác phẩm văn học. Các em bị chi phối bởi nhiều nhiều kênh giải trí nghe và xem, văn hóa đọc mai một dần. Thư viện trường học phổ thông dù được trang bị rất nhiều sách nhưng luôn trong tình trạng thiếu vắng học sinh.

Thứ hai: Một số thầy cô cũng vì thành tích mà lờ đi những bài văn của học trò được chép từ một tài liệu nào đó. Những hạn chế, yếu kém của học trò không được sửa, những bài văn học sinh tự làm thì điểm thấp. Những bài văn học trò chép văn mẫu thì điểm cao. Lâu dần, học trò thấy bạn mình chép văn mẫu thì được điểm cao nên dần dần cũng bắt chước theo. Lối học giả dối được manh nha, hình thành trong cách học của học trò mà không có sự can thiệp từ thầy cô giáo dạy Ngữ văn.

Bản thân thầy cô giáo dạy Ngữ văn bây giờ cũng chưa làm tốt vai trò truyền đam mê cho học trò. Dạy Ngữ văn mà cứ quẩn quanh nội dung trong sách giáo khoa, không có sự liên hệ, đối chiếu với các văn bản khác. Thầy cô cũng không hướng cho học trò liên tưởng đến một giai đoạn văn học, tác phẩm văn học cùng chủ đề. Những bài giảng xơ cứng, nguội lạnh cảm xúc khiến cho những tiết dạy mất đi cái hồn của văn chương. 

Một số thầy cô có khả năng văn học và sư phạm thì viết văn mẫu để bán. Những cuốn sách văn mẫu cứ được tái bản đi, tái bản lại. Ngay cả một số thầy cô biên soạn sách giáo khoa cũng viết để xuất bản những cuốn sách văn mẫu, thậm chí viết rất nhiều, rất khỏe.

Thứ ba: Kiểm tra, ra đề kiểm tra, đề thi môn Ngữ văn hiện nay cũng chưa có nhiều sáng tạo, thường đi trên một lối cũ mèm. Thậm chí người ra đề Ngữ văn chắp nhặt chỗ này một câu, chỗ khác một câu để thành một đề văn cho học trò. 

Nhiều giáo viên bây giờ còn có hiện tượng mua đề, trao đổi đề cho nhau. Chính vì vậy, đề ở địa phương này cũng có thể xuất hiện ở địa phương khác. Một số tổ trưởng chuyên môn còn nói rằng có những năm duyệt đề kiểm tra cho tổ viên, họ còn thấy đề có tên trường khác chưa được sửa lại.

Ngay cả những đề thi học sinh giỏi môn Văn cũng có hiện tượng ăn cắp đề của các địa phương khác. Thậm chí, người ra đề lấy một đề bất kỳ trong một tuyển tập hướng dẫn viết văn mẫu nào đó để làm đề thi cho mình. 

Làm sao giữ lửa cho cả thầy và trò trước môn Ngữ văn ?

Nỗi buồn môn Ngữ văn, nỗi buồn về thực trạng dạy và học Ngữ văn ở các trường phổ thông đã hiện hữu. Muốn môn học này nâng cao được chất lượng thì điều quan trọng nhất là cách định hướng dạy và học của lãnh đạo ngành giáo dục. Văn chương phải là văn chương chứ văn chương không thể là những "tích hợp" hời hợp như một nồi lẩu thập cẩm và cách kiểm tra liên tục dù có sự thay đổi nhưng nửa vời như hiện nay.

Tiếp đến là sự chủ động truyền lửa đam mê của người thầy cho học trò. Bản thân người thầy dạy Ngữ văn cũng luôn cần ngọn lửa đam mê để cháy hết mình trước học trò. Học sinh chỉ thích học Ngữ Văn, yêu môn học này khi gặp được thầy cô biết thổi hồn vào những tác phẩm văn học, biết khích lệ học trò đi tìm cái hay, cái đẹp của tác phẩm văn học. 

Đặc biệt, điều quan trọng cũng không kém là mỗi khi chấm bài thì giáo viên cũng cần cẩn thận sửa chữa, uốn nắn học trò từng câu chữ. Thầy cô phải tinh ý phát hiện những bài văn sáng tạo, giàu cảm xúc thật của học trò. Tránh tình trạng đếm ý theo hướng dẫn chấm để cho điểm. Trò làm không giống đáp án chấm là cho điểm thấp sẽ làm thui chột niềm yêu thích học Ngữ văn của một số học sinh thực sự yêu thích môn học này.

Điều mà giáo viên dạy Ngữ văn còn trăn trở là định hướng giảng dạy hiện nay vẫn chưa cụ thể, rõ ràng. Tập huấn của các nhà xuất bản còn hời hợt, qua loa theo hình thức trực tuyến mỗi lớp học 1, 2 buổi đã dẫn đến cách hiểu khác nhau của giáo viên. 

Cũng vì thế, môn Ngữ văn ban đầu được kỳ vọng triệt tiêu văn mẫu nhưng cho đến nay văn mẫu, bài mẫu xuất hiện tràn lan trong các nhà trường phổ thông.