Sự kết hợp độc đáo giữa bóng đá và giáo dục của Nhật Bản

Bóng đá Nhật Bản - thành công đến từ việc xây dựng bóng đá học đường

Trong 1/4 thập kỷ qua, Đội tuyển bóng đá quốc gia Nhật Bản thường được biết đến với biệt danh "Những chiến binh Samurai xanh" đã có những thành công đầy ấn tượng so với giai đoạn trước đó. Trước khi Nhật Bản ra mắt FIFA World Cup (Giải Bóng đá Vô địch Thế giới) vào năm 1998, bóng đá Nhật Bản chỉ tham gia các giải tổ chức ở châu Á và cách xa với các đội bóng hàng đầu ở châu Âu và Nam Mỹ.

Nhưng ngày nay, Nhật Bản đang làm rạng danh châu Á tại FIFA World Cup. Gần đây nhất, Nhật Bản đã tạo "địa chấn" khi thắng cả Tây Ban Nha và Đức ở World Cup 2022. Vào tháng 11/2023, Nhật Bản tiếp tục giành một suất tham dự vòng loại thứ hai AFC (Vòng loại Cúp Bóng đá châu Á) cho FIFA World Cup 2026.

Trước những chiến tích của Đội tuyển bóng đá quốc gia Nhật Bản, FIFA (Liên đoàn Bóng đá Quốc tế) đã tìm hiểu và nghiên cứu về tầm quan trọng của giáo dục Nhật Bản để phát triển bóng đá.

Bóng đá cấp trung học phổ thông ở Nhật Bản

Một trong những khoảnh khắc quan trọng của bóng đá Nhật Bản là J-League (Giải vô địch quốc gia Nhật Bản) đã chính thức khởi tranh mùa giải đầu tiên với 10 câu lạc bộ vào năm 1993. J-League được ra đời sau nhiều năm Nhật Bản nỗ lực chuyên nghiệp hóa môn thể thao này. 

Nhưng bất chấp 3 thập kỷ J-League và các đội bóng chuyên nghiệp hiện diện, bóng đá nghiệp dư ở Nhật Bản vẫn có một vị trí đặc biệt. Đặc biệt, truyền thống của môn bóng đá cuối năm trung học tại Nhật Bản luôn thu hút người hâm mộ từ già đến trẻ. Đây là điều khiến bóng đá Nhật Bản trở nên độc đáo bởi có rất ít quốc gia làm được điều này.

Những hoạt động ngoại khóa này của câu lạc bộ thường mang tính chất giải trí hơn là mang tính cạnh tranh bởi không có giải đấu lớn giữa các trường học. Trước đây, việc chơi bóng đá ở trường học được coi là giải pháp thay thế mặc định cho những người bị loại khỏi học viện đào tạo bóng đá trẻ của Nhật Bản. Nhưng giờ đây, bóng đá trường học đã trở thành một lựa chọn phù hợp và ngày càng thu hút nhiều người tham gia.

Điểm chung của các trường học nổi tiếng nhất Nhật Bản là tạo nên một môi trường phát triển toàn diện cho học sinh - nơi mà các huấn luyện viên và cầu thủ giỏi nhất đều bị thu hút. 

Một trong những ví dụ điển hình và đáng ngạc nhiên nhất là huyền thoại Nhật Bản Keisuke Honda - người thực sự nổi lên ở một câu lạc bộ bóng đá địa phương khi còn là học sinh trung học cơ sở chứ không phải ở học viện.

Không thể lọt vào hệ thống đào tạo cầu thủ trẻ U-18 của Câu lạc bộ Gamba Osaka, Keisuke Honda đã theo học tại Trường Trung học Seiryo, ở tỉnh Ishikawa và thi đấu cho đội bóng của trường. Tại đây, anh đã mài giũa những kỹ năng và trở thành một trong những nhân tố quan trọng góp phần vào việc đưa Seiryo vào đến bán kết giải bóng đá trung học toàn quốc lần đầu tiên khi họ đại diện thi đấu cho tỉnh Ishikawa.

Từ đây, Keisuke Honda tạo nên một sự nghiệp ngoạn mục. Năm 2004, anh được J-League và Hiệp hội bóng đá Nhật Bản lựa chọn vào danh sách những cầu thủ trẻ triển vọng.

Đẳng cấp của bóng đá đại học

So với bóng đá cấp trung học thì bóng đá ở bậc đại học tại Nhật Bản còn được nâng cấp hơn nữa. Trên thực tế, tiêu chuẩn cạnh tranh được đặt ra rất cao, gần như là bán chuyên nghiệp. 

Minh chứng cho điều này là những cái tên quen thuộc như: Kaoru Mitoma - tiền vệ xuất sắc của bóng đá Nhật Bản, từng lựa chọn thi đấu cho Đại học Tsukuba; Hay tiền đạo Kyogu Furuhashi - người cũng từng thi đấu cho trường đại học. Hiện cả hai đều là những cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp, thi đấu cho Đội tuyển bóng đá quốc gia Nhật Bản và câu lạc bộ lớn ở châu Âu.

Một sự thật đáng chú ý khác là Junya Ito - hiện là cầu thủ chủ chốt của "Những chiến binh Samurai xanh" cũng đã từng thi đấu bóng đá cả cấp trung học và đại học. Cầu thủ này đã chọn tham gia câu lạc bộ bóng đá của trường trung học và đội bóng của trường đại học thay vì gia nhập học viện trẻ. Sau đó, Junya Ito đã ký hợp đồng với Ventforet Kofu của J-League để bắt đầu sự nghiệp chuyên nghiệp của mình.

Tham gia trải nghiệm bóng đá của trường đại học, các cầu thủ có cơ hội được là thành viên chính thức và thi đấu nhiều trận hơn các tân binh của J-League. Và điều này càng trở nên quý giá hơn khi những trải nghiệm của bóng đá đại học đã rèn luyện các cầu thủ trở nên có trình độ thi đấu gần như ngang bằng với các đội Giải bóng đá chuyên nghiệp hạng Nhì và hạng Ba Nhật Bản.

Điều này đã được chứng minh qua nhiều tập phim đại chiến người khổng lồ, trong đó các đội của trường đại học đã giành chiến thắng trước các đội J-1 ở Emperor's Cup.

Không có gì ngạc nhiên khi Nhật Bản cũng đã vô địch 7 lần bóng đá Universiade do Liên đoàn Thể thao Đại học Quốc tế (FISU) tổ chức, bao gồm cả các giải đấu năm 2017 và 2019, càng làm nổi bật trình độ rất cao của bóng đá đại học của quốc gia này.

Sự cạnh tranh giữa các trường đại học ở cấp độ này rất thân thiện, nhưng cường độ và kỹ năng thể hiện có thể so sánh với tiêu chuẩn chuyên môn. Đây là một giải đấu chính thức nghiêm túc, được thiết kế nhằm mục đích nuôi dưỡng các cầu thủ, mang lại nhiều cơ hội trải nghiệm thực tế hơn so với các tân binh J-League. 

Do đó, nhiều người trẻ đam mê bóng đá ở Nhật Bản coi bóng đá đại học là bước đệm vững chắc trên con đường trở thành cầu thủ chuyên nghiệp của mình.

Đi con đường dài hơn để đạt đến đỉnh cao sự nghiệp

Rõ ràng là trong quá trình phát triển bóng đá của Nhật Bản, mối liên kết giữa học tập và thể thao là một yếu tố quan trọng. Dù ở cấp trung học hay đại học, giáo dục vẫn là nền tảng quan trọng cho sự thành công của thể thao Nhật Bản.

Trong đó, giáo dục Nhật Bản luôn nhấn mạnh vào việc nuôi dưỡng nhân cách con người. Ví dụ, các cầu thủ bóng đá ở trường đại học có nhiều cơ hội để mở rộng tầm nhìn cá nhân hơn so với các cầu thủ chuyên nghiệp - những người chỉ coi trọng kết quả.

Trong bối cảnh học thuật, những cầu thủ thi đấu cho trường đại học có thời gian để suy ngẫm về cuộc sống của mình, đặt ra các mục tiêu và lĩnh vực cần cải thiện, sau đó đạt được mục tiêu của mình một cách toàn diện hơn.

Chính những lợi thế này đã giải thích tại sao một số cầu thủ Nhật Bản lại chọn học đại học trước tiên, ngay cả khi được đề nghị ký hợp đồng chuyên nghiệp. Một ví dụ điển hình là Kaoru Mitoma đã nói ở trên. Sau khi tốt nghiệp trung học, anh đã từ chối lời đề nghị hợp đồng hàng đầu từ Kawasaki Frontale và chọn theo học tại Đại học Tsukuba.

Nhiều người sẽ coi quyết định như vậy là một bước lùi. Tuy nhiên, Kaoru Mitoma cảm thấy rằng, lộ trình này sẽ giúp anh có thời gian và không gian để hoàn thiện khả năng rê bóng - vốn đã là kỹ năng đặc trưng của anh. 

Chơi bóng đá ở trường đại học đã cho phép Kaoru Mitoma theo đuổi khía cạnh này một cách sâu sắc, cả trong và ngoài sân cỏ. Thậm chí, kỹ thuật rê bóng của cầu thủ này đã được báo chí quan tâm và trở thành chủ đề nóng vào thời điểm đó.

Cuối cùng, Kaoru Mitoma đã nắm bắt cơ hội để trau dồi kỹ năng và đạt được lợi thế so với các đồng nghiệp của mình, để từ đó nâng cao sự chuyên nghiệp trong sự nghiệp bóng đá.

Có thể thấy, chỉ từng là những "cầu thủ vô danh" ở độ tuổi 18 đến việc trở thành những cầu thủ chuyên nghiệp đã khẳng định tầm quan trọng của hệ thống trường đại học Nhật Bản. Bóng đá đại học Nhật Bản đã vượt ra ngoài phạm vi nghiệp dư. Nó đã trở thành một hệ sinh thái, trong đó nhiều tài năng sáng giá nhất có thể tìm kiếm cơ hội phát triển và phát huy hết tiềm năng của mình trên đấu trường chuyên nghiệp. 

Mặc dù còn nhiều điều phải cải thiện và những thách thức cố hữu, nhưng nó vẫn là một thành phần quan trọng trong dây chuyền sản sinh ra các tài năng bóng đá Nhật Bản.