Trung tâm R&D: Cơ hội phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao tại Việt Nam

Samsung đã công bố bức tranh toàn cảnh về hiện trạng phát triển R&D của họ tại Việt Nam, trong đó nổi bật là dự án Trung tâm R&D trị giá 220 triệu USD được khởi công từ tháng 3/2020 tại Khu đô thị Tây Hồ Tây, Hà Nội. Đây sẽ là nơi làm việc của ba nghìn kỹ sư, những nhân lực chất lượng cao.

Ngày 14/5/2022, Samsung Việt Nam đã chính thức hoàn thành xây dựng phần thô Trung tâm R&D mới. Samsung cam kết với Chính phủ Việt Nam sẽ hoàn thành xây dựng Trung tâm vào cuối năm nay. 

Trước khi xây dựng Trung tâm mới, Samsung đã đặt trụ sở cho bốn mảng R&D tại Việt Nam, nghiên cứu về thiết bị di động, điện tử gia dụng, AI và phân tích dữ liệu. Ngoài ra, Samsung còn có SDV - một trung tâm chuyên nghiên cứu màn hình kiêm phát triển nhân tài cho hãng.

Những năm gần đây, ngoài Samsung, nhiều doanh nghiệp công nghệ khác đã chọn Việt Nam làm điểm đầu tư R&D. Trước đó, Grab mở trung tâm R&D tại Thành phố Hồ Chí Minh. LG sẽ mở trung tâm thứ hai tại Đà Nẵng. Panasonic, Toshiba cũng đã có các trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam. 

Qualcomm đã công bố phòng thí nghiệm duy nhất của mình ở Đông Nam Á tại Hà Nội. Hyundai cũng đã có Trung tâm R&D Thành Công, tại Gia Viễn, Ninh Bình.

Trung tâm của Qualcomm mở vào tháng 6/2020 với quy mô 4 phòng lab, tập trung vào các công nghệ có vai trò quan trọng hàng đầu hiện nay, như sóng radio 4G/5G, camera, một phòng chuyên nghiên cứu cải thiện hiệu năng và pin cho thiết bị di động và một phòng giả lập môi trường mạng để phục vụ thị trường Mỹ, châu Âu. 

Đến tháng 4/2021, trung tâm có khoảng 50 kỹ sư, toàn bộ là người Việt Nam.

Các trung tâm R&D tại Việt Nam của Qualcomm và Samsung đều là nơi nghiên cứu và phát triển lớn nhất của họ tại Đông Nam Á, nghiên cứu công nghệ cho các dự án trên toàn cầu.

Cạnh tranh thu hút nhân lực

Khi ngày càng nhiều dự án R&D có mặt tại Việt Nam, nhân lực chất lượng cao trở thành mục tiêu "săn lùng" của các ông lớn công nghệ.

Dù đánh giá việc xây dựng trung tâm R&D tại Việt Nam "không có gì khó khăn", ông Thiều Phương Nam, CEO Qualcomm khu vực Đông Dương cũng nhận định "tương lai khi Việt Nam trở thành trung tâm công nghệ mới và có nhiều tập đoàn công nghệ lớn đầu tư vào, các công ty sẽ cạnh tranh với nhau về nguồn nhân lực".

Các trường đại học có chất lượng đào tạo ngày càng tốt, bổ sung nguồn kỹ sư chất lượng cho các trung tâm nghiên cứu. 

Để thu hút được nhân sự phù hợp, các "ông lớn" công nghệ không chỉ cạnh tranh bằng chế độ làm việc, mà còn bằng chính "tài sản" công nghệ của mình.

"Để thu hút kỹ sư giỏi, chúng tôi giúp họ tiếp cận với các công nghệ mới nhất của thế giới. Chẳng hạn, nếu kỹ sư đó muốn phát triển các kỹ năng liên quan đến mạng 5G, họ sẽ đến với Qualcomm", ông Nam nói.

Samsung lại phát triển nhân lực từ việc đào tạo. Đại diện Samsung Việt Nam cho biết, công tác đào tạo được triển khai từ năm 2012. 11 phòng lab tại các trường đại học, nhiều chương trình hợp tác đào tạo được mở ra, giúp sinh viên có cơ hội nghiên cứu về di động theo tiêu chuẩn kỹ thuật toàn cầu. Nhiều sinh viên sau khi thực tập đã trở thành nhân sự chính thức trong các dự án R&D của Samsung.

Được biết, năm 2020, hơn 2.000 ứng viên là kỹ sư, cử nhân đã tham gia thi tuyển vào làm việc tại công ty Samsung. Để được tuyển vào công ty, các ứng viên phải trải qua vòng thi GSAT (Global Samsung Aptitude Test), gồm ba phần cơ bản: toán học logic, suy luận và tư duy bằng hình ảnh. Đây là lần thứ 10 kỳ thi này được tổ chức tại Việt Nam, kể từ năm 2011.

Thách thức và cơ hội 

Việc các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới đang chọn Việt Nam để mở các trung tâm R&D là dấu hiệu tốt, nhưng cũng sẽ mang đến nhiều thách thức cho các công ty trong nước.

Theo đại diện Bkav, "điều này minh chứng rằng người Việt Nam đủ năng lực để tham gia vào các mảng có giá trị cao nhất trong chuỗi giá trị toàn cầu". Việt Nam đang trong thời kỳ "dân số vàng", nguồn lực trẻ dồi dào với năng lực nghiên cứu tốt, nên sẽ là điểm đến hấp dẫn với các công ty nước ngoài.

Thực tế này cũng cho thấy một thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam là luôn có sẵn nguồn lực phục vụ R&D ngay trong nước. Kinh nghiệm của Bkav là "hãy định hướng trở thành công ty công nghệ toàn cầu và xác định từ trước các thách thức này". R&D là yếu tố sống còn của các công ty công nghệ, vì vậy, các công ty cũng nên chủ động đào tạo nguồn nhân lực R&D cho chính mình.

Một trong những Tập đoàn công nghệ hàng đầu Việt Nam là FPT, luôn tiên phong trong xu hướng công nghệ mới, đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo nhân lực công nghệ cao với hàng loạt trường Đại học FPT ở khắp các trung tâm của đất nước. Từ những cơ sở đào tạo này, Việt Nam có thêm nhân lực cho cuộc chinh phục công nghệ theo xu hướng chung của thế giới.

Vừa là đối thủ, vừa là đối tác

Thực tế, các doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước vừa là đối thủ nhưng cũng vừa là đối tác của nhau. Sự phát triển của các công ty công nghệ trong nước cũng là yếu tố thu hút các doanh nghiệp công nghệ nước ngoài đầu tư R&D vào Việt Nam.

Qualcomm cho biết, một trong những nhiệm vụ quan trọng của trung tâm R&D tại Hà Nội là hỗ trợ các đối tác trong nước phát triển sản phẩm. Nhiều sản phẩm công nghệ của Việt Nam, như smartphone VinSmart, camera AI của Bkav, thiết bị mạng VNPT sử dụng các linh kiện từ Qualcomm.

Theo đại diện Samsung Việt Nam, với việc đầu tư lớn vào các hoạt động R&D, hãng hi vọng sẽ đóng góp và tạo tiền đề để Việt Nam đi trước đón đầu những thay đổi của cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư.

Chính sách của Việt Nam về công nghệ

Thực tế cho thấy tình hình diễn biến phù hợp với chính sách của Chính phủ Việt Nam về phát triển khoa học công nghệ.

Ngày 11/5/2022, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 569/QĐ-TTg ban hành Chiến lược Phát triển khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo đến năm 2030.

Theo đó, mục tiêu cụ thể của Chiến lược là nâng cao đóng góp của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào tăng trưởng kinh tế thông qua các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của các viện nghiên cứu và trường đại học, hoạt động đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản trị, tổ chức trong doanh nghiệp.

Đến năm 2030, tỉ trọng giá trị sản phẩm công nghiệp công nghệ cao trong các ngành chế biến, chế tạo đạt tối thiểu 45%.

Đến năm 2025, nhân lực nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ đạt 10 người trên một vạn dân, đến năm 2030 đạt 12 người trên một vạn dân; trong đó, chú trọng phát triển nhân lực trong khu vực doanh nghiệp. Đến năm 2025, có 25-30 tổ chức khoa học và công nghệ được xếp hạng khu vực và thế giới, đến năm 2030 có 40 - 50 tổ chức khoa học và công nghệ được xếp hạng khu vực và thế giới.

Đến năm 2030, số doanh nghiệp đạt tiêu chí doanh nghiệp khoa học và công nghệ và số doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng hai lần so với năm 2020; tỉ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt 40% trong tổng số doanh nghiệp.

Vấn đề là các doanh nghiệp và mỗi cá nhân người trẻ phải tự thân vận động, tự thân phấn đấu về hàm lượng tri thức và tác phong công nghiệp để có thể đáp ứng được yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, đưa đất nước phát triển mạnh mẽ hơn.