“Cuộc đời như giấc mộng trả vay…”

 Tuần trước, nhằm ngày 29/2/2023 âm lịch, là ngày giỗ anh trai cả của tôi - nhạc sĩ Vũ Thảo.  Anh mất năm 2014 vì căn bệnh ung thư dạ dày, khi 71 tuổi. Mới đó mà đã 9 năm rồi… Mỗi dịp giỗ, nhớ về anh nhiều, tôi thường nghe lại những ca khúc anh viết để lại cho đời với ca từ da diết: "Cuộc đời như giấc mộng trả  vay..." 

 Tác phẩm thường sống lâu hơn tác giả, đời người nghệ sĩ nào cũng thế, đong đầy thương cảm mà cũng rất đỗi tự hào. Hôm nay nâng ly rượu trước ban thờ gia tiên tưởng nhớ anh, tôi lại bâng khuâng nghĩ vậy.

 Anh tên đầy đủ là Vũ Văn Thảo (sinh ngày 9 tháng 1 năm 1943 – mất 29 tháng 3 năm 2014), là một nhạc sĩ, giảng viên âm nhạc. Anh sinh ra trong một gia đình Hà Nội lễ giáo nề nếp, giàu tính nhân văn. Cha của anh em chúng tôi là người gốc Nam Định, mẹ quê Hà Tĩnh, nên trong anh có sự nhẹ nhàng của kẻ sĩ Bắc Hà và sự quyết liệt của người xứ Nghệ. Anh có hai người con, trong đó người con lớn là bình luận viên bóng đá Vũ Quang Huy. 

Ngoài đời, anh và đạo diễn Khải Hưng có một tình bạn rất đỗi thân thiết. Chính vì thế, khi viết kịch bản phim anh thường lấy bút danh: Quang Huy (tên con trai cả), Huy Anh ( ghép tên Quang Huy – con trai  của nhạc sĩ Vũ Thảo và Khải Anh - con trai của đạo diễn Khải Hưng), Huy Hạnh (tên ghép từ tên con trai và con gái của anh)... 

 Nhiều nguồn tài liệu đánh giá nhạc sĩ Vũ Thảo là “người viết nhạc phim nhiều nhất Việt Nam”, đặc biệt trong lĩnh vực phim truyền hình với hơn 200 ca khúc và bản nhạc. Có lẽ ít khán giả nào của truyền hình Việt Nam lại không biết đến những giai điệu quen thuộc của bộ phim truyền hình “Cảnh sát hình sự”. Hơn 500 tập phim, âm thanh của ca khúc “Những bước chân lặng lẽ” từng vang lên trong nhiều năm và thấm sâu vào lòng hàng triệu khán thính giả. 

 Trong chương trình “Quán thanh xuân” phát sóng tháng 8/2020, khi nói đến nhạc phim truyền hình thập niên 90 của thế kỷ 20 trên VTV3, đạo diễn Khải Hưng đã nhắc đến tên nhạc sĩ Vũ Thảo với lòng biết ơn trìu mến. Nhạc sĩ Vũ Thảo đã sáng tác nên nhiều ca khúc cho các bộ phim nhựa và truyền hình nổi tiếng như: Mẹ chồng tôi, Lời nguyền của dòng sông, Trăng muộn, Giếng làng, Lặng lẽ tuổi trăng tròn, Những người sống bên tôi, Gió qua miền tối sáng, Cuộc phiêu lưu của Ong Vàng, Cảnh sát hình sự… Không những thế, nhạc sĩ Vũ Thảo còn được giới âm nhạc nhìn nhận là người sáng tác nhạc phim nhiều nhất, đặc biệt trong lĩnh vực phim truyền hình. 

 Đặc biệt, trong số những phim truyền hình nổi tiếng thời bấy giờ mà nhạc sĩ Vũ Thảo tham gia viết nhạc, phim bộ dài tập “Cảnh sát hình sự”  không chỉ ghi dấu ấn với nội dung hấp dẫn mà cả với ca khúc  nhạc phim “Những bàn chân lặng lẽ” do ca sĩ Thùy Dung thể hiện. Đây là ca khúc được nhạc sĩ Vũ Thảo sáng tác năm 1997 và sau đó đã giữ kỷ lục về số lần sử dụng trên phim. 

Bài hát với giai điệu sâu lắng, ca từ ý nghĩa sâu sắc, ăn sâu vào tâm trí khán giả: “Có bàn chân lặng lẽ/ Giữa dòng đời như nước cuốn/ Chập chờn trắng đen/ Không thể nhìn thấy đáy...”. Ca sĩ Thuỳ Dung chia sẻ, khi thể hiện ca khúc này, chị khoảng 25 tuổi, mới tốt nghiệp Học viện Âm nhạc Quốc gia vài năm và chưa lập gia đình. Chuyện chị được nhạc sĩ Vũ Thảo mời thể hiện ca khúc như một cái duyên bởi thời điểm đó nhạc sĩ có rất nhiều sự lựa chọn. Lúc nhận lời, Thùy Dung có hơi lo lắng nhưng cảm xúc của bài hát đã truyền cho chị sự tự tin để hoàn thành một cách tròn trịa nhất. “Khi thể hiện ca khúc này, tôi rất nhớ đến người nhạc sĩ ấm áp, hiền lành cùng một loạt phim rất nổi tiếng. Ngoài ca khúc “Những bàn chân lặng lẽ”, tôi cũng đã thể hiện một số ca khúc nhạc phim của nhạc sĩ Vũ Thảo như “Mồ hôi mặt trời” trong bộ phim “Lửa than”...”- ca sĩ Thuỳ Dung nhớ lại. 

"Những bàn chân lặng lẽ" đã trở thành một trong những ca khúc truyền thống của lực lượng công an nhân dân Việt Nam; bên cạnh đó, VTV cũng  đã vinh danh ca khúc này với danh hiệu "Ca khúc nhạc phim được yêu thích nhất"... 

Nhạc sĩ Vũ Thảo cũng từng được Hội nhạc sĩ Việt Nam trao giải khí nhạc cho bản tứ tấu kèn vào năm 1987, giải thưởng về nhạc thính phòng vào năm 1990 cho Ngũ tấu cho bộ gõ và kèn Cor, bên cạnh nhiều giải thưởng nhạc phim nhựa, phim truyền hình khác. 

 Không chỉ thành công trong lĩnh vực âm nhạc, Vũ Thảo còn là thành viên Hội Điện ảnh Việt Nam. Anh được nhắc tới nhiều trong vai trò người viết kịch bản (và nhạc sĩ) của bộ phim Mẹ chồng tôi dưới bút danh Quang Huy do Nghệ sĩ Nhân dân Khải Hưng làm đạo diễn. Thành công của bộ phim khẳng định tài năng của nhạc sĩ Vũ Thảo trong một lĩnh vực hoàn toàn không thuộc chuyên môn âm nhạc của mình.   

Trong cuộc đời hoạt động âm nhạc, nhạc sĩ Vũ Thảo đã trải qua các vị trí: nhạc công kèn Clarinet ở Đoàn ca múa Miền Nam (sau này là Đoàn ca múa Quân Giải phóng, tiền thân của Nhà hát Bông Sen thành phố Hồ Chí Minh), nhạc công kèn Fagot của Nhà hát Giao hưởng Hợp xướng Nhạc Vũ Kịch Việt Nam, rồi nhạc sĩ sáng tác của Hãng phim VFC thuộc Đài Truyền hình Việt Nam. Anh từng được tặng thưởng Huân chương Chiến sĩ Giải phóng, Huân chương Kháng chiến Chống Mỹ hạng Ba và Huy chương Chiến sĩ Văn hoá. 

 Nhắc về người cha quá cố của mình, bình luận viên bóng đá Vũ Quang Huy cho biết, nhạc sĩ Vũ Thảo là một người ngay thẳng, trong sạch, lãng mạn nhưng không uỷ mị. Đặc biệt, nhạc sĩ viết nhạc nhưng lại rất mê thể thao. Từ khi Huy còn nhỏ, nhạc sĩ đã mua sách báo thể thao về cho con đọc để rồi từ đó tình yêu với thể thao cứ lớn dần lên. Với bình luận viên Vũ Quang Huy, điều may mắn nhất là được thừa hưởng những tính cách và niềm đam mê đáng quý đó từ cha mình. 

 Vào dịp giỗ  anh, năm nào cũng thế, suốt 9 năm qua, tôi - người em trai út của anh, thường ngồi ôn lại những kỉ niệm, đọc lại những tư liệu, những bài báo viết về anh mà bồi hồi xúc động. 

Sinh thời anh sống giản dị, khiêm nhường, từ chối hầu hết các cuộc gặp, phỏng vấn của báo chí, chỉ đến sau ngày anh mất thì mới có nhiều bài báo viết về anh xuất hiện, để lại nỗi nhớ tiếc một nhạc sĩ tài năng trong lòng khán thính giả.

Vào dịp giỗ anh năm nay, khi nghe lại một trong số hơn 200 ca khúc anh từng viết cho hơn 1.000 tập phim truyền hình suốt từ năm 1995 đến ngày anh đi xa, tôi nhớ đến ca  khúc “Những bước chân lặng lẽ" của anh,  và cứ vấn vương, bồi hồi với  lời ca anh viết năm xưa: Năm tháng xa mờ như mây bay/ Ai khóc, ai cười ngang qua đây/ Cuộc đời như giấc mộng trả vay... Và từ bài hát này, tôi cũng nghĩ đến hình ảnh những chiến sĩ cảnh sát hình sự của lực lượng công an nhân dân đã, đang và luôn chiến đấu hy sinh vì sự bình yên của nhân dân...