Tương lai ngành dầu khí - hàng hóa nền tảng của nền kinh tế toàn cầu

Chuyển đổi "điện hóa" các phương tiên, một tương lai khác của ngành dầu khí?

Theo nhận định của chuyên gia, có hai trường phái tư duy dự báo dài hạn và hai trường phái này mâu thuẫn với nhau. 

Trường phái chuyển đổi - lập luận rằng việc điện khí hóa phương tiện giao thông và chuyển đổi sản xuất điện cuối cùng sẽ dẫn đến sự sụp đổ của dầu khí với tư cách là hàng hóa làm nền tảng cho nền kinh tế toàn cầu.

Trong khi trường phái nhiên liệu hóa thạch - lập luận rằng cách tiếp cận hiện tại đối với điện khí hóa phương tiện giao thông và chuyển đổi sản xuất năng lượng sẽ không bao giờ mang lại hiệu quả theo cách chúng dự định hoạt động do các định luật vật lý. Do đó, nhu cầu dầu và khí đốt sẽ tiếp tục tồn tại trong nhiều thập kỷ tới.

Giao thông vận tải đã được điện khí hóa khá nhanh trong vài năm qua, áp đảo ở phân khúc xe chở khách, trong đó xe điện ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong tổng doanh số bán ô tô ở một số khu vực như Vương quốc Anh, Liên minh Châu Âu (EU) và California (Mỹ). Tuy nhiên, điều này chưa tác động được đến nhu cầu dầu.

Trên thực tế, nhu cầu dầu đã tăng liên tục trong nhiều thập kỷ, mặc dù có sự sụt giảm tạm thời như mức mà chúng ta từng ghi nhận vào năm 2020 trong thời kỳ phong tỏa do đại dịch COVID-19. Khi đó, các chuyên gia dự đoán nhu cầu dầu sẽ không bao giờ trở lại mức của năm 2019. Với giả định rằng nhu cầu dầu đã đạt đỉnh ở thời điểm đó đã chứng minh dự đoán này đã sai.

Nhu cầu dầu khí vẫn tăng, bất chấp nhu cầu điện hóa đang lớn mạnh

Năm 2023, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu dầu toàn cầu sẽ đạt mức cao kỷ lục gần 102 triệu thùng mỗi ngày, bất chấp doanh số bán xe điện và việc thúc đẩy xây dựng quy mô lớn công suất phát điện không sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

IEA thường không đưa ra các dự báo dài hạn, nhưng họ có chung quan điểm rằng quá trình chuyển đổi năng lượng sẽ làm giảm đáng kể nhu cầu dầu và khí đốt. Không ai biết liệu điều này có thực sự xảy ra hay không.

Nhiều tổ chức khác có những nhận định táo bạo hơn, cho rằng dự báo của họ như một điều chắc chắn. BloombergNEF là một trong số đó. Công ty này thường xuyên dự báo một tương lai tươi sáng cho xe điện và cung cấp dữ liệu để hỗ trợ điều đó. Các tổ chức dự báo khác cũng vậy, coi quá trình chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch là tương lai duy nhất cho nhân loại.

Ngược lại, ngành dầu khí lại có cái nhìn khác. Quan điểm này được thông báo một cách tự nhiên bởi hoạt động kinh doanh của ngành, nhưng điều này không có nghĩa là nó không có cơ sở trên thực tế, một lần nữa là do hoạt động kinh doanh của ngành đó.

Ngành dầu khí và tổ chức OPEC có xu hướng tập trung vào nhu cầu năng lượng của thế giới hơn là hướng về năng lượng sạch một cách cụ thể. Lập luận của họ có thể được tóm tắt đơn giản như sau: Hầu hết mọi người đều cần năng lượng. Họ cần nó mọi lúc và ưu tiên hàng đầu của họ là nhận được nguồn năng lượng này. Nó đến từ đâu và sạch như thế nào, là mối quan tâm thứ yếu của phần lớn dân số thế giới.

Bất kể người ta có phản đối như thế nào về ngành dầu khí, sẽ rất khó để thay đổi lập luận kể trên bởi vì nó phản ánh thực tế vật chất thực sự. Ví dụ, Exxon, trong triển vọng năng lượng dài hạn gần đây, dự kiến nhu cầu năng lượng toàn cầu sẽ tăng 15% từ nay đến năm 2050.

Nhấn mạnh rằng các nước phát triển sẽ cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng của họ trong vài thập kỷ tới, Exxon lưu ý rằng "các nước đang phát triển, chiếm 80% dân số thế giới, sẽ sử dụng nhiều năng lượng hơn khi họ theo đuổi mức sống tốt hơn".

Giống như dự báo của công ty dầu khí lớn nhất Vương quốc Anh BP cho rằng, nhu cầu dầu khí sẽ giảm mạnh vào năm 2050, Exxon cũng nhận thấy thị phần của các nhiên liệu hóa thạch sẽ giảm đáng kể vào năm đó, do động lực của quá trình chuyển đổi. Tuy nhiên, những dự báo còn phụ thuộc rất nhiều vào quá trình chuyển đổi diễn ra theo đúng kế hoạch. Nhưng thực tế đã phản ánh điều ngược lại.

Các nước đang phát triển có thể đang xây dựng một số công suất năng lượng gió và mặt trời, nhưng niềm tin chính của họ vẫn là nhiên liệu hóa thạch, kể cả than đá. Trung Quốc, tấm gương hoàn hảo của việc phát triển năng lượng gió và mặt trời với công suất khổng lồ, đang xây dựng rất nhiều nhà máy điện than, trong khi châu Âu và Mỹ đóng cửa các nhà máy của họ.

Gần đây, giám đốc điều hành của Saudi Aramco đã cảnh báo rằng đầu tư vào nguồn cung dầu khí trong tương lai là không đủ. Nói cách khác, ông Amin Nasser cảnh báo thế giới có thể bắt đầu cạn kiệt nguồn cung dầu khí trước khi nhu cầu giảm.

Về một phương diện nào đó, điều này sẽ chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch vì với nguồn cung hạn chế, những thứ này sẽ trở nên vô cùng đắt đỏ. Vấn đề là các lựa chọn thay thế cũng đang trở nên ít có khả năng chi trả hơn do nguồn cung nguyên liệu đầu vào hạn chế.

Câu hỏi cuối cùng cho tương lai của chúng ta có thể là thứ gì đó ít tốn kém hơn. Một số người tin rằng họ biết câu trả lời, và đó là "gió và mặt trời". Những người khác, với một số kiến thức về ngành khai thác mỏ và địa chính trị, sẽ nói đến thứ khác. Chỉ có thời gian mới cho câu trả lời chính xác về việc ai đúng, ai sai.