Sơ cấp cứu trẻ đuối nước: Tuyệt đối không dốc ngược nạn nhân

Sơ cấp cứu ban đầu đúng cách giúp tăng cơ hội sống cho trẻ đuối nước

Đuối nước là 1 trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho trẻ em từ 5 đến 14 tuổi tại Việt Nam. Kết quả khảo sát "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống đuối nước trẻ em" (giai đoạn 2016-2021) cho thấy, trung bình mỗi năm trong giai đoạn 2016-2020, nước ta có hơn 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước.

Mùa hè với kỳ nghỉ kéo dài và thời tiết nắng nóng là thời điểm trẻ em thường xuyên tham gia hoạt động bơi lội hoặc về quê, đi chơi, du lịch ở những địa điểm có hồ nước, sông, suối, biển,... Từ đó, nguy cơ trẻ gặp tai nạn do đuối nước cũng càng tăng cao.

Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa nắm được kỹ năng cấp cứu đúng khi gặp trẻ bị đuối nước. Đặc biệt, trẻ được sơ cứu sai cách bằng việc dốc ngược nạn nhân lên và chạy làm các dịch dạ dày chảy ngược vào đường thở, khiến tình trạng càng nghiêm trọng hơn và bỏ qua mất thời điểm vàng để cứu tim của trẻ.

Mới đây, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết đã tiếp nhận trường hợp 1 bé trai 5 tuổi, bị tai nạn đuối nước tại bể bơi resort khi gia đình đi du lịch.

Khi được vớt lên, tuy trẻ đã trong tình trạng tím tái, không thở, nhưng thay vì được thổi ngạt và ép tim ngay, trẻ lại bị vác dốc ngược chạy quanh trong vài phút rồi mới được sơ cấp cứu.

Khi được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương, trẻ trong tình trạng nguy kịch, hôn mê sâu, đồng tử giãn. Sau đó 1 ngày, dù được các bác sĩ áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực, trẻ vẫn tử vong. Nguyên nhân tử vong là do tình trạng tổn thương não không hồi phục, suy đa cơ quan do tình trạng thiếu oxy kéo dài.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Lê Ngọc Duy - Trưởng Khoa Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương, thời gian não chịu đựng được việc thiếu oxy tối đa chỉ khoảng 4-5 phút, nếu quá thời gian này sẽ dẫn tới tổn thương não không hồi phục, gây tử vong hoặc di chứng thần kinh.

Vì thế, khi thấy một trẻ bị đuối nước không tỉnh, không thở, ngừng tim thì cần phải hồi sức tim phổi (thổi ngạt, ép tim) ngay vì đây là thời điểm vàng để cứu sống trẻ. Tuyệt đối không được dốc ngược trẻ lên vai rồi chạy làm cho các dịch ở dạ dày trào ngược vào đường thở và làm chậm trễ hồi sức tim phổi (ép tim/thổi ngạt), qua thời gian vàng để cấp cứu trẻ.

Đồng thời, không được ngừng hồi sức tim phổi nếu trẻ chưa có nhịp thở. Khi ép tim ngoài lồng ngực, không ấn ngực quá mạnh sẽ gây gãy xương sườn, đụng dập phổi. Cần đưa tất cả trẻ bị đuối nước đến các cơ sở y tế để tiếp tục kiểm tra và theo dõi các biến chứng sau đuối nước.

Ngoài ra, người không biết bơi cũng không nên cố gắng nhảy xuống nước cứu người, gây nguy hiểm tính mạng.

5 bước cấp cứu đuối nước ở trẻ em

Bệnh viện Nhi Trung ương hướng dẫn 5 bước cấp cứu đuối nước đúng cách giúp bảo vệ tính mạng và hạn chế di chứng cho trẻ như sau:

Bước 1: Gọi trợ giúp. Cần nhanh chóng tìm sự trợ giúp của những người xung quanh khi thấy trẻ bị đuối nước bằng cách gọi to, gọi cấp cứu 115.

Bước 2: Nhanh chóng đưa trẻ ra khỏi nước bằng mọi cách. Đây là bước rất quan trọng, có hai phương pháp là cứu đuối gián tiếp và cứu đuối trực tiếp.

- Cứu đuối gián tiếp: là sử dụng các dụng cụ cứu đuối sẵn có (phao, dây, gậy, quần áo, các vật có thể nổi trên nước,…) để cứu người trẻ đuối nước khi vẫn còn đang tỉnh. Tùy theo tình hình, tính chất của mỗi trường hợp cụ thể mà người cứu đuối lựa chọn phương án cứu để phù hợp, an toàn và hiệu quả.

- Cứu đuối trực tiếp: là xuống nước, bơi đến cứu nạn nhân; cứu đuối trực tiếp nên dành cho đối tượng cứu hộ chuyên nghiệp, được đào tạo có đủ sức khỏe và năng lực ở thời điểm thực hiện hoặc đối tượng không chuyên có kỹ năng bơi và cứu đuối.

Bước 3. Kiểm tra xem trẻ có thở không và có tỉnh không.

Khi trẻ được đưa lên bờ, ngay lập tức xem trẻ có thở không bằng cách: nhìn lồng ngực của trẻ có di động không? Đặt tai của bạn gần miệng và mũi trẻ có cảm thấy không khí thở ra của trẻ ở trên má của bạn không? (thở ngáp được xem là không thở). Trong khi kiểm tra hơi thở, bạn cũng có thể lay gọi trẻ để xem đứa trẻ có phản ứng không.

Bước 4. Nếu trẻ không thở, cẩn thận đặt trẻ nằm ngửa trên nền cứng và bắt đầu hồi sức tim phổi (CPR) ngay lập tức.

Nếu nghi ngờ chấn thương cổ, hãy di chuyển trẻ trẻ bằng cách di chuyển toàn bộ cơ thể (đầu, cổ, cột sống và hông) với nhau, giữ cho tất cả chúng thẳng hàng; không ngửa đầu nâng cằm, chỉ cần ấn góc hàm.

Nếu không nghi ngờ chấn thương cổ, giữ đầu trẻ ngửa ra sau và nâng cằm để thông đường thở.

Tiến hành hồi sức tim - phổi (CPR) cho trẻ bằng cách:

- Thổi ngạt: Với trẻ nhỏ, đặt miệng của bạn trên cả mũi và miệng của trẻ để thổi ngạt được kín. Với trẻ lớn hơn, một tay ép cánh mũi và đưa miệng của bạn thổi vào miệng của trẻ. Thổi chậm, đều trong 1- 2 giây và ngực của trẻ sẽ phồng lên, thổi ngạt 5 nhịp thở đầu tiên.

- Ép tim ngoài lồng ngực: Ngay sau thổi ngạt 5 nhịp đầu tiên, tiến hành ép tim ngoài lồng ngực. Sử dụng một tay đặt vuông góc với lồng ngực, (trẻ lớn/người lớn có thể dùng hai tay). Vị trí ép tim: 1/2 dưới xương ức, ấn xuống ngực sâu khoảng 1/3 -1/2 lồng ngực theo đường kính trước sau. Tốc độ ép tim 100 -120 lần/phút. Những lần tiếp theo tiếp tục thực hiện theo chu kỳ 30 lần ép tim/2 lần thổi ngạt. Tiếp tục ép tim và thổi ngạt liên tục (cả trong quá trình vận chuyển cấp cứu) cho tới khi trẻ tự thở lại được, hồng hào trở lại.

Bước 5: Sau khi nạn nhân tỉnh cần đặt nạn nhân ở tư thế an toàn, nằm nghiêng, kê cao gối hai bên vai, nới rộng quần áo để phòng tránh trẻ bị ngạt thở trở lại. Lau khô người, thay quần áo và ủ ấm bé sau đó nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất. Trên đường đi người nhà cần chú ý theo dõi hô hấp, tuần hoàn của trẻ. Tốt nhất là có sự trợ giúp vận chuyển của nhân viên y tế.