Bộ Xây dựng đề xuất giảm thuế và lãi suất để cấp cứu ngành vật liệu xây dựng ế ẩm

Thị trường vật liệu xây dựng ngưng trệ từ sản xuất đến tiêu thụ 

Theo Bộ Xây dựng, nhóm ngành vật liệu đóng góp gần 7% GDP của Việt Nam, có vai trò quan trọng trong phát triển kết cấu hạ tầng, tạo động lực phát triển cho kinh tế - xã hội. Tuy nhiên thị trường vật liệu xây dựng ế ẩm, trước tình hình bất động sản trong nước giảm sâu, dự án đầu tư công triển khai chậm, kinh tế toàn cầu bất ổn đã tác động đến đầu ra của ngành cả trong và ngoài nước.

Cụ thể, với xi măng, trong 10 tháng năm 2023, cả nước tiêu thụ khoảng 72,4 triệu tấn, thấp hơn 4,35% so với cùng kỳ năm ngoái; còn xuất khẩu giảm 2%. Theo Bộ Xây dựng nếu so với bình thường, từ đầu năm đến nay tiêu thụ nội địa giảm 13-15%. Nhiều nhà máy đã phải ngừng hoạt động để giảm lượng tồn kho. Hiện có 8 dây chuyền sản xuất xi măng phải ngừng hoạt động trên cả nước.

Tương tự, sản xuất thép trong 9 tháng 2023 cũng giảm 21,6% (đạt khoảng 7,7 triệu tấn), tiêu thụ thép cũng giảm gần 20% so với cùng kỳ năm trước. 

Với gạch ốp lát, trong 10 tháng qua, sản lượng chỉ đạt khoảng 47% so với tổng công suất thiết kế (đạt khoảng 324,5 triệu m2), trong khi tiêu thụ bằng 67% (đạt khoảng 219 triệu m2) so với sản lượng sản xuất. Lượng bê tông cũng giảm 14%.

Sản lượng sản xuất kính xây dựng đạt khoảng 174 triệu m2, bằng 50% so với tổng công suất thiết kế, lượng tiêu thụ cũng chỉ đạt khoảng 138,5 triệu m2, bằng 79,6% lượng sản xuất.

Sản lượng bê tông sản xuất 10 tháng ước đạt 129 triệu m3, giảm 14% so với cùng kỳ năm 2022.

8 hiệp hội gồm: Vật liệu xây dựng Việt Nam, Xi măng Việt Nam, Bê tông Việt Nam, Thép Việt Nam, Gốm sứ xây dựng Việt Nam, Kính và Thủy tinh xây dựng Việt Nam, Tấm lợp Việt Nam, Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam đã đồng loạt kêu cứu vì sản lượng giảm, tiêu thụ khó.

Loạt giải pháp cứu ngành vật liệu xây dựng ế ẩm

Trước tình trạng đó, Bộ Xây dựng vừa lấy ý kiến Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước về loạt giải pháp gỡ khó cho ngành sản xuất vật liệu trước khi chính thức báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo các chủ đầu tư tăng tỉ lệ sử dụng cầu cạn bê tông cốt thép đối với các dự án đường bộ cao tốc đang trong giai đoạn thiết kế, nhất là ở những vùng có yêu cầu thoát lũ, vùng đất yếu và những vùng thiếu vật liệu đắp nền đường như Đồng bằng sông Cửu Long.

Các địa phương tăng cường sử dụng đường bê tông xi măng cho xây dựng đường nông thôn, miền núi và đường tại những vùng thường xuyên ngập lụt.

Về phía Ngân hàng Nhà nước, Bộ Xây dựng kiến nghị phối hợp với Bộ và các tỉnh, thành triển khai thực hiện hiệu quả gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỉ đồng cho vay ưu đãi phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ.

Đồng thời, chỉ đạo các ngân hàng thương mại Nhà nước xem xét giảm lãi vay đối với các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng (có thể giảm đến 2%) cho đến hết năm 2025. Tiếp tục gia hạn, không tính lãi đối với các khoản nợ quá hạn và tái cơ cấu nợ vay để giảm khó khăn cho doanh nghiệp.

Bộ cũng đề nghị Chính phủ kiến nghị Quốc hội tiếp tục kéo dài việc thực hiện Nghị quyết 101 năm 2023 của Quốc hội về thực hiện giảm 2% thuế giá trị gia tăng.

Sửa đổi Nghị định 26 năm 2023 cho phép tạm hoãn tăng thuế xuất khẩu clinker (thành phần chính trong sản phẩm xi măng), giảm thuế suất thuế xuất khẩu clinker về 0% đến hết năm 2025.

Giảm thuế xuất khẩu và có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng chế biến sâu như: xuất khẩu cấu kiện bê tông cốt thép, bê tông khí chưng áp, phụ gia khoáng cho bê tông/xi măng từ phế thải công nghiệp.

Ngoài ra, trước sức ép từ các sản phẩm nhập khẩu tăng mạnh (ví dụ gạch ốp lát), Bộ Xây dựng kiến nghị Bộ Công Thương điều tra chống bán phá giá với sản phẩm từ một số nước để áp thuế chống bán phá giá khi cần thiết.

Ngược lại, Bộ Xây dựng cũng đề nghị các doanh nghiệp chủ động tìm kiếm, tiếp cận thị trường nước ngoài đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm vật liệu xây dựng Việt Nam có thế mạnh như xi măng, gạch ốp lát, kính xây dựng, ngói lợp... Đồng thời, nâng cao năng lực cạnh tranh, đa dạng hóa sản phẩm, đổi mới trong sản xuất.