Thời đại của ChatGPT - con người nên học tập như thế nào?

97 triệu việc làm mới được tạo ra

Trí tuệ nhân tạo đang làm thay đổi nhiều lĩnh vực, bao gồm cả khoa học máy tính, lĩnh vực bao gồm chính công nghệ này. Trí tuệ nhân tạo có thể thay thế các kỹ sư phần mềm và viết chương trình máy tính nhanh hơn, chính xác hơn con người. Điều này có nghĩa là ngành công nghệ sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh và thay đổi mạnh mẽ trong thời gian tới.

Theo báo cáo công việc tương lai mới nhất của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (World Economic Forum), 34% công việc của doanh nghiệp ngày nay được thực hiện bằng máy móc và con người đảm nhiệm 66% còn lại. Chỉ trong vòng 5 năm, tính đến năm 2027, tỷ lệ máy móc trong các doanh nghiệp, bao gồm cả AI sẽ tăng lên gần một nửa, lên tới 48%.

Báo cáo ước tính, do các yếu tố như phát triển khoa học và công nghệ, các lĩnh vực lao động sẽ có thay đổi cơ cấu, với 97 triệu việc làm mới được tạo ra trên toàn thế giới, nhưng cũng có 85 triệu việc làm biến mất, tương đương với 6% những công việc hiện có. Goldman Sachs, một ngân hàng đầu tư, gần đây công bố một nghiên cứu cho biết 1,5 triệu việc làm trên toàn thế giới sẽ bị ảnh hưởng bởi AI và thậm chí là được thay thế hoàn toàn.

Số liệu trên khiến không ít người lo lắng, nhưng hành động đúng đắn và tích cực là phải thích nghi và nâng cấp bản thân thông qua việc học.

Tuy nhiên, câu hỏi lớn là chúng ta cần học cái gì? Điều ngạc nhiên là việc học thêm công nghệ máy tính và kiến thức liên quan, bao gồm cả coding, hành động tạo ra mã cơ bản trong một ngôn ngữ lập trình… không còn phù hợp. ChatGPT có thể làm những việc đó nhanh hơn và giỏi hơn con người. Trở lại với thực tế, chúng ta cần phải xem xét lại những gì nên học và cách học đúng đắn trong kỷ nguyên AI.

Khoa học máy tính bị lật đổ

Sundar Pichai, Giám đốc điều hành của Alphabet, công ty mẹ của Google, trong một cuộc phỏng vấn với chương trình tin tức của đài CBS, nhấn mạnh, do AI biết cách tự viết code, các lập trình viên (programmer) và kỹ sư phần mềm sẽ sớm bị thay thế... Khoa học máy tính bị lật đổ, và công nghệ máy tính sẽ bị lãng quên, đó không phải là một tai họa, mà là một lời tiên tri từ những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Matt Welsh, người sáng lập và Giám đốc điều hành của Fixie.ai, đưa ra quan điểm, "viết code đã kết thúc" (the end of programming). Matt Welsh không phải là cái tên xa lạ trong ngành công nghệ máy tính, ông từng là Giáo sư Khoa học máy tính tại Đại học Harvard và làm việc cho các ông lớn công nghệ như Google và Apple. Ông không e ngại chỉ ra sự xuất hiện của ChatGPT, hoàn toàn đảo lộn quá trình phát triển và nội dung giảng dạy của khoa học máy tính, thậm chí là sự chấm dứt của khoa học máy tính truyền thống (computer science is doomed).

Ngày nay, các ngôn ngữ lập trình cao cấp (high-level programming languages), như Python hay Java, cho phép con người giao tiếp với máy tính một cách dễ dàng hơn. Con người chỉ cần viết chương trình bằng các ngôn ngữ này, rồi chuyển đổi chúng thành mã nhị phân (binary code) để máy tính hiểu được. Sau nhiều năm phát triển, các ngôn ngữ lập trình cao cấp hiện đại gần giống với ngôn ngữ tự nhiên của con người, không còn là những ký hiệu khó hiểu. Bây giờ, ChatGPT có thể tự viết chương trình của mình, mà không cần con người phải dạy nó ngôn ngữ lập trình, đây là một bước tiến vượt bậc trong quá trình tiến hóa của AI.

Học môn gì trong thời đại mới?

Trước một thời đại mới, chúng ta phải học cách thích nghi và tận dụng cơ hội. Vấn đề có vẻ hóc búa, nhưng thực ra rất đơn giản và khá rõ ràng: Đầu tiên, là không lãng phí thời gian để học những kiến thức và công nghệ sắp lỗi thời; thứ hai, là càng sớm càng tốt học cách sử dụng ChatGPT hoặc các công nghệ tương đương để biến AI thành "đối tác" trong công việc, nhờ đó nâng cao hiệu quả và khả năng của bản thân.

AI đang là một xu hướng không thể bỏ qua trong thời đại hiện nay, nhiều phụ huynh muốn con em mình có được những kỹ năng cần thiết để cho cuộc sống tương lai. Nhưng họ lại đầu tư cho con đi học coding, với hy vọng rằng đó sẽ là một lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, như đã nói ở trên, ChatGPT có thể thay thế công việc coding của con người, vì vậy cần xác định rõ, mục đích của việc học coding không phải là để có được một kỹ năng chuyên môn, mà là để rèn luyện tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề cho trẻ em.

Trong thời đại AI, những vấn đề kỹ thuật có thể được trí tuệ nhân tạo giải quyết một cách dễ dàng, và con người sẽ có những trợ lý AI thông minh. Do đó, vai trò của con người là phải biết cách suy nghĩ sâu sắc, phân tích vấn đề và đặt ra những câu hỏi phù hợp. Đó là những kỹ năng mà AI không thể thay thế được. Vì vậy, trong tương lai, có thể sẽ có một sự chuyển dịch lớn từ khoa học tự nhiên sang khoa học xã hội trong quá trình học tập.

AI có thể giúp tăng năng suất lao động đáng kể. Theo một nghiên cứu của Đại học Stanford và Viện Công nghệ Massachusetts, AI có thể giúp tăng năng suất lao động lên đến 14%. Đặc biệt, AI có thể giúp những người lao động có kỹ năng thấp hoàn thành công việc nhanh hơn 35% và cải thiện hiệu suất của họ nhanh hơn nhiều. Đây là một tin vui cho các doanh nghiệp và người lao động trên toàn thế giới.

Tuy nhiên, không phải tất cả các quốc gia đều sẵn sàng cho sự chuyển đổi sang AI. Hồng Kông là nơi mà nhiều tổ chức giáo dục vẫn còn tranh cãi về việc có nên cho phép học sinh sử dụng AI hay không. Điều này khiến cho học sinh ở Hồng Kông bị tụt hậu so với thế giới và lãng phí thời gian. Trong khi, người trẻ tuổi thường rất nhạy bén với công nghệ mới. Họ là những người sẽ tạo ra tương lai trong thời đại AI.

Vì vậy, các trường học, kể cả các trường đại học, cần thay đổi để theo kịp xu hướng của thời đại. Vấn đề là phải trang bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng cần thiết để sử dụng AI một cách hiệu quả và an toàn. Họ cần phải khuyến khích học sinh sáng tạo và phát triển những ứng dụng AI mới cho các lĩnh vực khác nhau. Chỉ như vậy, mới có thể tận dụng được tiềm năng của AI và nâng cao hiệu quả của mình trong học tập và lao động.