Vụ án xảy ra tại Học viện Quân y: Khi nghiên cứu khoa học không vì dân phục vụ

Vụ án xảy ra tại Học viện Quân y, Việt Á đang được xét xử phúc thẩm

Ngày 17/7, phiên tòa Phúc thẩm vụ Việt Á liên quan đến Học viện Quân y. Tòa án Quân sự Trung ương đã xét xử phúc thẩm Phan Quốc Việt, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á và các bị cáo khác trong vụ án xảy ra tại Học viện Quân y. Phiên tòa được mở để xem xét kháng cáo xin giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của 7 bị cáo.

Trước đó, phiên tòa sơ thẩm cũng đã được xét xử tại Tòa án quân sự Thủ đô Hà Nội vào tháng 12/2023. Tòa án Quân sự thủ đô đã tuyên phạt Phan Quốc Việt, Tổng giám đốc Công ty Việt Á, 25 năm tù về 2 tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ và vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.

Nhìn lại quá trình vụ việc diễn ra, vào đúng thời điểm dịch bệnh COVID-19 xuất hiện với nguy cơ cao lây lan làm người dân hoang mang, lo sợ, đất nước Việt Nam rơi vào cảnh lâm nguy, tất cả cũng chỉ bắt đầu từ nhiệm vụ cứu nước, cứu dân, nhưng những người trong cuộc đã không hoàn thành đúng lương tâm và trách nhiệm của những chiến sĩ vì dân. 

Theo bản án sơ thẩm, trước yêu cầu cấp bách của tình hình dịch bệnh COVID-19, Ban Giám đốc Học viện Quân y thời điểm đó đã có công văn gửi Bộ Khoa học và Công nghệ về việc đề xuất nhiệm vụ phát triển kit chẩn đoán viêm phổi do virus Corona.

Từ tháng 1/2020, ông Trịnh Thanh Hùng (cựu Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ các ngành kinh tế kỹ thuật, Bộ Khoa học và Công nghệ) đã thông đồng với Chủ tịch Công ty Việt Á Phan Quốc Việt và cựu Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự Học viện Quân y Hồ Anh Sơn để đưa Công ty Việt Á vào tham gia đề tài với vai trò là cơ quan phối hợp, sản xuất 20.000 test kit thử nghiệm; sau đó để Công ty Việt Á được cấp phép và sản xuất thương mại trái pháp luật bộ kit.

Ngày 6/2/2020, Học viện Quân y ký hợp đồng thực hiện Đề tài Khoa học và Công nghệ với Văn phòng các Chương trình trọng điểm cấp Nhà nước và Vụ Khoa học Công nghệ các ngành kinh tế kỹ thuật với tổng kinh phí đề tài là 18,98 tỷ đồng.

Quá trình nghiên cứu đề tài, các ông Trịnh Thanh Hùng, Hồ Anh Sơn và ông Phan Quốc Việt xác định kit của Công ty Việt Á cung cấp tốt hơn nên 3 người thống nhất không đặt ra vấn đề để Học viện Quân y chuyển giao quy trình nghiên cứu của mình cho Công ty Việt Á sản xuất 20.000 test kit thử nghiệm.

Chủ tịch Việt Á cũng không yêu cầu Học viện Quân y chuyển giao quy trình nghiên cứu để Công ty Việt Á sản xuất kit thử nghiệm theo nhiệm vụ đề tài.

Cáo buộc cho rằng, ông Trịnh Thanh Hùng đã thông đồng với các ông Phan Quốc Việt, Hồ Anh Sơn đưa bộ kit do Công ty Việt Á cung cấp (không được sản xuất theo quy trình nghiên cứu của Học viện Quân y) để đi thử nghiệm tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và sử dụng sản phẩm này để nghiệm thu giai đoạn 1 của đề tài và nghiệm thu đề tài.

Việc này khiến quy trình nghiên cứu của Học viện Quân y không có sản phẩm được thử nghiệm, đánh giá và hậu quả là đề tài của Học viện Quân y không hoàn thành.

Trong vụ án này, bị cáo Phan Quốc Việt đã gian dối trong việc làm thủ tục cấp phép bộ sản phẩm kit tại Bộ Y tế để được Bộ này ra quyết định cấp phép tạm thời và quyết định cấp phép lưu hành bộ kit cho Công ty Việt Á trái pháp luật.

Hành vi gian dối này của các bị cáo trong việc tiếp nhận, nghiên cứu, nghiệm thu, quyết toán số tiền mà Bộ Khoa học và Công nghệ giao cho Học viện Quân y nghiên cứu đề tài, đã gây thiệt hại hơn 18 tỷ đồng.

Ngoài ra, các ông Trịnh Thanh Hùng, Phan Quốc Việt còn thông đồng trong việc gian dối để Công ty Việt Á được cấp phép và sản xuất thương mại trái phép bộ kit.

Như vậy, các bị cáo trong vụ án, tiếc thay, có người là cán bộ, người là chiến sĩ, trong đó có tới 3 cựu sĩ quan thuộc Học viện Quân y đều đã bị tuyên phạt các tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn, vụ lợi cá nhân trong việc mua, bán thiết bị y tế và hưởng lợi trái phép hàng nhiều tỉ đồng. Các bị cáo cũng đã phải nhận mức án tù về các tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" và "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng"; "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng"; "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ";...

Những dấu chấm hết buồn chán, thất vọng đối với một bộ phận cán bộ đã không làm chủ được chính mình, không dành ý chí, quyết tâm, ứng dụng khoa học kỹ thuật một cách công tâm, công bằng, công minh để phục vụ đất nước, trong hoàn cảnh nguy khó. Đây cũng là bài học cảnh tỉnh tất cả những ai có ý muốn tư lợi, "đục nước béo cò" trong những lúc người dân, đất nước gặp khó khăn, khốn đốn. Việc tuân thủ pháp luật luôn là điều kiện tiên quyết, càng quyết liệt hơn đối với các cán bộ, chiến sĩ là các lực lượng vũ trang, quân nhân. 

Ngoài ra, qua vụ Việt Á, các quy định pháp luật về đấu thầu được đặt ra nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lực công, vì vậy, cá nhân, tổ chức nào cũng cần phải lấy tinh thần thượng tôn pháp luật, đặt quyền lợi và trách nhiệm với nước, với dân lên trên hết. Nếu vi phạm các quy định này, sẽ không chỉ gây tổn hại về mặt tài chính mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và niềm tin của người dân đối với các cơ quan chính quyền, nhà nước.

Từ vụ Học viện Quân y, tham khảo quy định mức xử phạt đối với tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn khi thi hành công vụ như thế nào?

Theo Bộ luật Hình sự 2015 quy định:

Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà lợi dụng chức vụ, quyền hạn làm trái công vụ gây thiệt hại về tài sản từ 10.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại khác đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. 

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm: 

a) Có tổ chức; 

b) Phạm tội 02 lần trở lên; 

c) Gây thiệt hại về tài sản từ 200.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng. 

Phạm tội gây thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm. 

Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.