Phòng tránh hành vi tự huỷ hoại bản thân ở học sinh thông qua hoạt động công tác xã hội

Hoạt động công tác xã hội trong lĩnh vực này nhằm mục đích ngăn chặn và can thiệp kịp thời bao gồm việc ngăn ngừa hành vi tự hủy hoại ở học sinh và xác định học sinh có hành vi tự hủy hoại bản thân. Giải quyết các vấn đề liên quan đến sự phổ biến của hành vi tự hủy hoại và tác động của môi trường trực tuyến đối với hành vi tự hủy hoại của học sinh là vấn đề cấp thiết hiện nay đối với sức khỏe học đường.

Tự làm hại bản thân đề cập đến bất kỳ hành vi có hại nào về mặt tâm lý như bỏ bê bản thân, vô trách nhiệm và bất cẩn với bản thân. Điều này bao gồm các hành động gây tổn hại cơ thể, chẳng hạn như tự cắt, tự cắn. Hành vi tự hủy hoại bản thân phổ biến nhất ở thanh thiếu niên. 

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thanh thiếu niên báo cáo hành vi tự hủy hoại bản thân là 16,9% ở Canada và 17% ở Hoa Kỳ. Tỷ lệ tự làm hại bản thân được báo cáo là 11,5% ở Phần Lan và 20,3% ở Bồ Đào Nha. Tự làm hại bản thân là một trong những dấu hiệu dự báo mạnh mẽ nhất về hành vi tự sát. Thanh thiếu niên có hành vi tự hủy hoại bản thân có nguy cơ tự tử cao gấp 7 lần so với thanh thiếu niên không thực hiện hành vi đó. Vì vậy, tự hủy hoại bản thân là một vấn đề sức khỏe học đường đang ngày càng được quan tâm.

Phòng ngừa hành vi tự hủy hoại bản thân

Thay vì nhắm vào một hoặc nhiều loại khó khăn cụ thể của học sinh, các chiến lược phòng ngừa trong trường học nhằm tạo ra một môi trường học tập an toàn và thúc đẩy khả năng phục hồi của học sinh. Đầu tiên, nhân viên công tác xã hội nên tiến hành nghiên cứu về hành vi tự hủy hoại bản thân. Quá trình nghiên cứu giúp nhân viên công tác xã hội hiểu đúng về những hành vi này thông qua các yếu tố về độ tuổi, giới tính, lý do và nhóm học sinh có nguy cơ có hành vi tự hủy hoại bản thân. Hiểu được những đặc điểm này có thể giúp nhân viên xã hội phát triển các nghiên cứu và chương trình nhằm ngăn chặn hành vi tự hủy hoại bản thân ở học sinh.

Nhận thức của nhân viên xã hội về hành vi tự hủy hoại bản thân đóng một vai trò quan trọng trong hiệu quả của các can thiệp hỗ trợ. Nhiều thanh thiếu niên tự làm hại bản thân để giảm bớt hoặc tránh những cảm xúc tiêu cực. Ngoài ra, học sinh thường thiếu kỹ năng giao tiếp và giải quyết vấn đề. Vì vậy, các chương trình phòng ngừa cần tập trung vào các hoạt động giáo dục kỹ năng cho học sinh, bao gồm kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề và kỹ năng sử dụng mạng xã hội/internet an toàn cũng như kỹ năng ứng phó cảm xúc, kỹ năng quản lý căng thẳng. Những kỹ năng này có thể giúp ích cho trẻ trước khi chúng phát triển những hành vi tự hủy hoại bản thân. 

Các hoạt động giáo dục không chỉ hướng tới những học sinh có nguy cơ mà còn mở rộng ra toàn bộ cộng đồng, bao gồm bạn bè, nhân viên nhà trường và phụ huynh. Đặc biệt, họ cần được giáo dục về các dấu hiệu và yếu tố nguy cơ của hành vi tự hủy hoại, phải làm gì nếu nhận thấy một học sinh có hành vi tự hủy hoại và họ có thể tìm đến đâu để được hỗ trợ.

Ngoài giáo dục, một cách để ngăn ngừa hành vi tự làm hại bản thân là tìm kiếm các dịch vụ hỗ trợ ở trường học. Vì vậy, nhân viên công tác xã hội tại trường học được khuyến khích tổ chức các hoạt động tư vấn, giới thiệu các dịch vụ và khuyến khích học sinh liên hệ với các dịch vụ của trường nếu có bất kỳ vấn đề gì.

Sự can thiệp phù hợp

Việc xác định học sinh có hành vi tự hủy hoại bản thân có thể khó khăn vì học sinh thường che giấu hành vi tự hủy hoại của mình. Ngoài ra, tỷ lệ phụ huynh có hiểu biết về hành vi tự hủy hoại thấp hơn nhiều so với tỷ lệ học sinh có hành vi tự hủy hoại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các dịch vụ hỗ trợ chuyên môn. Mặt khác, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người có hành vi tự hủy hoại bản thân thường chia sẻ hành vi đó với bạn bè thay vì người thân trong gia đình, từ đó kéo theo những hành vi tự hủy hoại tập thể. Chúng ta thường bối rối về cách phản ứng với hành vi tự hủy hoại của ai đó.

Nhân viên công tác xã hội tại trường học phải dựa vào các dấu hiệu và yếu tố nguy cơ để xác định học sinh có biểu hiện hành vi tự hủy hoại bản thân. Ngoài ra, nhân viên xã hội nên đề phòng các dấu hiệu cảnh báo rõ ràng như vết cắt, vết bỏng, vết bầm tím, vết trầy xước và vết sẹo, cũng như quần áo không phù hợp với thời tiết, chẳng hạn như: Mặc áo dài tay trong thời tiết nắng nóng, khó chịu khi tham gia các hoạt động đòi hỏi phải thay quần áo như thể thao hay bơi lội, thường xuyên sử dụng băng y tế và đề cập đến hành vi tự hủy hoại bản thân khi tập thể dục trong các cuộc trò chuyện. Nếu nhân viên xã hội xác định rằng một học sinh đang có hành vi tự hủy hoại dựa trên báo cáo của các học sinh khác, nhân viên xã hội sẽ đảm bảo rằng người báo cáo được hỗ trợ.

Nhận biết và ứng phó hiệu quả với hành vi tự hủy hoại bản thân đòi hỏi một cách tiếp cận có hệ thống trên toàn trường. Các nhà nghiên cứu khuyến nghị mỗi trường nên thành lập một nhóm chuyên gia để tham gia chẩn đoán và can thiệp các vấn đề sức khỏe tâm thần trong trường. Họ cần được đào tạo về ứng phó khẩn cấp và can thiệp lâu dài đối với các vấn đề sức khỏe tâm thần, bao gồm cả việc tự làm hại bản thân. Họ cũng cần nhận thức và có khả năng kết nối với các nguồn lực cụ thể sẵn có để tham vấn hợp lý. Mỗi trường học cũng nên xây dựng chính sách quy định rõ ràng cách xử lý và báo cáo các trường hợp học sinh có hành vi tự hủy hoại.

Sự quản lý phù hợp đối với các vấn đề liên quan

Các can thiệp của trường học cần chú ý đến vấn đề sự lây lan của hành vi tự hủy hoại vì những hành vi này có thể được học sinh bắt chước. Trọng tâm của hiện tượng lây lan này là mong muốn tạo ra cảm giác thân thuộc giữa các học sinh trong cùng một nhóm, được chấp nhận và hòa nhập vào nhóm hoặc xây dựng tình bạn và tình cảm giữa các học sinh. 

Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức của học sinh về các dịch vụ hỗ trợ và tính bảo mật của các dịch vụ trong trường học là một cách hiệu quả để giảm bớt hành vi tự hủy hoại bản thân và mức độ phổ biến của nó. Vì vậy, khuyến nghị chính của nhân viên công tác xã hội tại trường học là giới thiệu học sinh đến các dịch vụ và khuyến khích liên hệ với các dịch vụ của trường nếu có bất kỳ vấn đề gì. 

Bên cạnh đó, nhân viên xã hội phải truyền đạt rõ ràng cho học sinh rằng tự làm hại bản thân là một cơ chế đối phó không lành mạnh. Nhân viên xã hội cũng không nên cho học sinh xem hình ảnh vết thương hoặc video về hành vi tự hủy hoại bản thân, vì điều này có thể khuyến khích học sinh thực hiện hành vi tự hủy hoại.

Ảnh hưởng của môi trường trực tuyến

Sự phổ biến của hành vi tự hủy hoại trên Internet là một vấn đề đang nổi lên hiện nay. Trên thực tế, nhiều thanh niên sử dụng Internet để tìm hiểu về các hành vi tự hủy hoại bản thân, đăng tải các tài liệu và hình ảnh tự hủy hoại bản thân, đồng thời truyền đạt trải nghiệm của mình thông qua các nền tảng truyền thông xã hội như Facebook, Instagram và YouTube. Khi thanh thiếu niên tiếp xúc với thông tin tiêu cực về hành vi tự hủy hoại bản thân trên mạng, chúng có thể ngăn cản quá trình tìm kiếm sự giúp đỡ từ những cơ quan chuyên môn.

Hơn nữa, việc xem những hình ảnh rõ ràng về hành vi tự hủy hoại bản thân có thể có tác động kích hoạt và dẫn đến thôi thúc thực hiện thêm hành vi tự hủy hoại bản thân. Vì vậy, nhân viên công tác xã hội nên coi hoạt động trực tuyến là một phần trong kế hoạch đánh giá và điều trị của mình. Các biện pháp can thiệp sẽ hiệu quả hơn nếu các hoạt động tiêu cực được thay thế bằng những hoạt động lành mạnh hơn thay vì loại bỏ hoàn toàn hoạt động trực tuyến.

Tuy nhiên, nhân viên công tác xã hội cũng cần nhận thức được lợi ích của hoạt động trực tuyến, bao gồm giảm sự cô lập với xã hội, khuyến khích tiết lộ hành vi tự làm hại bản thân ở giới trẻ vì internet là ẩn danh và tạo ra một môi trường an toàn và không phán xét. 

Cuối cùng, nhân viên xã hội nên nghiên cứu, tìm hiểu về hành vi tự hủy hoại trên môi trường trực tuyến: nội dung, hình ảnh, video, chủ đề trên các website tự hủy hoại.

Tác giả: Trần Nguyễn Phước Thông

Phường Tân Phú, Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh

(Bài dự thi "Sức khoẻ học đường vì chất lượng nguồn nhân lực đất nước")

Bài dự thi xin gửi về Tạp chí điện tử Công dân và Khuyến học:

Email: toasoan@congdankhuyenhoc.vn

Địa chỉ: Số 29/67 Đỗ Quang, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội