Đề thi Ngữ văn: Đừng bao giờ cho phép mình trở thành một kẻ ngoài cuộc trong cuộc sống

Gợi ý đáp án

I. ĐỌC HIỂU

Câu 1. Phương thức biểu đạt nghị luận.

Câu 2. Tác giả định nghĩa về cuộc sống là một trò chơi mà bạn phải chọn lựa, hoặc trở thành người chơi, hoặc chỉ là người ngoài cuộc.

Câu 3. Biện pháp tu từ so sánh: Họ chỉ biết sống như một loài tầm gửi. Làm nổi bật cách sống của những người không đủ can đảm để sống một cuộc đời đích thực. Làm cho câu văn gợi hình, gợi cảm.

Câu 4. Đồng ý với nhận định của tác giả. Để có thể sống một cách đúng nghĩa, con người phải có nhiệt huyết, đam mê, cần có sự nỗ lực trong công việc.

II. LÀM VĂN

Câu 1. Đừng bao giờ cho phép mình trở thành một kẻ ngoài cuộc trong cuộc sống bởi vì con người cần sống có trách nhiệm với bản thân. Giúp con người có động lực để hướng tới những điều tươi đẹp trong cuộc sống và sống có ý nghĩa…

Câu 2. Phân tích đoạn mở đầu "Đất Nước" của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm.

Mở bài:

- Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ nhà thơ chống Mỹ cứu nước. Đất nước, Nhân dân, cách mạng luôn là nguồn cảm hứng phong phú của thơ ông.

- "Đất Nước" là một đoạn trích thuộc chương V trong bản trường ca "Mặt đường khát vọng" của Nguyễn Khoa Điềm, sáng tác năm 1971, tại chiến trường Bình Trị Thiên.

- Chín câu thơ đầu của đoạn thơ: "Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi… Đất Nước có từ ngày đó" là những cảm nhận sâu sắc của nhà thơ về sự sinh thành và phát triển của đất nước qua những hình tượng cụ thể, sinh động, gợi cảm sôi nổi và thiết tha.

Thân bài:

- Đoạn thơ có chín câu, được viết theo thể thơ tự do, hình ảnh thơ giàu sức liên tưởng, giúp cho người đọc có những suy nghĩ, cảm nhận về cội nguồn và sự hình thành của đất nước một cách sâu sắc.

Hai câu thơ đầu, tác giả đi tìm sự lý giải về sự sinh thành của đất nước. Đất nước có từ bao giờ? Để trả lời cho câu hỏi này, nhà thơ viết: "Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi/ Đất Nước có trong những cái ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể".

Tham vọng tính tuổi của Đất nước của nhà thơ thật khó bởi chính cái "ngày xửa ngày xưa" ( thời gian nghệ thuật thường thấy trong truyện cổ tích) có tính phiếm chỉ, trừu tượng, không xác định. Đó là thời gian huyền hồ, hư ảo, thời gian mang màu sắc huyền thoại.

- Nhà thơ còn hình dung về khởi đầu và quá trình trưởng thành của đất nước: "Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn/ Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc".

Khởi thủy của đất nước là văn hóa được kết tinh từ tâm hồn và tính cách anh hùng của con người Việt Nam. Hình ảnh "miếng trầu" đã là một hình tượng nghệ thuật giàu tính thẩm mỹ từng xuất hiện trong các câu chuyện cổ tích, ca dao, tục ngữ.

Từ truyền thuyết dân gian đến tác phẩm thơ văn hiện đại, cây tre đã trở thành biểu tượng cho sức mạnh tinh thần dân tộc quật cường đánh giặc cứu nước và giữ nước.

- Trong quá trình trưởng thành, đất nước còn gắn liền với với đời sống văn hóa tâm linh, bằng phong tục tập quán lâu đời còn truyền lại và bằng chính cuộc sống lao động cần cù vất vả của Nhân dân: "Tóc mẹ búi sau đầu/ Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn/ Cái kèo, cái cột thành tên/ Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng…".

Bằng những ý thơ giàu sức liên tưởng, nhà thơ đã đưa người đọc trở về với những nét đẹp văn hóa một thời của người phụ nữ Việt Nam bằng hình ảnh "tóc mẹ búi sau đầu", gợi tả một nét đẹp thuần phong mỹ tục của người Việt.

Những câu ca dao xưa ca ngợi vẻ đẹp đậm tình nặng nghĩa trong cuộc sống vợ chồng "cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn".

Hình ảnh thơ còn thể hiện sự cảm nhận về đất nước gắn với nền văn hóa nông nghiệp lúa nước, lấy hạt gạo làm gia bản…

- Giọng thơ thâm trầm, trang nghiêm, cấu trúc thơ theo lối tăng cấp: Đất nước đã có; Đất Nước bắt đầu; Đất Nước lớn lên; Đất Nước có từ… giúp cho người đọc hình dung cả quá trình sinh ra, lớn lên, trưởng thành của đất nước trong thời gian trường kỳ của con người Việt Nam qua bao thế hệ.

- Nhà thơ viết hoa hai từ Đất Nước (vốn là một danh từ chung) giúp ta cảm nhận tình yêu và sự trân trọng của nhà thơ khi nói về đất nước, quê hương của mình.

- Chất liệu văn hoá dân gian: Những câu chuyện cổ tích, hình ảnh miếng trầu, truyền thuyết Thánh Gióng. Đất nước được cảm nhận trong chiều sâu của văn hoá, lịch sử, phong tục tập quán, với nền văn minh nông nghiệp lúa nước…

Kết bài:

- Chín câu thơ mở đầu cho đoạn trích "Đất Nước" đã thật sự để lại những ấn tượng và cảm xúc sâu sắc cho người đọc về sự sinh thành và trưởng thành của đất nước.

- Đoạn thơ bồi dưỡng thêm cho chúng ta về tình yêu đất nước, quê hương mình và biến tình yêu ấy bằng thái độ, hành động dựng xây, bảo vệ đất nước.