ChatGPT làm cho nhiều người nhận ra rằng, kiến thức bình dân đã quá dễ dàng để tiếp cận

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Công dân và Khuyến học, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Chu Cẩm Thơ, chuyên gia công nghệ giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã đặt ra vấn đề: sự thích ứng của nền giáo dục và mỗi người trước sự xuất hiện và phát triển của ChatGPT nói riêng và trí tuệ nhân tạo (AI) nói chung.

Trọng tâm của giáo dục phổ thông cần thay đổi

Trước nay, mọi người vẫn quan niệm giáo dục phổ thông trang bị, truyền bá tri thức phổ thông. Nhưng bây giờ, hoạt động này không còn là trọng tâm nữa.

Yêu cầu hiện nay là phải giáo dục để con người nhận ra tri thức phổ thông, tri thức khoa học được kiến tạo như nào và có ý nghĩa gì trong đời sống.

Nếu giáo dục vẫn đặt trọng tâm là truyền bá, trang bị kiến thức phổ thông thì rất lạc hậu so với những gì công nghệ đang phát triển và học sinh được thụ hưởng.

Có những điều kiến thức không thể thay thế được, đó là giá trị sống và thái độ đối với việc học. 

Mỗi cá nhân phải chú ý đến năng lực tự chủ, tự học, về những phẩm chất tốt đẹp của con người sẽ được hình thành và rèn luyện thông qua quá trình giáo dục. Công nghệ không thể thay thế được những giá trị ấy.

Giáo dục hiện nay đang quá nặng về kiến thức mà không còn thời gian để tập trung đến những giá trị sống.

UNESCO khuyến nghị học tập dự án là phương pháp học tập của thế kỷ 21. Sản phẩm của việc học, quá trình chúng ta trải nghiệm, thực hành, làm dự án học tập để ra sản phẩm, đó là vận dụng kiến thức chứ không phải chỉ tìm hiểu kiến thức.

Trường học là chuẩn bị cho cuộc sống chứ không phải là nơi trang bị kiến thức. Nhưng giáo dục nước ta đang chuyển động rất chậm để làm điều đó.

Việc này không dễ thay đổi. Bởi ngay như việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và ngành giáo dục còn chưa nhuần nhuyễn.

Một bộ phận phụ huynh vẫn chưa chấp nhận cái mới của giáo dục, không tin tưởng vào sự đổi thay của giáo dục. Nhiều người vẫn đang áp đặt suy nghĩ, kinh nghiệm từng trải của bản thân vào giáo dục.

Mỗi cá nhân cần sự chấp nhận sự thay đổi giống như cách chúng ta chấp nhận sự thay đổi của công nghệ để định hướng giáo dục từ trong gia đình. Từ đó, lựa chọn phương pháp, nội dung, chương trình giáo dục thực sự có giá trị cho người học.

Tôi thấy tâm lý của nhiều người lớn vẫn còn thiếu niềm tin và tầm nhìn về sự thay đổi của thế hệ sau. Và chúng ta còn nhiều rào cản để lựa chọn những chương trình và phương pháp học ích lợi và có tính hiệu quả cao.

ChatGPT là cú hích để con người học tập thực chất hơn

Thời gian gần đây, khi con người tham gia nhiều hơn vào công nghệ, trong đó có mạng xã hội, có thể thấy AI đã xuất hiện. Người sử dụng đã được trải nghiệm AI trong quảng cáo, truyền thông,…

Chatbot không mới với xã hội, vấn đề ở chỗ ChatGPT bùng nổ và tạo nên một cơn sốt trên thế giới do truyền thông, trở thành sản phẩm phổ biến đến người dùng nhanh nhất toàn cầu.

Tôi không cho rằng ChatGPT có thể thay đổi cái gì lớn quá đối với giáo dục hiện tại. Bởi con người vẫn là chủ thể quyết định.

Dù ChatGPT chưa được dùng chính thức tại Việt Nam nhưng bằng nhiều cách khách nhau, người Việt đã trải nghiệm nó. Điều đó cho thấy, AI đang rất gần với cuộc sống.

ChatGPT có thể là công cụ hỏi đáp để thỏa mãn nhu cầu kiến thức, giao lưu của con người, có thể là trợ lý trong công việc, là gia sư cho những bài toán... Quan trọng là chúng ta ứng xử với nó như thế nào.

ChatGPT không thể thay thế được con người quá trình thực làm, thực hành, trải nghiệm, tư duy bậc cao (bao gồm quá trình phân tích, tổng hợp và sáng tạo).

Có một điều quan trọng mà ChatGPT mang lại là làm cho nhiều người nhận ra rằng, kiến thức bình dân đã quá dễ dàng để tiếp cận.

ChatGPT là cú hích khiến mọi người thay đổi dần thái độ, mục tiêu, tầm nhìn của mình cho phù hợp, để sự học được thực chất, hiệu quả hơn.