Quá nhiều bất cập, triển khai dạy và học tích hợp như thế nào cho năm học mới?

Sách giáo khoa chương trình 2018 được gán ghép 2-3 môn học độc lập của chương 2006 vào 1 sách. Thậm chí, môn Nội dung giáo dục địa phương có tới 6 phân môn khác nhau. Trớ trêu, giáo viên vẫn đang dạy theo từng phân môn riêng biệt, sách giáo khoa cũng sắp xếp theo từng phần riêng lẻ. 

Triển khai tiếp các môn học tích hợp hay dừng lại?

Tại buổi làm việc của Đoàn giám sát của Quốc hội vừa qua, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã nêu những khó khăn về các môn học tích hợp: "Bộ cũng nhận thấy việc triển khai môn tích hợp là một thách thức lớn đang đặt ra và cho rằng môn tích hợp là câu chuyện "quả trứng và con gà".

Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội yêu cầu phải tích hợp một số môn học ở cấp trung học cơ sở. Nếu chương trình không thiết kế môn tích hợp thì các trường sư phạm không có căn cứ để đào tạo giáo viên dạy tích hợp. Khi bắt đầu thực hiện thì phải dùng đội ngũ giáo viên cũ, tập huấn dần để chuyển đổi chứ không thể đợi đến 4 năm đào tạo giáo viên dạy tích hợp ra trường rồi mới thực hiện chương trình mới.

Do vậy, theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, tích hợp trước mắt sẽ có hai con đường: Một là quay về như cũ thành các đơn môn; con đường thứ hai là vẫn kiên trì đổi mới và sẽ tính toán một lộ trình đến một năm nào đó giáo viên cũ được tập huấn đầy đủ các điều kiện đảm bảo và sẽ hoàn tất. Phải xem đây là vấn đề chuyên môn và cần quá trình triển khai chứ không phải đặt ra yêu cầu về thời gian, tháng mấy phải làm xong vấn đề này".

Điều này cho thấy, lãnh đạo Bộ cũng đã nhìn ra những khó khăn ở cơ sở khi mà các nhà trường đang giảng dạy các môn học tích hợp ở cấp trung học cơ sở. Tuy nhiên, dừng lại hay tiếp tục trong lúc này đối với các môn học tích hợp ở cấp trung học cơ sở cũng là một thách thức không hề nhỏ đối với toàn ngành.

Những khó khăn mà các nhà trường đang phải đối mặt với các môn tích hợp

Lâu nay, dư luận chỉ nói nhiều về 2 môn tích hợp ở chương trình 2018, gồm: Khoa học tự nhiên; Lịch sử và Địa lý được gộp từ 5 môn học độc lập của chương trình 2006, đó là Lịch sử; Địa lý; Hóa học; Sinh học; Vật lí nhưng thực tế cấp trung học cơ sở còn một số môn cũng có yếu tố tích hợp.

Đó là môn Nội dung giáo dục địa phương bao gồm 6 phân môn: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Âm nhạc, Mĩ thuật. Môn học này chỉ có 35 tiết học/1 năm học nhưng có 6 phân môn, chia làm 2 học kỳ. Hiện nay, nhiều trường học đang giao Nội dung giáo dục địa phương cho ít nhất 3 tổ chuyên môn cùng giảng dạy (tổ Ngữ văn; tổ Sử - Địa - Giáo dục công dân; tổ Nghệ thuật).

Môn Nghệ thuật gồm 2 phân môn, đó là Âm nhạc; Mĩ thuật. Hai phân môn này được viết thành 2 cuốn sách giáo khoa riêng, bố trí giáo viên dạy riêng biệt nhưng khi kiểm tra, nhập điểm, vào học bạ lại chung thành môn Nghệ thuật. Vì thế, những sự việc tréo ngoe này khiến cho việc giảng dạy, kiểm tra, vào điểm, nhận xét môn học rối rắm, chắp vá chẳng theo một trình tự khoa học nào.

Việc Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đặt ra mệnh đề: "Có hai con đường: Một là quay về như cũ thành các đơn môn; con đường thứ hai là vẫn kiên trì đổi mới" trong bối cảnh các trường trung học cơ sở chuẩn bị bước vào giảng dạy lớp 8 (năm thứ 3 thực hiện chương trình mới ở cấp trung học cơ sở) đặt ra những khó khăn nhất định.

Tiếp tục đổi mới thì cách thức thực hiện sẽ ra sao để hiệu quả? Chẳng lẽ vẫn để giáo viên phân môn nào, phân môn đó dạy? Một môn học mà 2-3 giáo viên dạy, thậm chí môn Nội dung giáo dục địa phương đang có tới 6 giáo viên giảng dạy/35 tiết/năm học thì làm sao có thể mang lại hiệu quả.

Nếu tiếp tục dạy các môn học tích hợp như chương trình tổng thể; chương trình môn học đã ban hành thì bao giờ các địa phương bồi dưỡng xong giáo viên theo Quyết định số 2454/QĐ-BGDĐT và Quyết định 2455/QĐ-BGDĐT của Bộ để về giảng dạy 2 môn học: Khoa học tự nhiên; Lịch sử và Địa lý ở cấp trung học cơ sở? Nhưng, cho dù giáo viên Lịch sử; Địa lí; Hóa học; Sinh học; Vật lí hiện nay bồi dưỡng xong để đảm nhiệm dạy 2 môn: Khoa học tự nhiên; Lịch sử và Địa lý thì liệu hiệu quả có đạt được như mong muốn?

Nhưng, nếu quay về như cũ thành các đơn môn thì lượng giáo viên mà các trường sư phạm đã mở ngành đào tạo sinh viên trong mấy năm qua sẽ như thế nào? Một số giáo viên Lịch sử; Địa lí; Hóa học; Sinh học; Vật lí đã được trường cử đi bồi dưỡng để có chứng chỉ trong 2 năm học vừa qua sẽ xử lý thế nào?

Rõ ràng, trong hoàn cảnh hiện tại, dù "quay về như cũ thành các đơn môn; hoặc vẫn kiên trì đổi mới" thì các môn học tích hợp ở cấp trung học cơ sở vẫn gây ra những xáo trộn và lãng phí lớn cho ngành. Nếu tiếp tục cần phải có sự vào cuộc mạnh mẽ của bộ phận chuyên môn của Bộ đưa ra những giải pháp phù hợp để tháo gỡ khó khăn và nhanh chóng bồi dưỡng đội ngũ giáo viên dạy các môn học tích hợp một cách khoa học, hiệu quả và có sự động viên, sẻ chia với đội ngũ nhà giáo.

Bằng không, quay về như cũ thành các đơn môn cũng là điều bình thường khi thực hiện một nửa chặng đường của cấp trung học cơ sở nhưng các môn học tích hợp chưa mang lại một hiệu quả rõ ràng mà đem đến nhiều phiền toái, rắc rối cho các nhà trường, giáo viên khi mỗi tuần phải xếp thời khóa biểu 1 lần. Khi mà 1 môn học có nhiều giáo viên cùng giảng dạy nên chỉ chuyện làm cái đề kiểm tra định kỳ, nhập điểm, nhập nhận xét cho học sinh cũng khiến cho giáo viên mệt mỏi đợi chờ, phân chia với nhau.

Chương trình, sách giáo khoa, nội dung kiến thức dạy cho học sinh phổ thông càng đơn giản càng hiệu quả, càng phức tạp càng tạo áp lực cho học sinh và ngay cả giáo viên giảng dạy. Vì thế, Bộ hãy chọn cái nào có lợi nhất cho ngành, cho học sinh, cho tương lai là cách lựa chọn phù hợp nhất cho các môn học tích hợp ở cấp trung học cơ sở.