Từ câu chuyện "Cô bé Lọ Lem", giáo viên làm gì để có giờ học Văn thú vị?

Cách dạy sáng tạo từ một câu chuyện "Cô bé Lọ Lem"

Người Mỹ dạy bài học "Cô bé Lọ Lem" như sau: Thầy giáo gọi một học sinh lên kể chuyện lại câu chuyện cũ này. Kể xong, thầy hỏi: "Các em thích và không thích nhân vật nào trong câu chuyện vừa rồi?"

Học sinh trả lời "thích cô bé Lọ Lem Cinderella và cả Hoàng tử nữa".

"Không thích bà mẹ kế và chị con riêng bà ấy. Cinderella tốt bụng, đáng yêu, lại xinh đẹp. Bà mẹ kế và cô chị kia đối xử tồi với Cinderella" - các học sinh bồi thêm lý do. 

Có thể thấy, cũng cùng một nội dung bài học nhưng cách khai thác ngữ liệu, cách dạy học sinh, cách rút ra phần học để giáo dục học sinh của chúng ta so với cách dạy của thầy giáo người Mỹ khác nhau nhiều quá.

Trong từng câu hỏi dẫn dắt học sinh trả lời, chính giáo viên đang cung cấp cho học sinh kiến thức sâu rộng về cách đối nhân xử thế, về kĩ năng sống nhưng lại vô cùng nhẹ nhàng mà mang đến hiệu quả rất cao.

Điều này, giáo viên của chúng ta gần như chưa làm được. Thầy giáo người Mỹ hỏi tiếp "Nếu vào đúng 12 giờ đêm mà Cinderella chưa kịp nhảy lên cỗ xe quả bí thì sẽ xảy ra chuyện gì?".

Học sinh trả lời "Thì Cinderella sẽ trở lại có hình dạng lọ lem bẩn thỉu như ban đầu, lại mặc bộ quần áo cũ rách rưới tồi tàn. Eo ôi, trông kinh lắm!".

Thầy giáo: "Bởi vậy, các em nhất thiết phải là những người đúng giờ, nếu không thì sẽ tự gây rắc rối cho mình. Ngoài ra, các em tự nhìn lại mình mà xem, em nào cũng mặc quần áo đẹp cả. Hãy nhớ rằng, chớ bao giờ ăn mặc luộm thuộm mà xuất hiện trước mặt người khác.

Các em gái nghe đây, các em lại càng phải chú ý chuyện này hơn. Sau này khi lớn lên, mỗi lần hẹn gặp bạn trai mà em lại mặc luộm thuộm thì người ta có thể ngất lịm đấy" - thầy làm bộ ngất lịm, cả lớp cười ồ.

Đột nhiên, thầy giáo lại hỏi một câu khác "Nếu em là bà mẹ kế kia thì em có tìm cách ngăn cản Cinderella đi dự vũ hội của hoàng tử hay không? Các em phải trả lời hoàn toàn thật lòng đấy!

Học sinh im lặng. Lát sau có em giơ tay xin nói: "Nếu là bà mẹ kế ấy, em cũng sẽ ngăn cản Cinderella đi dự vũ hội!".

Thầy giáo hỏi: "Vì sao thế?". Học sinh ngập ngừng "Vì… vì em cũng sẽ yêu con gái mình hơn, em muốn con mình trở thành hoàng hậu".

Thầy giáo: "Đúng! Vì thế, chúng ta thường cho rằng các bà mẹ kế dường như đều chẳng phải là người tốt. Thật ra họ chỉ không tốt với người khác thôi, chứ lại có bản năng rất yêu con mình. Các em hiểu chưa? Họ không phải là người xấu đâu, chỉ có điều họ chưa thể yêu con người khác như con mình mà thôi".

Bây giờ thầy hỏi một câu khác: "Bà mẹ kế không cho Cinderella đi dự vũ hội của hoàng tử, thậm chí khóa cửa nhốt cô bé trong nhà. Thế tại sao Cinderella vẫn có thể đi được và lại trở thành cô gái xinh đẹp nhất trong vũ hội?".

Học sinh: "Vì có cô tiên giúp ạ, cô cho Cinderella mặc quần áo đẹp, lại còn biến quả bí thành cỗ xe ngựa, biến chó và chuột thành người hầu của Cinderella.

Thầy giáo hào hứng: "Đúng! Các em nói rất đúng! Các em thử nghĩ xem, nếu không có cô tiên đến giúp thì Cinderella không thể đi dự vũ hội được, phải không?

Học sinh đồng thanh: "Đúng ạ!"

Thầy giáo: "Nếu chó và chuột không giúp thì cuối cùng Cinderella có thể về nhà được không?".

Học sinh: "Không ạ!".

Thầy giáo: "Chỉ có cô tiên giúp thôi thì chưa đủ. Cho nên các em cần chú ý dù ở bất cứ hoàn cảnh nào, chúng ta đều cần có sự giúp đỡ của bạn bè. Bạn của ta không nhất định là tiên, nhưng ta vẫn cần đến họ. Thầy mong các em có càng nhiều bạn càng tốt. 

Bây giờ, thầy đề nghị các em thử nghĩ xem, nếu vì mẹ kế không muốn cho mình đi dự vũ hội mà Cinderella bỏ qua cơ hội ấy thì cô bé có thể trở thành vợ của hoàng tử được không?".

Học sinh: "Không ạ! Nếu bỏ qua cơ hội ấy thì Cinderella sẽ không gặp hoàng tử, không được hoàng tử biết và yêu".

Thầy giáo: "Đúng quá rồi! Nếu Cinderella không muốn đi dự vũ hội thì cho dù bà mẹ kế không ngăn cản đi nữa, thậm chí bà ấy còn ủng hộ Cinderella đi nữa, rốt cuộc cô bé cũng chẳng được lợi gì cả.

"Thế ai đã quyết định Cinderella đi dự vũ hội của hoàng tử?" - thầy giáo hỏi. 

Học sinh: "Chính là Cinderella ạ!".

Thầy giáo: "Cho nên các em ạ, dù Cinderella không còn mẹ đẻ để được yêu thương, dù bà mẹ kế không yêu cô bé, những điều ấy cũng chẳng thể làm cho Cinderella không biết tự thương yêu chính mình. Chính vì biết tự yêu lấy mình nên cô bé mới có thể tự đi tìm cái mình muốn giành được.

Giả thử có em nào cảm thấy mình chẳng được ai yêu thương cả, hoặc lại có bà mẹ kế không yêu con chồng như trường hợp của Cinderella, thì các em sẽ làm thế nào?".

Học sinh: "Phải biết yêu chính mình ạ!"

Thầy giáo: "Đúng lắm! Chẳng ai có thể ngăn cản các em yêu chính bản thân mình. Nếu cảm thấy người khác không yêu mình thì em càng phải tự yêu mình gấp bội. Nếu người khác không tạo cơ hội cho em thì em cần tự tạo ra thật nhiều cơ hội. Nếu biết thực sự yêu bản thân thì các em sẽ tự tìm được cho mình mọi thứ em muốn có. Ngoài Cinderella ra, chẳng ai có thể ngăn trở cô bé đi dự vũ hội của hoàng tử, chẳng ai có thể ngăn cản cô bé trở thành hoàng hậu, đúng không?".

Thầy giáo: "Bây giờ đến vấn đề cuối cùng. Câu chuyện này có chỗ nào chưa hợp lý?".

Học sinh im lặng một lát, một em nói: "Sau 12 giờ đêm, mọi thứ đều trở lại nguyên dạng như cũ, thế nhưng đôi giày thủy tinh của Cinderella lại không trở về chỗ cũ".

Thầy giáo "Trời ơi! Các em thật giỏi quá! Các em thấy chưa, ngay cả nhà văn vĩ đại (nhà văn Pháp Charles Perrault, tác giả truyện Cô bé Lọ Lem) mà cũng có lúc sai sót đấy chứ.

Cho nên sai chẳng có gì đáng sợ cả. Thầy có thể cam đoan là nếu sau này có ai trong số các em muốn trở thành nhà văn thì nhất định em đó sẽ có tác phẩm hay hơn tác giả của câu chuyện Cô bé Lọ lem! Các em có tin như thế không?"

Tất cả học sinh hồ hởi vỗ tay reo lên thích thú với giờ học Văn. 

Giáo viên làm gì để có giờ học Văn thú vị

Một câu chuyện bình thường nhưng giáo viên hoàn toàn có thể đã truyền tải đến học sinh khá nhiều bài học: Phải là người đúng giờ; Biết yêu thương chính mình, tự tạo ra mọi cơ hội và tự tìm được cho mình mọi thứ em muốn có; Dù ở bất cứ hoàn cảnh nào, chúng ta đều cần có sự giúp đỡ của bạn bè, càng nhiều bạn, càng tốt; Mẹ kế không phải là người xấu, chỉ là không tốt với người khác để bảo vệ con mình...

Ai cũng có thể sai và sai chẳng có gì đáng sợ cả…

Câu chuyện này ở nước ta khi dạy, giáo viên chủ yếu cho khai thác khía cạnh sự độc ác của bà mẹ kế, sự đành hanh của cô em gái (liên hệ với truyện Tấm Cám) để rút ra bài học "Cái ác bị trừng trị, ở hiền sẽ gặp lành". Các khai thác này không sai, tuy nhiên, nếu để học sinh có bài học cuộc sống, thì khai thác cái ác của con người chưa phải là bài học tối ưu. 

Một cách khai thác bài dạy của nền giáo dục Mỹ làm cho tất cả giáo viên, phụ huynh chúng ta phải suy ngẫm.

Vậy nên, nội dung chương trình dù khoa học và logic đến đâu cũng chưa thể quyết định thành công của giáo dục mà chìa khoá chính là năng lực thật sự của người giáo viên.