Lan tỏa phong trào khuyến học, khuyến tài vùng đồng bào Chăm ở Ninh Thuận

Chỉ có con đường học mới thay đổi được cuộc đời

Hàng chục năm nay, dù kinh tế gia đình khó khăn nhưng anh Hán Ngọc Tài (sinh năm 1970), dân tộc Chăm ở làng Thành Đức, xã Phước Hữu vẫn kiên trì cho con đến trường. Gia đình anh Tài có năm người con đều rất nỗ lực trong học tập. Hai cháu Hán Thị Ngọc Tiền và Hán Thị Ngọc Thủy đang học tại trường Cao đẳng Y tế Bình Dương, cháu Hán Ngọc Tiến học Trường Cao đẳng nghề ô tô Bình Dương, Hán Ngọc Lên đang học tại ngành Y khoa trường Đại học Y Tây nguyên và cháu Hán Thị Ngọc Tiên chuẩn bị bước vào lớp 10.
Gia đình anh Hán Ngọc Tài thuộc diện cận nghèo, căn nhà vợ anh đang ở là nhà Đại đoàn kết do Nhà nước hỗ trợ xây dựng. Đất ruộng không có bao nhiêu, để có tiền lo các con ăn học, vợ chồng anh lên huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng làm nghề trồng rau thuê cho các trang trại. "Bản thân mình học không đến nơi đến chốn, bây giờ còn sức phải lo cho các con học. Gia đình vất vả nên các con rất thương bố mẹ, ngoài số tiền chu cấp ít ỏi, để có đủ tiền đóng học phí, ăn uống, sinh hoạt, các con đều đi làm thêm... Xa bố mẹ nhưng các con biết đùm bọc, bảo ban lẫn nhau, hai vợ chồng cũng yên tâm", anh Tài chia sẻ.

Bố mẹ đi làm ăn xa, hai đến ba tháng mới về nhà một lần, cháu Hán Thị Ngọc Tiên – con gái út của vợ chồng anh Tài ở cùng bà nội năm nay đã 82 tuổi. Cháu rất tự giác trong việc học và rất tháo vát trong công việc gia đình...
Nhiều gia đình đồng bào Chăm trong làng Thành Đức sống bằng nghề nông hoặc đi làm công nhân, buôn bán ở các tỉnh Tây Nguyên, chắt chiu gom góp để lo cho các con học hành. Nhiều hộ gia đình bán đất, bán rẫy lo cho con ăn học đàng hoàng không phải là chuyện hiếm. Người dân nơi đây quan niệm, đời cha mẹ đã khổ do thiếu cái chữ, thiếu kiến thức nên việc đầu tư cho con em đi học là ưu tiên hàng đầu.
Bên cạnh làng Thành Đức, làng Hữu Đức cũng giàu truyền thống hiếu học, điển hình là gia đình ông Châu Văn Thành. Con trai đầu Châu Đăng Khoa của vợ chồng ông đang làm việc tại Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín chi nhánh Ninh Thuận, con thứ Châu Thị Quỳnh Như tốt nghiệp ngành Y khoa Trường Đại học Y Tây Nguyên đang công tác tại Trung tâm Y tế huyện Ninh Phước, con gái út Châu Thị Hồng Lam là học sinh lớp 9 Trường Trung học Cơ sở Huỳnh Phước luôn chăm ngoan, học giỏi.
Ông Thành cho biết, gia đình ông trước kia là rất khó khăn. Vợ chồng ông xác định chỉ có con đường học mới thay đổi được cuộc đời. Vì vậy, vợ chồng ông luôn ưu tiên việc học tập của các con.

"Làng bác sĩ" của đồng bào Chăm

Theo ông Báo Văn Nhù, Bí thư Chi bộ thôn Hữu Đức, cả thôn có 751 hộ với 3.920 khẩu, người dân tộc Chăm chiếm khoảng 87%. Làng có 11 dòng họ khuyến học. Nhằm khuyến khích phong trào học tập, các tộc họ thành lập Quỹ khuyến học, các trưởng tộc vận động các thành viên đóng góp vào quỹ. Có tộc, họ, Quỹ khuyến học lên đến hàng chục triệu đồng để hàng năm làm công tác khen thưởng, động viên, giúp đỡ con cháu vươn lên trong học tập và rèn luyện.
Hữu Đức được mệnh danh là "làng bác sĩ", cả làng có tới 21 bác sĩ, 7 người đang theo học ngành Y đều là con em đồng bào Chăm. Ngoài ra, nhiều người Chăm của làng đang công tác, giữ các chức vụ lãnh đạo ở các cơ quan, đơn vị trong và ngoài tỉnh. Mỗi tấm gương đỗ đạt đều có sức lan tỏa trong xóm làng, họ tộc, động viên con cháu đến trường, ươm mầm ước vọng về tương lai tươi sáng nên tình trạng học sinh bỏ học, nghỉ học giữa chừng ở làng Hữu Đức hầu như không có.
Theo Hội Khuyến học xã Phước Hữu, toàn xã có trên 4.620 hộ với hơn 19.940 khẩu, đồng bào Chăm chiếm khoảng 57%, cả xã có 7 làng thì có 4 làng đồng bào Chăm sống tập trung đông nhất là Thành Đức, Hữu Đức, Tân Đức và Hậu Sanh. Xã Phước Hữu là một trong những địa phương có phong trào thi đua khuyến học sôi nổi, đến nay toàn xã đã xây dựng được 13 chi hội khuyến học với trên 3.450 hội viên, có 2.752 hộ gia đình được công nhận danh hiệu "Gia đình học tập" (đạt 84,8%); có 20/22 dòng họ được công nhận danh hiệu "Dòng họ học tập", 7/7 cộng đồng làng được công nhận danh hiệu "Cộng đồng học tập". Các gia đình, dòng họ học tập, hiếu học đều khẳng định vai trò là chỗ dựa, nguồn động viên, tiếp sức cho từng gia đình, từng con em học sinh, đóng góp tích cực cho sự nghiệp chăm lo phát triển giáo dục.

Đồng bào Chăm ở Ninh Thuận hiện có trên 18.100 hộ với hơn 85.200 khẩu, chiếm 12,5% so với dân số toàn tỉnh, cư trú ở 35 thôn/làng, khu phố tại 13 xã, thị trấn thuộc 6 huyện và thành phố Phan Rang – Tháp Chàm. Phong trào khuyến học, khuyến tài đã không ngừng đổi mới cả về nội dung và hình thức hoạt động, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Đến nay 100% số xã, phường, thị trấn đều có hội khuyến học cơ sở tạo động lực trong xây dựng xã hội học tập vùng đồng bào Chăm nói riêng, cả tỉnh Ninh Thuận nói chung.
Ông Nguyễn Minh Trứ, Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Ninh Thuận khẳng định đồng bào Chăm có truyền thống rất hiếu học, mỗi gia đình, dòng họ hiếu học với truyền thống, thế mạnh riêng đã có những cách làm thiết thực, hiệu quả, tạo nên sự phong phú của phong trào, đóng góp tích cực xây dựng phong trào khuyến học, khuyến tài và xây dựng xã hội học tập ở địa phương. Từ chỗ trước đây con em vùng đồng bào Chăm học tập, định hướng theo hai ngành chính là Giáo dục và Y tế, hiện nay đã chuyển hướng theo học đa ngành, nghề thuộc các lĩnh vực: khoa học – kỹ thuật, quản trị kinh doanh, kinh tế nông nghiệp, du lịch… đáp ứng nhu cầu của thị trường việc làm, xu hướng hội nhập và phát triển kinh tế.