Báo động nguy cơ xảy ra nạn đói và di cư ồ ạt trên quy mô chưa từng có

Gần 10% dân số thế giới bị thiếu ăn, "nguy cơ bất ổn xã hội đang tăng từng ngày"

Báo cáo về an ninh lương thực và dinh dưỡng của Liên hợp quốc dược công bố ngày 6/7 cho biết, năm 2021 là năm thứ hai liên tiếp số người nghèo đói trên thế giới gia tăng. Báo cáo này do các tổ chức của Liên hợp quốc  phối hợp thực hiện, trong đó có Tổ chức Lương Nông Liên hợp quốc (FAO), Chương trình Lương thực thế giới (WFP) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

Tỷ lệ dân số trong cảnh thiếu ăn vẫn không được cải thiện nhiều từ năm 2015 đến năm 2019.

Trong năm 2021, có tới 828 triệu người (hay gần 10% dân số thế giới) bị thiếu ăn, tăng 46 triệu người so với năm 2020 và tăng 150 triệu người so với năm 2019. 

Trong năm 2020, có 22% trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn cầu sẽ bị chậm lớn trong khi 6,7%, tương đương 45 triệu em, bị suy dinh dưỡng làm tăng tới 12 lần nguy cơ tử vong.

Kết quả phân tích 159 nước đang phát triển trên thế giới cho thấy, giá cả các mặt hàng chủ chốt tăng chóng mặt trong năm nay đang chồng chất thêm khó khăn cho những nước ở các khu vực châu Phi Nam Sahara, Balkan, châu Á và nhiều nơi khác.

Tổng giám đốc UNDP Achim Steiner nêu rõ: "Cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt đang đẩy hàng triệu người lâm vào cảnh nghèo, thậm chí thiếu ăn, với tốc độ chóng mặt. Do vậy, nguy cơ bất ổn xã hội đang tăng từng ngày". 

Ngày 7/7, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cũng công bố báo cáo cho biết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt trên toàn cầu có thể sẽ đẩy thêm hơn 51 triệu người vào cảnh thu nhập dưới 1,9 USD/ngày và thêm 20 triệu người thu nhập dưới 3,2 USD/ngày. Báo cáo ước tính tổng cộng có khoảng 1,7 tỉ người trên thế giới sẽ lâm vào đói nghèo do cuộc khủng hoảng này.

Những nước đối mặt với hậu quả nghiêm trọng nhất của cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt là: Armenia, Uzbekistan, Burkina Faso, Ghana, Kenya, Rwanda, Sudan, Haiti, Pakistan, Sri Lanka, Ethiopia, Mali, Nigeria, Sierra Leon, Tanzania và Yemen.

Báo cáo cho rằng chính phủ các nước nên hỗ trợ tiền mặt cho người nghèo bởi biện pháp này sẽ mang lại hiệu quả và công bằng hơn so với việc trợ giá các mặt hàng như năng lượng, thực phẩm hiện nay. Báo cáo của UNDP nhấn mạnh một bộ phận người giàu trong xã hội dường như được hưởng lợi hơn từ những biện pháp trợ giá này. Theo quan chức phụ trách can dự chính sách chiến lược thuộc UNDP George Gray Molina, việc trợ giá về dài hạn sẽ làm tăng tình trạng bất bình đẳng, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng khí hậu và không giúp giảm nhẹ cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt hiện nay.

Tình trạng nghèo đói tại khu vực Mỹ Latin và Caribe là "rất nghiêm trọng"

Ngày 6/7, Tổ chức FAO cảnh báo tình trạng nghèo đói tăng mạnh tại khu vực Mỹ Latin và Caribe. Trong một tuyên bố, đại diện của FAO ở Mỹ Latin, ông Julio Berdegué, mô tả tình hình là "rất nghiêm trọng".

Số người bị đói tăng thêm 4 triệu người chỉ trong một năm trở lại đây.

Báo cáo "Tình trạng an ninh lương thực và dinh dưỡng trên thế giới 2022" (SOFI) của FAO cho thấy trong năm nay, 56,5 triệu người dân ở Mỹ Latin (tương đương 8,6% dân số khu vực) sống trong tình trạng thiếu ăn, trong khi 268 triệu người (40,6% dân số khu vực) đối mặt nguy cơ mất an ninh lương thực. Với những số liệu này, 7,4% số người thiếu dinh dưỡng trên toàn thế giới tập trung ở Mỹ Latin. 

Các nước vùng Caribe có tỷ lệ dân số bị ảnh hưởng nạn đói cao nhất trong khu vực, với hơn 16% so với khoảng 8% ở Trung và Nam Mỹ.

Cứ 10 người Mỹ Latinh thì có 4 người sống trong tình trạng mất an ninh lương thực, trong bối cảnh cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu hiện nay vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp với các tác động khó lường.

Số người thiếu dinh dưỡng ở Mỹ Latin và Caribe sẽ tăng từ 0,62% (350.000 người) đến 1,13% (640.000 người) trong năm nay.

Điều đặc biệt đáng quan ngại là tình trạng nghèo đói ở Brazil - nền kinh tế lớn của Mỹ Latin, ngày càng trở nên trầm trọng. Báo cáo của FAO cho biết,  tới 28,9% dân số (khoảng 61,3 triệu người) đang  phải sống trong tình trạng mất an ninh lương thực trong giai đoạn 2019-2021, trong đó 15,4 triệu người ở mức độ nghiêm trọng. 

Một nghiên cứu mới đây của Quỹ Getulio Vargas (FGV) cho thấy, tỷ lệ người dân Brazil không đủ tiền mua thức ăn cho bản thân hoặc gia đình tại một số thời điểm trong năm đã tăng lên mức kỷ lục 36% năm 2021 so với mức 30% năm 2019. Đây là lần đầu tiên tình trạng mất an ninh lương thực diễn ra tại quốc gia sản xuất ngũ cốc lớn nhất Mỹ Latin cao hơn cả mức trung bình của thế giới kể từ năm 2006.

Liên hợp quốc kêu gọi hành động

Các tổ chức của Liên hợp quốc kêu gọi các nước tiến hành cải cách chính sách nông nghiệp trong bối cảnh ngành nông nghiệp và lương thực toàn cầu, được hỗ trợ gần 630 tỉ USD/năm, chỉ gây lũng đoạn giá thị trường mà không đem lại hiệu quả cho những người nông dân sản xuất ở quy mô nhỏ, gây ô nhiễm môi trường và không thúc đẩy hoạt động sản xuất lương thực giàu dinh dưỡng. 

Hoạt động hỗ trợ này bao gồm việc trợ giá cho các thực phẩm giàu calorie như ngũ cốc, đường, thịt, sản phẩm bơ sữa trong khi ít chú trọng vào thực phẩm lành mạnh giàu chất dinh dưỡng như hoa quả, rau xanh, đậu và các loại hạt.

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nêu rõ: "Mỗi năm, 11 triệu người tử vong do chế độ ăn không lành mạnh. Giá lương thực tăng cao đồng nghĩa là tình trạng này sẽ còn tồi tệ hơn". 

Ông cho biết thêm WHO đang hỗ trợ nỗ lực của các nước trong việc cải thiện hệ thống lương thực thông qua việc đánh thuế những thực phẩm không lành mạnh, trợ giá cho thực phẩm lành mạnh, bảo vệ trẻ em trước những tiếp thị thực phẩm có hại cho sức khỏe, và đảm bảo việc dán nhãn dinh dưỡng rõ ràng trên thực phẩm.

UNDP kêu gọi các nước hợp tác hành động để giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí này và tìm cách hỗ trợ tiền mặt trực tiếp cho các nước dễ bị tổn thương nhất. UNDP hy vọng những nước giàu gia hạn thêm 2 năm Sáng kiến hoãn thanh toán nợ do Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) khởi xướng để hỗ trợ các nước nghèo trong đại dịch COVID-19, đồng thời mở rộng những nước được hoãn thanh toán nợ trong sáng kiến này từ 73 nước hiện nay lên ít nhất 85 nước.

Giám đốc điều hành WFP David Beasley kêu gọi các nước phải hành động ngay để ngăn chặn nguy cơ xảy ra nạn đói và di cư ồ ạt trên quy mô chưa từng có. 

Báo cáo của Liên hợp quốc cũng cảnh báo về những mối đe dọa đối với an ninh lương thực và dinh dưỡng khi các cuộc xung đột, các hình thái thời tiết cực đoan, cú sốc kinh tế và tình trạng bất bình đẳng tiếp tục gia tăng trên thế giới.