Thoả thuận bán lương thực của Ukraine

Theo thoả thuận, Nga đồng ý mở cửa cảng Ukraine cho phép Ukraine xuất khẩu lương thực. Theo kỳ vọng, Ukraine sẽ xuất khẩu 22 triệu tấn lúa mỳ, ngô và ngũ cốc tòn đọng ở cảng Odesa, Chornomorsk và Yuzhne và có thể sẽ tiếp tục xuất khẩu khoảng 60 triệu tấn sẽ được thu hoạch trong năm nay. Điều quan trọng là khối lượng lương thực này sẽ làm giảm giá lúa mỳ và tạo ra phản ứng dây chuyền làm giảm giá lương thực nói chung trên toàn thế giới. 

Quả vậy, tin về thảo thuận này đã làm giá lúa mỳ ở thị trường Chicago giảm xuống bằng mức trước khi xung đột Nga-Ukraine xảy ra.

Ngày 1 tháng Tám, mười ngày sau khi thoả thuận được ký kết, con tầu đầu tiên chở 26.000 tấn ngô đã rời cảng Odesa đi Li-băng. Chỉ 4 ngày sau, ba tầu nữa chở tổng cộng là 58.000 tấn ngô đã rời cảng của Ukraine, bắt đầu việc thực hiện thoả thuận.

Các bên đầu có lý do khác nhau mong muốn có thoả thuận này. Với Kyiv thì lý do là thoả thuận này cho phép mình có được ngoại tệ rất cần cho cuộc chiến. Một Bộ trưởng của Ukraine cho biết dỡ bỏ hạn chế ở các cảng sẽ đem lại cho Ukraine hàng tỷ đô la Mỹ.

Về phần mình, Liên Hợp quốc tăng thêm uý tín của mình trong giải quyết vấn đề toàn cầu là thiếu lương thực, đồng thời cũng thu hút sự chú ý của thế giới vào tình trạng mất an ninh lương thực ở các nước đang phát triển.

Thông qua thoả thuận này, Thổ Nhĩ Kỳ muốn chứng minh vài trò trung gian hoà giải của mình trong cuộc xung đột. Thổ Nhĩ Kỳ cũng là nước chủ nhà đàm phán giữa Nga và Ukraine cuối tháng Ba vừa qua do Thổ Nhĩ Kỳ đều có quan hệ tốt với Nga, Ukraine và là thành viên của NATO. Hơn nữa, Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng có thể có thêm thu nhập, xử lý ngũ cốc của Nga và Ukraine trước khi được chuyển đến địa chỉ cuối cùng.

Với Nga thì sao? Nhiều nhà phân tích cho rằng Nga ký thoả thuận theo yêu cầu của đối tác của mình ở Trung Đông và Bắc Phi. Các nước như Ai Cập, Iran, Ả-Rập Xê-út và Israel đều đã tỏ ý quan ngại việc Moscow phong toả các cảng ở biển Đen, ngăn không cho Ukraine xuất khẩu ngũ cốc. Các nước này lo rằng thiếu lương thực có thể làm mất ổn định khu vực như trogn thời kỳ Mùa xuân Ả rập. 

Một lý do nữa là dỡ phong toả các cảng cũng sẽ tạo điều kiện cho Nga có thể xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của mình. Trên thực tế, Nga đã tiến hành đàm phán với Mỹ và Liên minh châu Âu về hoạt động xuất khẩu này. Năm 2021, Nga đã thu về 21 tỷ đô la xuất khẩu ngũ cốc và phân bón và việc phương Tây giảm các biện pháp trừng phạt với Nga để đổi láy việc ký thảo thuận này tạo điều kiện cho Nga tận dụng giá cao trên thị trường quốc tế. 

Ngoài ra còn những lý do khác như tăng thu nhập cho các công ty xuất nhập khẩu nông sản có liên quan đến các quan chức, một số ngân hàng sẽ có thể được dỡ phong toả để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh toán hợp đồng... Việc giảm các biện pháp trừng phạt đối với Nga còn có thể tạo điều kiện cho Nga nhập giống và máy móc cho sản xuất nông nghiệp.

Điều quan trọng hơn cả là thoả thuận này cho thấy hai bên xung đột đã có thể đồng ý được với nhau, đây rất có thể là điều kiện tốt cho hai nước có thể đi đến thảo luận và thống nhất về một thoả thuận ngừng bắn hay đình chiến. 

Đó là điều chúng ta đều mong muốn vì hoà bình và an ninh ở châu Âu và toàn thế giới như lời của của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, người có vai trò quan trọng trong quá trình đàm phán, rằng thỏa thuận này sẽ mở đường cho hòa bình ở Ukraine.