Đề học sinh giỏi Ngữ văn: Quả trứng vỡ từ bên ngoài là thức ăn, vỡ từ bên trong là sinh mệnh

Yêu cầu về kĩ năng

Thí sinh biết cách vận dụng kĩ năng làm bài nghị luận xã hội: từ một hiện tượng, sự vật nghĩ về những vấn đề nhân sinh để tạo lập văn bản.

Bài viết có bố cục rõ ràng, các luận điểm, luận cứ xác đáng, vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận như giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ…, diễn đạt trôi chảy, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

Yêu cầu về kiến thức

1. Nêu vấn đề nghị luận 

Hình ảnh quả trứng gà mang đến những nghĩ suy về cuộc sống con người: kết thúc bởi tác động từ bên ngoài hay bắt đầu bằng nội lực bên trong?

2. Giải thích

"Vỡ" là không còn nguyên vẹn trạng thái ban đầu, không còn nguyên khối mà tách ra từng mảnh do tác động của lực. "Vỡ từ bên ngoài": do sự tác động của ngoại cảnh, quả trứng bị động hứng chịu lực từ bên ngoài nên vỡ ra, gợi sự kết thúc, khép lại.

"Vỡ từ bên trong": do sức mạnh của nội lực, quả trứng có cả một quá trình ấp iu để nở thành con gà, tâm thế chủ động. Thức ăn: trứng được nhào nặn, chế biến bởi bàn tay người khác, bị lệ thuộc. "Sinh mệnh": là sự sống, sinh thể sống dần trưởng thành độc lập mà không chịu tác động của ngoại lực, gợi sự bắt đầu, sự hình thành và phát triển.

Ý cả câu: Quả trứng mỏng manh nếu để bị đập vỡ từ bên ngoài thì đó là dấu chấm hết, là cái chết và sự lụi tàn, nhưng nếu đập vỡ từ bên trong thì đó là sự sinh thành, là đón chào một sinh mệnh mới. Hình ảnh quả trứng gợi nghĩ về sức mạnh nội lực và nỗ lực để trưởng thành của con người khi không lệ thuộc vào tác động bên ngoài.

3. Bàn luận

Vỡ từ bên ngoài lại là sự kết thúc, bởi vì cuộc sống luôn chứa đầy khó khăn, thử thách, nếu con người hoàn toàn bị động, không chống đỡ trước tác động và sự tấn công của ngoại cảnh thì sẽ dễ bị đánh bại, gục ngã.

Khi con người không chủ động nắm giữ sinh mệnh của mình, không làm chủ cuộc sống, số phận của mình, hoàn toàn lệ thuộc vào người khác, phó mặc cho hoàn cảnh thì đó là sự kết thúc nhanh chóng và đáng tiếc. Nếu bạn đợi người khác "đập vỡ" mình từ bên ngoài vậy thì bạn sẽ trở thành "thức ăn" của người khác.

Vỡ từ bên trong là sinh mệnh, là sự sống bắt đầu và dần trưởng thành: Nếu tác động bên ngoài là áp lực thì tác động bên trong là nghị lực phi thường. Nếu tự mình bật phá sẽ thấy bản thân là một sinh mệnh diệu kỳ. Nếu nỗ lực từng bước để tồn tại độc lập và kiên cường, mặc những áp lực bên ngoài, phát huy hết nội lực để trưởng thành, bạn sẽ tạo nên những điều kỳ diệu, những giá trị lớn lao.

Nuôi dưỡng nghị lực sống để đương đầu với hoàn cảnh, ta sẽ biến áp lực thành động lực để vươn lên. Tự vỡ ra nghĩa là tự bứt lên để khai sinh những điều mới mẻ, vượt lên chính mình.

Tuy nhiên không chịu tác động của ngoại cảnh không có nghĩa là con người sống hẹp hòi chỉ biết đến mình. Phải mở rộng lòng ra để đón nhận quan điểm, biết lắng nghe, mở rộng tấm lòng, biết cảm thông, sẻ chia.

Thử thách, khó khăn và áp lực đôi khi lại tạo ra cơ hội để ta khẳng định bản lĩnh, giá trị bản thân. Mặt khác, nếu muốn giúp đỡ, tác động đến người khác cũng cần cân nhắc cho phù hợp, nếu không sẽ phản tác dụng.

Bài học trong nhận thức và hành động

Tồn tại và trưởng thành là cả một quá trình, con người cần vươn lên trong mọi hoàn cảnh, thông minh nhanh nhạy xử lý khéo léo tình huống, biến khó khăn thành cơ hội.

Để "vỡ" từ bên trong thì ta phải kiên nhẫn, kiên định, thậm chí phải chấp nhận những mất mát, những thiệt thòi để không ngừng vươn lên. Nhưng để có được sự chủ động, ta phải có nhiều nghị lực, rèn nhiều kỹ năng.