Các Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo địa phương có nên ra đề kiểm tra chung cho các trường?

Sở, Phòng có được ra đề kiểm tra cho các trường?

Hiện nay, Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo nhiều địa phương trên cả nước đảm nhiệm việc ra đề kiểm tra học kì 1, học kì 2 chung cho các nhà trường trung học cơ sở và trung học phổ thông.

Đã từng có một số ý kiến cho rằng, Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo nên làm nhiệm vụ chính là quản lí nhân sự và chuyên môn hơn là ôm đồm trong việc ra đề kiểm tra cho các nhà trường phổ thông.

Tuy vậy, theo các quy định hiện hành, Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo hoàn toàn có thể ra đề kiểm tra chung cho các nhà trường phổ thông vì luật không cấm. Các Thông tư của ngành cũng chỉ quy định, mục đích đánh giá, yêu cầu đánh giá, hình thức đánh giá, đánh giá thường xuyên, đánh giá định kì…

Chẳng hạn, Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT ban hành Quy định đánh giá học sinh tiểu học; Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT và Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT quy định về đánh giá học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông không có điều khoản nào không cho phép Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo ra đề kiểm tra chung cho các nhà trường phổ thông.

Hơn nữa, Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo ra đề kiểm tra chung cho các nhà trường phổ thông có hai ưu điểm lớn: tạo sự công bằng cho học sinh và góp phần hạn chế việc dạy thêm trái phép.

Chẳng hạn, một, hai giáo viên ra đề kiểm tra thì học sinh của họ sẽ có lợi thế trong việc làm bài. Các em khác sẽ gặp bất lợi vì không được ôn tập kĩ. Cùng với đó, giáo viên ra đề thường có tâm lí "mớm" đề cho các học sinh tham gia học thêm để có điểm cao.

Sở, Phòng ra đề kiểm tra cho các trường - lợi bất cập hại

Thế nhưng, Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo ra đề kiểm tra chung cho các nhà trường phổ thông nếu gặp sự cố sẽ để lại nhiều hệ lụy.  Học sinh phải chịu thiệt thòi nhất. Sự cố lớn nhất đã từng xảy ra đó là việc lộ đề kiểm tra từ Phòng Giáo dục và Đào tạo.

Vào thời điểm tháng 7/2020, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Pleiku (tỉnh Gia Lai) tổ chức kiểm tra học kỳ II môn Ngữ văn lớp 9 tại các trường trung học cơ sở. Đề kiểm tra học kỳ là đề chung trên toàn thành phố. Cùng ngày, bộ phận chuyên môn của phòng nhận được thông tin đề bị lộ. Sau đó, hàng nghìn học sinh lớp 9 của 21 trường trung học cơ sở tại Pleiku đã phải kiểm tra lại môn Ngữ văn.

Tương tự, gần 400 học sinh của Trường Trung học cơ sở Trần Hưng Đạo (Quảng Ngãi) cũng phải kiểm tra lại môn Vật lý học kỳ 2 vào năm 2020 do đề bị lộ. Vào thời điểm trước đó, tại một số địa phương như Đồng Tháp, Khánh Hòa, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh cũng từng xảy ra việc lộ, lọt đề kiểm tra cuối học kì.

Và nghiêm trọng nhất, do nhầm lẫn lịch, Trường Tiểu học - Trung học cơ sở -Trung học phổ thông Phan Chu Trinh (phường Dĩ An, thành phố Dĩ An) ở Bình Dương tổ chức thi học kỳ cho khối lớp 9 sớm hơn một ngày khiến hơn 10.000 học sinh của toàn tỉnh này phải kiểm tra lại.

Theo đó, vào cuối tháng 4, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương gửi đề kiểm tra cuối học kỳ 2 môn Toán khối lớp 9 cho các Phòng Giáo dục và Đào tạo để gửi đến các trường trung học cơ sở, chuẩn bị tổ chức kiểm tra cho học sinh vào ngày 26/4.

Tuy nhiên, Trường Phan Chu Trinh sau khi nhận đề kiểm tra môn Toán tại Phòng Giáo dục và Đào tạo Dĩ An đã tổ chức cho học sinh khối lớp 9 kiểm tra vào ngày 25/4, trước một ngày so với kế hoạch.

Đến ngày 26/4, khi các trường trung học cơ sở trên toàn tỉnh Bình Dương tổ chức cho học sinh lớp 9 kiểm tra môn Toán, một số giáo viên phát hiện đề này đã được một số học sinh hỏi lời giải từ hôm trước.

Sự việc sau đó được thông báo cho lãnh đạo các Phòng Giáo dục và Đào tạo và Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương. Để đảm bảo công bằng, Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Dương sau đó đã quyết định cho toàn bộ học sinh lớp 9 toàn tỉnh kiểm tra lại môn Toán học kỳ 2 vào ngày 8/5 tới đây.

Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo nên để các nhà trường phổ thông tự ra đề kiểm tra học kì

Thứ nhất, đề kiểm tra do các trường tự ra sẽ đánh giá đúng năng lực của học sinh trên địa bàn, ví dụ năng lực học sinh ở nội thành khác ngoại thành; học sinh thành thị khác nông thôn.

Thứ hai, các trường ra đề kiểm tra, nếu có lộ/lọt đề thì mức độ ảnh hưởng chỉ ở phạm vi cấp trường, việc xử lí sẽ dễ hơn.

Thứ ba, các trường ra đề kiểm tra phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông 2018: đánh giá đúng phẩm chất và năng lực của học sinh.