Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn: Thông điệp từ hoa hồng

Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Dương vừa tổ chức kì thi chọn học sinh giỏi lớp 12 cấp tỉnh năm học 2023-2024, trong đó có môn Ngữ văn. Theo đó, cấu trúc đề thi (dự phòng) gồm 2 câu: nghị luận xã hội và nghị luận văn học. Nội dung đề thi như trên. 

Gợi ý câu nghị luận xã hội từ thông điệp hoa hồng

Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Cần biết trân trọng khoảnh khắc hiện tại. Cuộc sống có ý nghĩa là khi được cống hiến hết mình, làm đẹp cho đời.

Giải thích: Hoa hồng tượng trưng cho cái đẹp. Những dòng thơ đề cập đến giá trị của hoa hồng là tỏa sáng trong khoảnh khắc, ấy là khi hoa bung nở và tỏa hương, mang lại hương sắc cho đời.

Từ ý nghĩa biểu đạt của hình tượng hoa hồng, lời thơ còn mang ý nghĩa hàm ẩn về lối sống của con người: Con người cần biết trân trọng và sống hết mình với cuộc sống hiện tại. Con người chỉ thực sự tỏa sáng khi đem hết tâm hồn, trí tuệ và tài năng của mình cống hiến cho đời.

Qua lời thơ, tác giả đã khẳng định và đề cao cái hiện tại, cỗ vũ cho lối sống biết khẳng định bản thân, sống cống hiến, tỏa sáng và làm đẹp cho cuộc đời.

Phân tích, lí giải: Quá khứ là cái đã qua, tương là là cái chưa tới, thời gian rất quý giá vì một đi không trở lại, vì thế chúng ta phải biết trân trọng, sống hết mình với hiện tại.

Việc quý trọng cuộc sống hiện tại sẽ giúp chúng ta biết nỗ lực, cố gắng mỗi ngày để có được thành công và hạnh phúc thực sự. Bất kì ai cũng chỉ sống có một lần trong đời. Việc lựa chọn mình sẽ sống như thế nào là do bản thân hoàn toàn quyết định. Biết quý trọng cuộc sống hiện tại, sống cống hiến và làm đẹp cho cuộc đời là lối sống lành mạnh, tích cực và ý nghĩa.

Sống hết mình và khẳng định giá trị bản thân là niềm hạnh phúc lớn lao của mỗi người và truyền năng lượng tích cực cho mọi người xung quanh.

Con người có thể cống hiến, khẳng định mình trên nhiều phương diện: sức vóc, trí tuệ, năng lực, tâm hồn… (Học sinh cần lấy dẫn chứng minh họa).

Bàn luận, đánh giá: Nếu không biết trân trọng cuộc sống hiện tại, không biết cống hiến để góp hương sắc cho cuộc đời thì cuộc sống đó sẽ vô nghĩa, con người dễ bị tan vào quên lãng. Phê phán những người sống thụ động, hèn nhát, không dám suy nghĩ và hành động, để cuộc đời của mình "tàn úa" ngay khi còn sống.

Sống cho hiện tại nhưng cũng cần biết tôn trọng quá khứ và hướng đến tương lai. Để mạnh mẽ, tự tin và khẳng định bản thân, con người phải có sự tích lũy, học hỏi không ngừng để làm giàu trí tuệ và tâm hồn mình.

Bài học: Khẳng định triết lí trên là sâu sắc, đúng đắn, có ý nghĩa định hướng cho con người một phương châm sống tích cực.

Nghị luận văn học về thông điệp hoa hồng trong tác phẩm Mưa Nhã Nam

Giải thích: Cái đẹp của nghệ thuật là cái đẹp được sáng tạo do tài năng của người nghệ sĩ. Cái đẹp trong tác phẩm văn học chủ yếu thể hiện ở nội dung tư tưởng cao cả, hình thức nghệ thuật hấp dẫn, độc đáo.

Cái đẹp của nghệ thuật bắt nguồn từ cuộc sống là cái đẹp trong nghệ thuật được gợi cảm hứng từ chính hiện thực đời sống.

Quan trọng và trực tiếp hơn là cái đẹp trong chính người nghệ sĩ là nhấn mạnh về cái đẹp tâm hồn, tư tưởng và tài năng nghệ thuật của nghệ sĩ trong quá trình sáng tạo.

Ý kiến khẳng định cái đẹp của sáng tạo nghệ thuật trong mối quan hệ với hiện thực đời sống và vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng, tài năng của người nghệ sĩ trong tác phẩm nghệ thuật.

Lí giải vấn đề: Cái đẹp bắt nguồn từ đời sống. Văn học phản ánh cuộc sống và con người theo quy luật của cái đẹp, nhằm thỏa mãn những nhu cầu thẩm mĩ của con người.

Thực tại đời sống là cội nguồn của sáng tạo nghệ thuật, trong đó có sáng tạo văn chương. Không có cuộc sống sẽ không có sáng tạo nghệ thuật. Hiện thực đời sống là chất liệu sáng tạo ra cái đẹp trong nghệ thuật, là đề tài vô tận khai thác, phản ánh.

Hiện thực cuộc sống phản ánh trong tác phẩm nghệ thuật rất phong phú, đa dạng (thiên nhiên, đất nước, con người…)

Cái đẹp trong chính người nghệ sĩ: Đẹp ở tâm - tâm hồn, tấm lòng, tư tưởng, thái độ của nghệ sĩ với cuộc sống, con người. Tác phẩm văn học thể hiện tư tưởng, tình cảm, ước mơ khát vọng của nhà văn trước cuộc đời. Bởi vậy, qua tác phẩm văn học sẽ thấy được chân dung của người sáng tạo.

Văn học không phản ánh cuộc sống một cách bàng quan, lãnh đạm mà trải qua những dằn vặt, trăn trở, những tình cảm mãnh liệt, những khát vọng thiết tha… về chân lí, cái thiện, cái đẹp… của nghệ sĩ.

Đẹp ở tài là cái đẹp trong cuộc sống được nhà văn cảm nhận,khám phá ở chiều sâu tư tưởng, tình cảm và được khắc họa qua tài năng nghệ thuật của người nghệ sĩ; tạo nên sự hài hòa giữa nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật; đem lại những giá trị thẩm mĩ cao đẹp. (Học sinh lấy dẫn chứng để chứng minh).

Đánh giá: Khẳng định tiêu chí để đánh giá một tác phẩm văn học chân chính là phải gắn với hiện thực cuộc sống và thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng, tài năng sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ.

Nhà văn phải phản ánh chân thật cái đẹp, phải thể hiện tình cảm nhân văn hướng đến con người, vì con người, không ngừng trau dồi tài năng nghệ thuật để hướng tác phẩm tới giá trị: chân, thiện, mĩ.

Đối với độc giả: Ý kiến trên đem đến cái nhìn đúng đắn, toàn diện, mang tính định hướng cho người tiếp nhận văn chương về cái đẹp.