Thi công cao tốc Bắc - Nam gặp khó khăn với giá vật liệu xây dựng tăng cao

Việc thi công tại nhiều gói thầu trên cao tốc Bắc - Nam hiện đang gặp nhiều khó khăn do giá vật liệu xây dựng tăng cao; "bão giá" vật liệu khiến nhiều nhà thầu thi công cầm chừng, dẫn đến tiến độ của cao tốc Bắc - Nam đang không được đảm bảo.

Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, tính đến cuối tháng giữa tháng 8/2022, tổng khối lượng xây lắp hoàn thành của dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 1 đạt khoảng 27/57 nghìn tỷ đồng, tương đương 47% giá trị hợp đồng, chậm khoảng 2% tiến độ đề ra, trong đó 4 dự án hoàn thành năm nay đang chậm 3,7% sản lượng. Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Đình Thọ phân tích nguyên nhân của tình hình này là do giá nhiên, nguyên, vật liệu tăng cao đã vượt ngoài khả năng dự báo của các bên liên quan. Việc tính toán chi phí trượt giá theo hợp đồng chưa bù đắp được mức độ biến động giá quá lớn gây thiếu hụt tài chính cho nhà thầu.

Liên quan đến vấn đề này, Bộ Xây dựng mới đây đã có Công văn số 3102/BXD-KTXD báo cáo Chính phủ về các khó khăn, vướng mắc trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng, thực hiện hợp đồng xây dựng và giải pháp tháo gỡ, nhằm “trợ lực” trong bão giá cho doanh nghiệp, tăng tốc các dự án cao tốc.

Theo đó, tùy theo từng loại công trình, chi phí vật liệu xây dựng thường chiếm khoảng từ 50% đến hơn 70% dự toán chi phí xây dựng. Theo thống kê của Viện Kinh tế xây dựng – Bộ Xây dựng, đối với các dự án giao thông, tỷ lệ thép xây dựng, xi măng, cát, đá, nhựa đường chiếm tỷ trọng tương ứng là 9,07%; 1,96%; 3,96%; 4,49%; 4,98%.

Từ cuối quý IV/2020 đến hết quý I/2022, giá các loại này có xu hướng tăng, trong đó có thép, xi măng, nhựa đường, xăng, dầu, cát, đất đắp. Từ tháng 4/2022 trở lại đây, giá nhiên liệu và một số VLXD chủ yếu bắt đầu giảm, trong đó giá thép giảm mạnh nhất, hiện ở mức 14,4-15,7 triệu đồng một tấn, nhưng vẫn cao hơn mốc 12,5 triệu đồng một tấn trước "bão" giá.

Mặc dù giá vật liệu xây dựng đã giảm nhưng so với mặt bằng giá quý IV năm 2020, tại thời điểm tháng 7/2022, giá nhiên liệu và giá một số vật liệu chủ yếu vẫn cao. Giá thép xây dựng cao hơn khoảng 25%; giá xi măng, cao hơn khoảng 15 - 20%; giá nhựa đường cao hơn khoảng 40%; dầu diesel cao hơn gần 100% so với quý IV/2020.

Giá vật liệu xây dựng tăng mạnh từ cuối quý IV/2020 đến hết quý I/2022 đã tác động trực tiếp làm tăng chi phí đầu tư xây dựng của các công trình, dự án. Theo số liệu do các địa phương công bố, chỉ số giá xây dựng quý I/2022 tăng trung bình khoảng 10% so với thời điểm năm 2020 (lúc chưa có biến động), trong đó chỉ số giá xây dựng một số công trình (công nghiệp, giao thông, hạ tầng kỹ thuật…) tại một số địa phương tăng từ 15 - 20%.

Trước đó, tại báo cáo trong cuộc họp trực tuyến Chính phủ ngày 4/7/2022, Bộ Giao thông Vận tải cũng nhận định giá nhiên, vật liệu thời gian qua có biến động lớn ngoài khả năng dự báo của các bên liên quan. Việc tính toán chi phí trượt giá theo công thức điều chỉnh giá thông thường chưa bù đắp được mức độ biến động giá khiến nhà thầu thua lỗ và thiếu hụt tài chính, ảnh hưởng đến tiến độ dự án...

Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông, Bộ Giao thông vận tải cho biết, có 2 phương pháp chính để điều chỉnh giá gồm theo công thức và bù trừ trực tiếp. Giai đoạn đầu, một số địa phương không công bố đầy đủ chỉ số giá, công bố cũng không sát với thực tiễn biến động giá. Tuy nhiên, sau khi có báo cáo của Bộ Giao thông vận tải và sự phối hợp của Bộ Xây dựng, đã có 44 địa phương công bố giá vật liệu hàng tháng, 19 địa phương công bố giá vật liệu hàng quý. Một số địa phương đã thực hiện tốt công bố giá vật liệu bám sát biến động thị trường.

Trường hợp chỉ số giá đã công bố chưa phản ánh đúng biến động giá trên thị trường, các địa phương bổ sung việc công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng, theo tần suất sớm hơn, đảm bảo đúng quy định của Luật Xây dựng và Nghị định số 10/2021/NĐ-CP ngày 09/02/2021 của Chính phủ.