Bài hát "Cachiusa" - một trong những biểu tượng dễ nhận biết nhất của Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại

Bài hát "Cachiusa" được trình diễn lần đầu tiên vào năm 1938 và nhanh chóng trở nên phổ biến ở Liên Xô vào thời điểm đó. Phần nhạc của bài hát này được sáng tác bởi nhạc sĩ Matvey Blanter và phần lời được viết bởi Mikhail Isakovsky. 

Bài hát này được sáng tác như thế nào, tại sao nó trở nên phổ biến và được viết lại bao nhiêu lần?

Khổ thơ đầu tiên của bài hát nổi tiếng "Cachiusa" được nhà thơ Mikhail Isakovsky viết liền một mạch vào năm 1938. Nhưng việc tiếp tục viết lời bài hát đã ngưng lại do tác giả do dự về việc phát triển cốt truyện. Vài tháng sau, Isakovsky gặp nhà soạn nhạc Matvey Blanter tại ban văn học của tờ báo Pravda.

Blanter lúc đó đang tìm kiếm ngữ liệu cho một bài hát mới, và tám dòng đầu tiên của Cachiusa khiến ông rất thích thú vì giai điệu du dương, đến nỗi ông đã ngay lập tức bị cuốn hút và viết nốt tám khổ thơ còn lại.

"Cachiusa" lần đầu tiên được trình bày bởi ca sĩ Lyudmila Yelchaninova tại buổi hòa nhạc đầu tiên của Dàn nhạc Jazz Nhà nước Liên Xô dưới sự chỉ đạo của Viktor Knushevitsky vào ngày 28/11 năm 1938. Sau đó, bài hát được trình bày bởi nhiều nghệ sĩ nổi tiếng khác. 

Theo thời gian, nhiều bản dịch và phiên bản thay thế của bài hát này đã xuất hiện ở nhiều ngôn ngữ khác nhau trên thế giới. Ở Hy Lạp, "Cachiusa" trở thành quốc ca của phong trào kháng chiến toàn quốc. Ở Ý, nó được gọi là "Katarina" và được đặt theo lời bài hát mới Fischia il vento. Và ở Israel, nó được gọi là "Katyushka". Ở Phần Lan, một phiên bản về cô gái Karelia đã được tạo ra.

Nội dung của bài hát Cachiusa có thể được hiểu là câu chuyện về cô gái có tên là Cachiusa với những suy nghĩ và mối tương tư hướng về người lính ra trận. Lời bài hát lãng mạn, ngọt ngào và đầy hy vọng. 

Cachiusa sống mãi trong lòng những người lính vì đó là lời tin yêu của người hậu phương. 

Năm 1955, ca sĩ Nguyễn Anh Cường của Việt Nam tham gia đoàn nghệ thuật quốc gia đi dự Đại hội liên hoan thanh niên và sinh viên thế giới lần 5 ở Warsava, thủ đô Ba Lan.

Sau đó trên đường từ châu Âu về Nga, trên chuyến tàu xuyên Siberia, ông đã nhờ tổ phiên dịch trên tàu dịch Cachiusa từ tiếng Nga sang tiếng Pháp, rồi ông tiếp tục chuyển sang tiếng Việt. 

Sau đó Nguyễn Anh Cường gửi đăng bài dịch ở tạp chí Điện ảnh Hà Nội với cái tên "Gửi người chiến sĩ biên thùy". Trong các chương trình ca nhạc của Đài Tiếng nói Việt Nam, bài hát được phát nhiều lần và phổ biến rộng rãi, cũng nổi tiếng tại Việt Nam từ đó.

Năm 2013, bức tượng cô gái Cachiusa đã được khánh thành, đặt trang trọng tại Vladivostok. Đây là tượng đài duy nhất ở Liên bang Nga định vị hình tượng cho "người con gái hậu phương" này. 

Theo các nhà sử học, có một nhân vật thật trong đời đã thổi hồn cho nhà thơ Isacovskiy làm nên hình tượng Cachiusa - một nguyên mẫu tên là Ekaterina Alexeeva Philipova.

Trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, một loạt các phiên bản chuyển thể dân gian đã xuất hiện ở tiền tuyến, nơi Cachiusa được miêu tả là một y tá, một chiến sĩ du kích và thậm chí Cachiusa được gọi tên là một vũ khí chiến đấu. 

Ngoài ra, còn có những bài hát đáp lại được sáng tác lấy cảm hứng từ hình ảnh Cachiusa, cho đến nay các nhà nghiên cứu đã thu thập được hơn một trăm phiên bản của bài hát huyền thoại này.

Bài hát "Cachiusa" không chỉ trở thành một biểu tượng âm nhạc mà còn là một hiện tượng xã hội, một thời kỳ lịch sử gợi lên những cảm xúc mạnh mẽ trong hàng triệu người dân Liên Xô. 

Hình ảnh nhân vật nữ trong bài hát cho đến nay được coi là có thật. Có rất nhiều người đã viết thư cho một cô gái Cachiusa nào đó - một cô gái không tồn tại, coi cô là biểu tượng của tình yêu và lòng chung thủy nhằm để củng cố niềm tin trong lòng mình. Nhiều người lính coi Cachiusa là người thân của mình.

Những bản ghi âm bài hát đã trở thành một loại di vật ở tuyến đầu. Theo nhiều lời kể của các cựu chiến binh của Chiến tranh Vệ quốc, những người lính hồng quân Liên Xô tôn kính bài hát này đến mức họ không cho kẻ thù nghe nó. 

Nhiều người lầm tưởng rằng bài hát này được đặt theo tên của bệ phóng tên lửa Katyusha BM-13 (Cachiusa BM-13), nhưng điều này là không thể. Bài hát được sáng tác vào năm 1938, và vào thời điểm đó BM-13 được phân loại cụ thể. 

Tuy không thể khẳng định chắc chắn rằng người Nga đã yêu quý bài hát đến mức họ lấy tên Cachiusa để đặt tên cho giàn pháo phản lực đa nòng di động Cachiusa.

Thực tế, có ý kiến cho rằng loại xe chiến đấu kèm hệ thống pháo đa nòng này rất có thể được đặt biệt danh là "Katyusha" (Cachiusa) vì có chữ "K" trên thân – đây cũng là ký hiệu của các sản phẩm ra đời từ nhà máy Komintern ở Voronezh. 

Và cũng có thể, biệt danh này xuất phát từ các ký hiệu trên vỏ đạn - đạn pháo, đạn pháo, đạn nhiệt nhôm, viết tắt là "KAT". 

Cũng có thể có khả năng, một người lính nào đó đã quá yêu bài hát Cachiusa, anh đã viết cái tên này lên thân xe quân sự. Sau đó, các loại xe chiến đấu khác cùng loại cũng bắt đầu được gọi theo cách này.

Và mãi mãi, cái tên thương yêu Cachiusa hiện diện một hình bóng cô gái hậu phương hướng ra tiền tuyến với niềm tin yêu, một lời ca ngọt ngào trữ tình và dàn hoả tiễn trứ danh Cachiusa ra đời và trở thành biểu tượng của Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của những người lính Xô Viết.