Mối nguy từ làn sóng lạm phát toàn cầu

Lạm phát bao trùm các châu lục

Nhật báo "Le Monde" số ra ngày 25/7 cảnh báo giá năng lượng và lương thực tăng cao, thậm chí còn trở nên trầm trọng hơn bởi cuộc chiến ở Ukraine và không có lục địa nào tránh khỏi việc bị ảnh hưởng. 

Tại Sri Lanka, lạm phát giá lương thực đã vượt quá 80% trong vòng một năm khiến cứ 6 gia đình lại có 5 gia đình buộc phải bỏ bữa.

Trong khi đó, ở Ecuador, chính phủ đồng ý giải ngân khoảng 700 triệu USD để hỗ trợ sức mua.

Tại Australia, bức ảnh về một cây rau diếp được bán với giá 11,99 AUD (8 Euro) trong một siêu thị ở Queensland đã gây sốt mạng xã hội. Người Australia hiện đang học trên YouTube cách trồng rau tại nhà, còn các chủ nhà hàng đang tính toán lại thực đơn của họ, bỏ qua bí xanh, bông cải xanh hoặc súp lơ trắng bởi giá của chúng đã tăng vọt.

Tại Nigeria, nơi lạm phát sau một năm lên tới 19% vào tháng 4, các thợ làm bánh hiện đang trộn bột mì với bột khoai lang sản xuất trong nước để hạn chế tăng giá và giữ khách hàng.

Giá cả tăng cao đang ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu. Ở các nước phát triển thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), con số này đã cao gấp đôi so với dự kiến vào đầu năm và đạt đỉnh 8,5% trong năm 2022, một mức chưa từng có kể từ năm 1988. Vào tháng 4 vừa qua, ba phần tư các quốc gia này ghi nhận mức tăng giá hơn 5% trong vòng một năm.

Làn sóng lạm phát này bắt đầu vào năm 2020 khi nhu cầu được kích thích bởi các kế hoạch hồi phục hậu COVID-19 của các chính phủ đã chuyển hướng sang hàng hóa, gây phương hại cho các hoạt động dịch vụ. Thêm vào đó, việc các nhà máy phải đóng cửa do các quy định hạn chế liên quan đến dịch bệnh đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Các hoạt động bình thường còn chưa kịp khôi phục thì tiếp tục với việc xảy ra chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine, hai quốc gia cung cấp một tỉ trọng đáng kể trong xuất khẩu nông sản và năng lượng của thế giới.

Lạm phát, làm xói mòn sức mua và trở thành một tai họa kinh tế. Philip Barrett, chuyên gia kinh tế tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), giải thích: "Điều đó được cảm nhận bởi tất cả người dân, mặc dù ở các mức độ khác nhau, do đó có thể dẫn đến sự bất mãn rộng rãi trong xã hội. Thậm chí, tình hình có thể nghiêm trọng hơn khi liên quan đến thực phẩm không thể thay thế".

Gánh nặng nợ công

Theo Công ty bảo hiểm Allianz của Đức, các quốc gia mới nổi và có thu nhập trung bình là những nước chịu nhiều rủi ro nhất vì họ không còn đủ khả năng để hỗ trợ cho các chương trình trợ cấp xã hội được thực hiện trong thời kỳ đại dịch, khi người dân của họ gặp khó khăn với giá nhiên liệu và lương thực tăng cao.

Trong khi COVID-19 đã đẩy gần 100 triệu người xuống dưới mức nghèo khổ, tình hình hiện được cho là sẽ còn tồi tệ hơn trong những tháng tới. Theo Ngân hàng Thế giới (WB), 23 triệu người ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi đang đứng trước nguy cơ rơi xuống dưới mức nghèo khổ. Trung bình, giá lương thực cứ tăng 1% sẽ có thêm 500.000 người bị đẩy vào đội quân nghèo đói.

Làm thế nào để đối phó với tình trạng khẩn cấp xã hội này, trong khi các quốc gia đang bị đè bẹp bởi sức nặng của nợ công? Theo IMF, 30% các quốc gia mới nổi và 60% các quốc gia có thu nhập thấp đã rơi vào tình trạng nợ quá mức hoặc gần đến tình trạng này. Gánh nặng sẽ gia tăng từng ngày với việc tăng lãi suất để chống lại lạm phát. Kể từ tháng 7/2021, ít nhất 75 ngân hàng trung ương trên thế giới đã phải tăng lãi suất. Sự tăng lãi suất nhanh gấp đôi ở các nước mới nổi so với các nền kinh tế tiên tiến là dấu hiệu cho thấy lạm phát đang tác động đến họ mạnh hơn.

Một hệ quả khác của việc tăng lãi suất là dòng vốn đầu tư đang rời bỏ các nước mới nổi để chuyển đến các nước giàu. Theo ghi nhận hồi tháng 6 của Tổ chức tư vấn của Viện Tài chính Quốc tế, nơi tập hợp các chủ nợ tư nhân lớn, các quốc gia mới nổi đã ghi nhận khoảng 10,5 tỷ USD vốn đầu tư đã bị chuyển ra nước ngoài trong 4 tháng liên tiếp, điều chưa hề xảy ra kể từ năm 2015. 

Bên cạnh đó, lợi suất trái phiếu chính phủ dài hạn đã tăng mạnh ở tất cả các nền kinh tế tiên tiến, Viện Tài chính Quốc tế lưu ý, điều này sẽ "làm tăng tâm lý lo ngại rủi ro" và "đè nặng lên dòng vốn của các nước mới nổi".

Cuộc chiến chống lạm phát, đòi hỏi thắt chặt chính sách tiền tệ, sẽ làm chậm lại hoạt động toàn cầu. OECD dự kiến Tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu sẽ chỉ tăng 3% vào năm 2022, thấp hơn mức dự báo trước đó là 4,5% được công bố vào tháng 12/2021, trong khi WB cũng chỉ dự báo ở mức 2,9%. 

Tại cuộc họp G20 gần đây ở Bali (Indonesia), Tổng giám đốc IMF Kristalina Georgieva cảnh báo rằng IMF sẽ hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu "cho cả năm 2022 và 2023" vào cuối tháng 7 này.