Trung Quốc tăng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, nhằm "bảo vệ an ninh" quốc gia

Trung Quốc vừa tăng cường kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, động thái được tuyên bố nhằm "bảo vệ an ninh quốc gia", nhưng lại làm dấy lên lo ngại về một công cụ địa chính trị mới trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ toàn cầu ngày càng gay gắt. 

Quyết định này diễn ra khi cuộc đua sản xuất chất bán dẫn đang nóng lên và đất hiếm là nhóm 17 nguyên tố thiết yếu, đóng vai trò then chốt trong vô số công nghệ hiện đại, từ điện thoại thông minh, pin xe điện, tua-bin gió đến vi mạch và thiết bị quân sự.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, giấy phép xuất khẩu sẽ bắt buộc đối với các sản phẩm sử dụng khoáng chất đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc hoặc công nghệ khai thác đất hiếm xuất khẩu từ nước này. 

Đáng chú ý, các tổ chức quốc phòng sẽ không được cấp phép, trong khi các đơn vị sử dụng đất hiếm để sản xuất chất bán dẫn sẽ được xem xét riêng. Chỉ duy nhất viện trợ nhân đạo, bao gồm y tế công cộng khẩn cấp và cứu trợ thiên tai, được miễn trừ quy định.

Trung Quốc hiện nắm giữ khoảng 75% sản lượng đất hiếm toàn cầu - tỉ lệ thị phần áp đảo và không ngừng gia tăng nhờ tăng cường khai thác các quặng đất hiếm ở Châu Phi. Việc Trung Quốc bổ sung 5 nguyên tố đất hiếm vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, nâng tổng số lên 12 loại, càng củng cố vị thế độc tôn của quốc gia này. 

Động thái này của Trung Quốc không khỏi khiến các quốc gia phụ thuộc vào đất hiếm, đặc biệt là Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu, lo ngại sâu sắc. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu toàn cầu về đất hiếm có thể tăng gấp bảy lần vào năm 2040, đặt ra những thách thức lớn về địa chính trị và an ninh năng lượng. Giới phân tích nhận định, việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm không chỉ là biện pháp bảo vệ nguồn tài nguyên chiến lược, mà còn là một động thái chiến lược nhằm gia tăng đòn bẩy trong các cuộc đàm phán thương mại và công nghệ với các cường quốc khác.

Đất hiếm: Bước đi chiến lược của Trung Quốc trong cuộc đua công nghệ toàn cầu

Trung Quốc hiện đang tận dụng lợi thế vượt trội về đất hiếm như một chiến lược quan trọng. Động thái siết chặt kiểm soát xuất khẩu các khoáng sản thiết yếu này được xem là động thái chuyển hướng trong cuộc cạnh tranh sâu rộng về công nghệ trên toàn thế giới.

Đất hiếm, với vai trò xương sống của công nghệ hiện đại từ năng lượng mặt trời, xe điện, bán dẫn đến hàng không vũ trụ đã mang lại lợi thế cho Trung Quốc - quốc gia nắm giữ chuỗi cung ứng toàn cầu về khoáng sản này suốt thập kỷ qua.

Động thái này không chỉ gây áp lực lớn lên chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn cản trở nỗ lực đảm bảo nguồn cung nguyên liệu cho ngành bán dẫn và các ngành công nghệ cao khác.

Tầm quan trọng chiến lược của các nguyên liệu này đối với tương lai kinh tế toàn cầu là không thể phủ nhận. Do đó, các biện pháp phi thị trường và hợp tác đa phương được xem là cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực, đảm bảo sự phục hồi và phát triển bền vững của ngành công nghệ toàn cầu trong bối cảnh hiện nay.