Kỳ tích ghép đồng thời tim - phổi tại Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức

Theo thông tin từ Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức, ghép khối tim - phổi là một kỹ thuật y học tiên tiến, trong đó cả tim và hai phổi của người bệnh được thay thế đồng thời bằng tim và hai phổi khỏe mạnh từ người hiến tạng phù hợp.

Đây là giải pháp điều trị cuối cùng cho các bệnh nhân mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối, khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.

Ca phẫu thuật đòi hỏi kỹ thuật cao, phối hợp nhiều chuyên khoa và hệ thống hồi sức, chăm sóc sau mổ đặc biệt. Trên thế giới, ghép khối tim - phổi được thực hiện rất ít do yêu cầu nguồn tạng hiếm, quy trình phẫu thuật phức tạp và nguy cơ biến chứng cao; được chỉ định cho những trường hợp mắc đồng thời bệnh tim và bệnh phổi giai đoạn cuối khi tất cả các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả.

Các tình huống thường gặp gồm: bệnh tim bẩm sinh phức tạp kèm tăng áp động mạch phổi kiểu Eisenmenger; tăng áp động mạch phổi nặng đã gây suy tim phải không hồi phục; hoặc bệnh phổi giai đoạn cuối kèm bệnh tim trái không thể sửa chữa.

Do yêu cầu nguồn tạng hiếm và kỹ thuật cực kỳ phức tạp, mỗi năm toàn thế giới chỉ thực hiện khoảng 100 ca ghép loại này.

Người bệnh đầu tiên được ghép thành công đồng thời tim - phổi tại Việt Nam là bệnh nhân Trần Như Q (38 tuổi) có tiền sử thông liên nhĩ - tăng áp động mạch phổi nặng đã bít dù thông liên nhĩ tại Bệnh viện Tim Hà Nội năm 2011, không theo dõi thường xuyên, mới dùng thuốc được 1 năm trở lại, bệnh nhân không có tiền sử tai biến mạch máu não.

Bệnh nhân vào viện được chẩn đoán: hội chứng eisenmenger - suy thất phải không hồi phục - hở ba lá nặng/ tiền sử bít dù thông liên nhĩ, khả năng tử vong tính theo ngày, có chỉ định ghép cả tim và phổi đồng thời dù không kịp thời gian điều trị suy dinh dưỡng và phổi người hiến có nhiễm khuẩn Acinetor baummani và to hơn lồng ngực người nhận.

Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết: "Nếu không có người hiến tạng phù hợp, không được ghép tạng thành công, thì đây có lẽ đây là lần cuối cùng nằm viện của người bệnh này. Đến nay người bệnh đã ngồi dậy, ăn uống, tập đi lại được. 21 ngày qua, là những ngày các y bác sĩ chúng tôi nỗ lực, cố gắng, vì sự sống của người bệnh. Chúng tôi đã trả lại một người mẹ cho một cậu bé 13 tuổi, một người con của một mẹ già, một người thân trong gia đình..."

Kỹ thuật ghép đồng thời khối tim - phổi tại Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức

Kỹ thuật ghép khối tim - phổi cải tiến đã được thực hiện phối hợp liên chuyên khoa: nội tim mạch lồng ngực, gây mê - hồi sức, ngoại, phục hồi chức năng, dinh dưỡng… với thời gian phẫu thuật là 7 giờ.

Các chuyên gia phải sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể thay thế tạm thời tim và phổi trong thời gian 7 giờ. Đồng thời đảm bảo tim hoạt động tốt nhưng cần tránh truyền nhiều dịch gây phù phổi, dùng ít thuốc mê và đưa vào các phương tiện theo dõi huyết động tiên tiến nhất cũng như cắt bớt phổi hai bên cho vừa, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo kinh điển để tưới máu miệng nối tốt hơn, soi phế quản ống mềm trong mổ đánh giá 2 miệng nối phế quản gốc.

Sau ghép phổi, người bệnh cần dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh nhưng rất dễ nhiễm khuẩn vì thông với bên ngoài và phổi hiến nhiễm khuẩn A. Baummani đa kháng sẵn, do đó cần cân bằng liều thuốc ức chế miễn dịch (vì thuốc làm giảm đề kháng). 

Siêu lọc máu để điều trị suy thận do nhiều nguyên nhân, ekip đã hội chẩn ngừng kháng sinh độc thận và kiểm soát nồng độ thuốc ức chế miễn dịch để thận ít độc và hồi phục sau 2 tuần. Tăng nuôi dưỡng tĩnh mạch và tiêu hóa, làm sạch phổi bằng mở khí quản, soi hút và tập phục hồi chức năng. Bệnh nhân tiếp tục được theo dõi hồi sức sau ghép.

Thành công của ca ghép đồng thời tim - phổi không chỉ đánh dấu bước tiến vượt bậc trong năng lực ghép tạng, đặc biệt là ghép đa tạng, mà còn khẳng định trình độ chuyên môn của đội ngũ y tế Việt Nam trong lĩnh vực ngoại khoa. Thành tựu này mở ra cơ hội sống và hướng điều trị mới cho những bệnh nhân mắc bệnh tim - phổi giai đoạn cuối.