Tự chủ đại học không phải thích làm gì thì làm

Tự chủ đại học chưa được hiểu đúng

Chiều 15/8, tại Chương trình "Bộ trưởng gặp gỡ nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục, đào tạo năm 2023", Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã gặp gỡ, chia sẻ với đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý, nhân viên của các đại học, trường đại học.

Nêu vấn đề tại chương trình, ông Nguyễn Ngọc Ân - Chủ tịch Công đoàn Giáo dục Việt Nam cho biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nhận được rất nhiều ý kiến phản ánh về thực trạng việc triển khai tự chủ hiện nay ở các trường đại học

Chia sẻ về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Huyền - Trưởng bộ môn Marketing của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân thuộc số ít các trường đại học được giao tự chủ toàn diện và được đánh giá là mô hình thành công.

Tuy nhiên, theo Phó Giáo sư Phạm Thị Huyền, quá trình tự chủ toàn diện của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân vẫn gặp không ít khó khăn và thách thức. Trong đó xã hội vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về tự chủ đại học. Khi nói đến tự chủ đại học, dư luận thường thiên về tự chủ tài chính, ít nghĩ tới các khía cạnh khác như tự chủ về quản lý hay tự chủ về học thuật.

"Nhiều trường đại học nghĩ rằng, tự chủ là tự lo, nhà nước không quan tâm đầu tư, không quản lý. Còn xã hội, gia đình và người học lại cho rằng, tự chủ gắn liền với việc học phí sẽ tăng và chất lượng không bảo đảm. Chính vì tư duy này khiến nhiều trường ngại tự chủ, người học cũng ngại theo học tại các trường tự chủ, công cuộc tự chủ hóa khó thành công", Phó Giáo sư Phạm Thị Huyền cho hay.

Từ thực trạng như vậy, Phó Giáo sư Phạm Thị Huyền kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo chung tay truyền thông về tự chủ đại học để xã hội hiểu rõ. Trong đó cần nhấn mạnh tự chủ đại học là tăng quyền cho các nhà trường, các trường được chủ động các hoạt động nghiên cứu khoa học, trao đổi học thuật, thương mại hóa các sản phẩm khoa học công nghệ, thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Đồng thời, tạo điều kiện để các trường được chủ động mời nhà khoa học, chuyên gia quốc tế, tăng cường các hoạt động đối ngoại để nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam.

Ngoài ra, sự thiếu đồng bộ trong điều hành tự chủ tài chính đang đặt ra khó khăn cho các nhà trường. Do đó, Phó Giáo sư Phạm Thị Huyền cũng hy vọng Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các cơ quan điều hành có đề xuất cơ chế chính sách, văn bản chỉ đạo giúp các trường đại học điều hành tự chủ tài chính một cách hợp lý trong thời gian tới.

Tự chủ đại học không phải thích làm gì thì làm

Trao đổi về vấn đề tự chủ đại học, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, tự chủ đại học đã được triển khai gần 30 năm qua với sự ra đời của hai cơ sở giáo dục đại học là Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh với những quyền tự chủ đầu tiên. Và 10 năm trở lại đây, tự chủ đại học thực sự được mở rộng tới nhiều trường đại học khác.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thừa nhận, trong quá trình thực hiện tự chủ đại học hiện nay đang có sự xung đột, chồng chéo, chưa đồng bộ với các bộ luật, các quy định của các cơ quan Bộ, ngành khác khiến cho quyền tự chủ của giáo dục đại học rất khó thực hiện một cách đầy đủ. Vì vậy, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, cần có quá trình để điều chỉnh những bất cập về vấn đề tự chủ đại học.

Trước bất cập này, theo ông Nguyễn Kim Sơn, hiện đang điều chỉnh Nghị định 99 về quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học. Theo kế hoạch, đến năm 2024, Chính phủ, Quốc hội sẽ giao Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét, sửa đổi Luật Giáo dục Đại học. Từ đó tiếp tục mở đường cho tự chủ đại học được đúng hướng, có chiều sâu, thuận lợi cho cơ sở giáo dục đại học hơn.

Bên cạnh đó, một khó khăn khác của tự chủ đại học là việc hiểu đúng về tự chủ. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói, có nơi hiểu chưa hết, không dám làm hết; Có nơi hiểu tự chủ là thích làm gì thì làm. Những cách hiểu này đều dẫn đến sai lệch trong quá trình thực hiện.

"Trong tất cả các văn bản của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ và của Bộ Giáo dục và Đào tạo đều khẳng định, tự chủ không phải là tự túc, không phải là phó thác cho các trường tự lo liệu kinh phí. Tự chủ đối với giáo dục vẫn là cần được đầu tư. Nhưng đó là đầu tư như thế nào lúc, lúc nào, cách gì vẫn còn đang là một câu chuyện mà chúng ta tiếp tục phải kiến nghị, điều chỉnh chính sách", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.