Lễ Vu lan - Giá trị nhân văn giữa guồng quay hiện đại

Rằm tháng 7 từ lâu đã trở thành một trong những dịp lễ tâm linh quan trọng của người Việt. Theo truyền thống Phật giáo, lễ Vu Lan bắt nguồn từ tích truyện ngài Mục Kiền Liên cứu mẹ. Nhờ lòng hiếu thảo vô biên, ông đã thỉnh Phật và chư Tăng cứu độ mẹ khỏi kiếp ngạ quỷ. Từ đó, ngày Rằm tháng 7 âm lịch hằng năm trở thành mùa báo hiếu, để con cháu tưởng nhớ công ơn sinh thành và hồi hướng công đức cho tổ tiên, cha mẹ.

Đối với mỗi người Việt Nam, vốn sẵn truyền thống hiếu nghĩa với cha mẹ, ông bà tổ tiên, ngày lễ Vu lan hàng năm không chỉ là một sự kiện tôn giáo, hoặc một lễ cúng bái, xin xá tội vong nhân của những người theo đạo Phật mà còn là dịp giáo dục đạo đức, nhắc nhở thế hệ trẻ về chữ “hiếu” trong xã hội hiện đại ngày nay. 

Thực tế, khi nhịp sống hối hả cuốn con người vào công việc và áp lực mưu sinh, lễ Vu Lan – Rằm tháng 7 vẫn giữ nguyên giá trị như một “điểm dừng” để nhìn lại. Người trẻ có thể báo hiếu cha mẹ không chỉ bằng nghi thức cúng lễ, mà còn bằng những hành động thiết thực: một bữa cơm quây quần, một lời hỏi thăm, hay sự chăm sóc khi cha mẹ ốm đau.

Nhiều gia đình coi dịp Vu Lan là dịp cùng nhau quây quần và sum họp. Các thành viên trong gia đình có thể cùng nhau tham gia các hoạt động thiện nguyện, chia sẻ với người nghèo, cúng dường Tam bảo. Đây là cách báo hiếu mang tính cộng đồng, thể hiện tinh thần “lá lành đùm lá rách” – một giá trị nhân văn cốt lõi của người Việt.

Hãy biến Vu Lan thành mùa của hành động yêu thương: chăm sóc cha mẹ khi còn sống

Ngày nay, với nhiều người trẻ, có thể nhiều người còn chưa hiểu rõ ý nghĩa linh thiêng và sâu sắc của ngày lễ Vu Lan, đôi khi các bạn chỉ coi đây là một "xu hướng" (trending), để lan tỏa những ý nghĩa về gia đình... Nhưng, không chỉ dừng lại ở một mâm cao cúng đầy vàng mã, mà Lễ Vu lan là dịp mỗi người trẻ hồi hướng, quay về với gia đình. Cùng cha/mẹ/người thân thực hành những việc làm bác ái, những hành động thiết thực trong đời thường: đưa cha mẹ đi khám sức khỏe, cùng gia đình ăn bữa cơm đoàn viên, hay gửi lời tri ân tới thầy cô, người nuôi dưỡng.

Mỗi dịp Vu Lan hàng năm, các gia đình người Việt thường sum họp, quây quần bên nhau bên mâm cỗ đoàn viên. Người lớn kể lại những câu chuyện về gia tiên, gia đình và truyền thống tốt đẹp của cha ông, người trẻ lan tỏa và khơi dậy lòng biết ơn sâu xa.

Cuộc sống hiện đại vốn luôn bận rộn và bộn bề, khiến người trẻ ngày nay đôi khi quên đi sự hiện diện lặng lẽ của cha mẹ. Vu Lan như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng thấm thía rằng tình thương và đạo hiếu cần được nuôi dưỡng mỗi ngày. 

Ý nghĩa ấy càng trở nên trọn vẹn khi được thực hành bằng những hành động thiết thực: một lời hỏi thăm, một vòng tay ôm, hay chỉ đơn giản là bữa cơm gia đình.

Vì thế, Lễ Vu Lan ngày nay đã tạo thêm cơ hội để mỗi người trẻ nhìn lại mối quan hệ với gia đình và xã hội. Báo hiếu không dừng lại ở phạm vi gia đình, mà còn mở rộng thành trách nhiệm công dân: sống tử tế, làm việc thiện, bảo vệ môi trường, đóng góp cho cộng đồng.

Đây cũng là dịp để người Việt khẳng định lại giá trị truyền thống hiếu đạo, đồng thời chọn cách báo hiếu văn minh và thiết thực. Trong guồng quay hiện đại, lễ Vu Lan vẫn là “ngọn đèn soi” để con người hướng về cội nguồn, sống nhân ái, gắn kết gia đình và cộng đồng.

Hãy biến Vu Lan thành mùa của hành động yêu thương: chăm sóc cha mẹ khi còn sống, sẻ chia với người khó khăn, và gieo hạt giống thiện lành cho xã hội. Một bát cơm nóng, một lời hỏi han, một lần nắm tay cha mẹ cũng quý giá hơn vạn lời khẩn cầu. Vu Lan vì thế cần được nhìn như cơ hội để sống đạo hiếu trong hiện tại, để mỗi người biết trân trọng thời gian, gieo yêu thương và phụng dưỡng cha mẹ khi còn có thể.

Đó mới là giá trị nhân văn đích thực của Rằm tháng 7 trong đời sống người Việt hôm nay.