Thẳng thắn về bất cập của Chương trình giáo dục phổ thông 2018

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng với mục tiêu đổi mới toàn diện nền giáo dục, nhưng quá trình triển khai đã bộc lộ nhiều bất cập.

1. Khâu thẩm định và thực nghiệm sách giáo khoa chưa kỹ lưỡng, dẫn đến những lỗi sai gây bức xúc trong dư luận. Lỗi kiến thức và nội dung chưa phù hợp đã làm giảm sút lòng tin của phụ huynh và giáo viên.

2. Công tác quản lý việc chọn sách chưa chặt chẽ. Việc cho phép nhiều bộ sách giáo khoa cùng tồn tại đã tạo ra sự "rối tung rối mù" và thay đổi xoành xoạch ở các trường, khiến phụ huynh bối rối và tốn kém. Mỗi trường một bộ sách, mỗi năm một thay đổi, gây khó khăn cho việc học tập của học sinh và quản lý của nhà trường.

3. Công tác tập huấn giáo viên chưa kĩ lưỡng, đặc biệt trong bối cảnh dịch COVID-19. Việc tập huấn online "vừa nghe bài vừa nấu cơm" khiến nhiều thầy cô không đủ năng lực để dạy theo tinh thần đổi mới của Chương trình, dẫn đến tình trạng dạy học vẫn còn rập khuôn, thiếu sáng tạo và không phát huy được năng lực của học sinh.

4. Truyền thông thiếu hiệu quả, ngành giáo dục giải thích chưa rõ ràng để xã hội hiểu rằng "Chương trình là một, sách giáo khoa chỉ là phương tiện minh họa". Sự thiếu hiểu biết này đã khiến dư luận đổ dồn mọi sự chỉ trích vào việc có nhiều bộ sách giáo khoa mà không nhìn nhận bản chất của vấn đề là chương trình đổi mới.

5. Uy tín của ngành giáo dục đang giảm sút nghiêm trọng. Hàng loạt vấn đề tồn đọng kéo dài như thi cử gian lận (ví dụ nâng điểm tuyển sinh vào lớp 10), dạy thêm học thêm tràn lan và một nền giáo dục khoa cử thiếu thực tiễn đã khiến cả xã hội bức xúc. 

Giải pháp nào cho những điểm nghẽn?

Để giải quyết những bất cập của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, cần có một lộ trình cải cách toàn diện, không chỉ dừng lại ở sách giáo khoa.

1. Về sách giáo khoa, cần nâng cao chất lượng các bộ sách hiện có. Bộ Giáo dục và Đào tạo cần thành lập một hội đồng độc lập, có uy tín để rà soát, chỉnh sửa, cập nhật nội dung các bộ sách giáo khoa, đảm bảo chất lượng đồng đều và hạn chế thấp nhất lỗi sai.

Đồng thời, cần hỗ trợ sách cho học sinh nghèo một cách kịp thời và đầy đủ, bằng cách cấp phát sách miễn phí hoặc có cơ chế cho mượn sách giáo khoa tại thư viện trường. Việc quay lại một bộ sách thống nhất toàn quốc cũng là một giải pháp để giảm bớt gánh nặng tài chính và sự lúng túng cho phụ huynh, giáo viên, nhưng cần được thực hiện một cách cẩn trọng và khoa học.

2. Về công tác tập huấn và đội ngũ giáo viên, đây là yếu tố cốt lõi quyết định sự thành công của chương trình. Cần xây dựng lại Chương trình tập huấn bài bản, hiệu quả hơn, không chỉ dừng lại ở hình thức trực tuyến. Các buổi tập huấn phải được tổ chức trực tiếp, có chuyên gia giỏi hướng dẫn, tập trung vào việc trao quyền cho giáo viên.

Giáo viên cần được đào tạo để nắm vững tinh thần của Chương trình, chủ động xây dựng giáo án, không còn lệ thuộc vào bộ sách giáo khoa duy nhất. Thay vì chỉ là người truyền đạt kiến thức, giáo viên phải trở thành người khơi gợi, hướng dẫn học sinh khám phá và phát triển năng lực của mình.

3. Về tính thực tiễn của Chương trình, cần tăng cường các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa để học sinh có cơ hội áp dụng kiến thức vào thực tế. Chương trình học cần được điều chỉnh theo hướng giảm tải lý thuyết, tăng cường thực hành, giúp học sinh phát triển các kỹ năng mềm, tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề.

Cuối cùng, ngành giáo dục cần giải quyết dứt điểm các vấn đề tồn đọng đã gây bức xúc trong dư luận suốt thời gian qua, như thi cử gian lận, dạy thêm học thêm tràn lan. Khi có sự minh bạch và công bằng, khi học sinh cảm thấy hạnh phúc và tự tin khi đến trường, khi giáo viên được tôn trọng và làm việc với niềm đam mê, tự phụ huynh và toàn xã hội sẽ đồng hành với các chính sách cải cách.