Ứng dụng Blockchain vào xây dựng thành phố thông minh

Định nghĩa về thành phố thông minh

Một định nghĩa chung nhất về thành phố thông minh/đô thị thông minh (smart city) đó là “một thành phố sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) để nâng cao hiệu quả hoạt động, chia sẻ thông tin, mang đến chất lượng dịch vụ công và phúc lợi công dân tốt hơn”. Nói cách khác, smart city ứng dụng các công nghệ hiện đại như Blockchain, Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI)... để giải quyết các thách thức của đô thị và tạo nên một cơ sở hạ tầng bền vững.

Thành phố thông minh có tính hệ thống và phải vận hành trên hệ thống và các hệ thống này kết nối với nhau để tạo nên sức mạnh kết nối trong thành phố thông minh (các hệ thống phục vụ cho vấn đề di chuyển của con người, phục vụ cho vấn đề học tập, giải trí, y tế, phát triển kinh tế, cung cấp các dịch vụ…). Hiện nay, để xác định và thành lập được tính hệ thống trong đô thị thông minh, việc bắt đầu từ định danh điện tử đang được tiến hành. Từ thông tin định danh, các thông tin khác sẽ được tiếp tục phát triển, thu thập để từ đó phát triển và ứng dụng vào các dịch vụ, chiến lược, kế hoạch, chính sách dành cho đô thị.

Đô thị thông minh là xu hướng của thế giới và đang được kỳ vọng là một giải pháp để phát triển đô thị nhằm đạt được nhiều mục tiêu phát triển bền vững. Tại Việt Nam, phát triển đô thị thông minh đã được định hướng tại Quyết định 950/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ vào năm 2018. Tuy nhiên thực tế triển khai đô thị thông minh vẫn còn khá nhiều vướng mắc và hạn chế. Phát triển đô thị thông minh được quan niệm phổ biến là phát triển các tiện ích thông minh trong đô thị, chưa tập trung vào nền tảng của đô thị thông minh.

Ứng dụng Blockchain vào thành phố thông minh

Tại Hội thảo “Blockchain đóng góp gì để xây dựng smart city?” của Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ thành phố Hồ Chí Minh (CESTI) vừa diễn ra, ông Nguyễn Đức Tuấn, quyền Giám đốc CESTI nhận định, nhiều quốc gia trên thế giới đang hướng đến xây dựng smart city nhằm cải thiện khả năng vận hành đô thị. 2021 là năm có sự bùng nổ về công nghệ, đặc biệt là công nghệ Blockchain. Không chỉ là game, tiền ảo, Blockchain còn được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực kinh tế xã hội, tiêu biểu là hoạt động kiến tạo đô thị thông minh.

Theo ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam, tiềm năng Blockchain và ứng dụng vào smart city được rất nhiều chính quyền thành phố, chính phủ các nước trên thế giới quan tâm. Tuy nhiên, trước khi nói đến Blockchain, muốn tiếp cận smart city thì phải bắt đầu từ các nền tảng như IoT, con người và bất động sản.

Blockchain được ứng dụng vào smart city để giải quyết những bài toán cụ thể. Khi nền tảng đã được thiết lập vững chắc, vai trò của Blockchain mới xuất hiện. Blockchain sẽ giúp smart city giải quyết 6 bài toán then chốt về tăng cường bảo mật, cải thiện y tế, quản lý rác thải, đơn giản hóa giáo dục, tiết kiệm năng lượng và tối ưu hóa giao thông. Đây là những khía cạnh rất cơ bản để phục vụ đời sống của công dân trong thành phố.

Cũng theo ông Trung, người dân có thể không biết smart city là gì nhưng họ sẽ quan tâm đến giải pháp cho 3 vấn đề. Đó là, rác thải, giao thông và dịch vụ công. Chẳng hạn, quản lý rác thải sao cho hiệu quả là vấn đề cấp thiết của nhiều thành phố lớn trên thế giới. Blockchain có thể giúp duy trì môi trường sạch đẹp bằng cách theo dõi quy trình thu gom, tái chế rác thải theo thời gian thực một cách minh bạch.

Song song đó, Blockchain sẽ góp phần thúc đẩy giao thông vận tải bằng cách cho phép chủ sở hữu phương tiện đăng ký quyền sở hữu, theo dõi phương tiện giao thông, từ đó ngăn chặn nạn trộm cắp xe.

Ở mảng dịch vụ công, Blockchain giúp cắt giảm thủ tục hành chính rườm rà bằng cách tạo ra cơ sở dữ liệu an toàn, minh bạch. Các bên dễ dàng truy cập và chia sẻ thông tin trên mạng nhưng đồng thời vẫn đảm bảo dữ liệu không bị giả mạo nhờ đặc tính không thể chỉnh sửa của Blockchain, được hỗ trợ bởi cơ chế đồng thuận.

Bên cạnh Blockchain, một công nghệ khác rất quan trọng đối với Smart City đó là IoT - hệ thống internet kết nối tất cả thiết bị thông minh và có thể tham gia vào phát triển cơ sở hạ tầng thành phố, quản lý định danh của người dân.

Ông Phan Đức Trung cho biết hiện nay có hai tiêu chuẩn IoT phổ biến nhất là LoRaWan và NB-ToT mà Việt Nam có thể nghiên cứu. LoRaWan là giao thức IoT công suất thấp, diện rộng, cho phép mọi người thiết lập mạng của riêng mình với chi phí cạnh tranh. Ngược lại, NB-IoT là giao thức do các nhà mạng di động cung cấp, có mức phí cao hơn với lợi thế là độ trễ thấp, cung cấp trải nghiệm tổng thể tốt hơn cho người dùng cuối (end user).

Thứ hạng của Việt Nam trong bảng xếp hạng thành phố thông minh

Chỉ số Smart City IMD-SUTD (SCI) là một chỉ số quan trọng để đánh giá thành phố thông minh dựa trên nhận thức của người dân đối với các công nghệ đang được ứng dụng trong thành phố.

Năm 2021, SCI xếp hạng 118 thành phố trên toàn cầu để đánh giá mức độ phát triển smart city, dựa trên 5 lĩnh vực là y tế, giao thông, hoạt động, cơ hội làm việc - học tập và quản trị. Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh xếp hạng 88, Hà Nội xếp hạng 87 về mức độ phát triển smart city.

Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho rằng smart city không phải là công nghệ khó đối với Hồ Chí Minh. Thành phố này có rất nhiều tiềm năng về dân số, đóng góp cho ngân sách rất lớn, kinh tế phát triển mạnh... nhưng vẫn cần các chính sách phù hợp.

Ông Phan Đức Trung nhận định: “Để xây dựng smart city, điều quan trọng nhất là chính sách và phải có những biện pháp để đo lường mức độ hài lòng, sự tương tác của người dân. Việt Nam cần cải thiện chỉ số IMD - SUTD và có chính sách thúc đẩy 6 hướng đi smart city dựa trên 3 nền tảng IoT, con người và bất động sản”.

Theo báo cáo của Ban Kinh tế Trung ương, cho biết có 41/63 tỉnh thành tại Việt Nam đã hoặc đang xây dựng Đề án phát triển smart city. Mỗi tỉnh thành đặt mục tiêu dùng giải pháp đô thị thông minh để giải quyết các nhu cầu khác nhau như nạn kẹt xe, cải cách hành chính công, hay phát triển du lịch…