Tối ưu hiệu quả khai thác cảng hàng không nhờ mô hình A-CDM

Quy trình A-CDM tại các cảng hàng không

Theo Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), A-CDM được định nghĩa là quy trình phối hợp giữa các đơn vị để ra quyết định tại cảng hàng không, sân bay. Đồng thời, A-CDM cung cấp một nền tảng phần mềm chung để các đơn vị phối hợp, chia sẻ thông tin, dữ liệu phục vụ công tác ra quyết định tại cảng hàng không, sân bay.

Theo báo cáo thống kê của ICAO và Hội đồng sân bay quốc tế (ACI), A-CDM hiện được triển khai tại nhiều các sân bay tiên tiến trên thế giới. Trong đó, tại khu vực châu Á, mô hình A-CDM đã được triển khai tại các sân bay lớn như Changi (Singapore), Incheon (Hàn Quốc), Suvarnabhumi (Thái Lan), Hong Kong, hay Thượng Hải, Bắc Kinh (Trung Quốc),…

ICAO khuyến cáo các cảng hàng không, sân bay có tần suất cất hạ cánh trên 100.000 lượt chuyến/năm nên áp dụng mô hình A-CDM. 

Lợi ích của việc áp dụng A-CDM

Về phía cảng hàng không, triển khai A-CDM sẽ đem lại một số lợi ích như:

Tối ưu hóa việc sử dụng cơ sở hạ tầng sân bay; 

Cải thiện các chỉ số liên quan đến khai thác đúng giờ, giảm thiểu các kế hoạch phân bổ vị trí đỗ, quầy check-in, gate; tối ưu thời gian quay đầu của tàu bay; 

Cải thiện khả năng dự báo tình huống và tiết kiệm thời gian bay; giảm thiểu tắc nghẽn trên đường lăn, sân đỗ; 

Tối ưu thứ tự khởi hành; tiết kiệm nhiên liệu, nâng cao hiệu quả vận chuyển.

Đối với hành khách, khi bay qua các cảng hàng không có A-CDM, sẽ được trải nghiệm những chuyến bay có tỷ lệ đúng giờ cao, hạn chế những tình huống bay vòng để chờ hạ cánh, giảm thiểu các tình huống tàu bay dừng chờ lâu trên đường băng.

Đồng thời, công tác phục vụ hành lý, hàng hóa của chuyến bay sẽ được phục vụ tốt hơn do các chuyến bay được lập kế hoạch tốt, có thông tin rõ ràng, được tối ưu hóa các khâu trong quá trình khai thác nhờ A-CDM.

Ví dụ trong trường hợp sân bay đến mật độ bay quá dày hay thời tiết dự báo không thuận lợi, chuyến bay khởi hành theo kế hoạch có thể phải bay vòng trên trời để chờ hạ cánh. Nhưng nếu sân bay đến (có A-CDM) thông báo giờ cất cánh tính toán (Calculated Take off Time-CTOT), tàu bay có thể điều chỉnh lại giờ cất cánh, khách chỉ phải chờ tại nhà ga. Khi có CTOT, tàu bay khởi hành theo thời gian mới, không phải bay vòng chờ tại nơi đến, tiết kiệm nhiên liệu cho hãng, đem lại những trải nghiệm thuận tiện hơn cho hành khách khi bay.

Triển khai A-CDM tại cảng hàng không Việt Nam

Điều 94, Thông tư 29/2021/TT-BGTVT ngày 30/11/2021 của Bộ Giao thông Vận tải đã quy định về thiết lập, triển khai A-CDM.

Cảng hàng không quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất là 2 cảng hàng không quốc tế lớn nhất cả nước với sản lượng chuyến bay đều đạt trên 100.000 lượt chuyến/năm.

Tại các cảng hàng không có sản lượng vận chuyển lớn như Nội Bài hay Tân Sơn Nhất, các quy trình hiện tại chưa tối ưu hiệu quả khai thác do nhiều nguyên nhân.

Thông tin chưa thông suốt giữa các đơn vị, mỗi đơn vị thực hiện các quy trình riêng rẽ nên chưa tối ưu hóa các tài nguyên; khai thác theo nguyên tắc “đến trước, phục vụ trước” dẫn đến nhiều trường hợp xáo trộn thứ tự khởi hành.

Nhiều tàu bay phải xếp hàng chờ đến lượt cất cánh, khó có thể kiểm soát được thời gian lăn; giữa hãng hàng không, đơn vị phục vụ mặt đất, cảng hàng không, đơn vị quản lý bay chưa có phương án tối ưu để chia sẻ thông tin về quá trình tàu bay quay đầu cũng như trạng thái hoãn chuyến theo thời gian thực.

A-CDM với quy trình chặt chẽ, nền tảng thông tin thông suốt, với sự phối hợp chia sẻ thông tin theo quy trình thống nhất và đồng bộ giữa các mắt xích sẽ giải quyết trọn vẹn các tồn tại của phương thức hiện hành.

Thực hiện cam kết với ICAO về lộ trình thực hiện A-CDM trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương tại Đề án Nâng cấp các khối hệ thống hàng không (Aviation System Block Upgrade (ASBU), Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP (ACV) đã triển khai thiết lập mô hình A-CDM tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất dưới sự tư vấn và hỗ trợ của Đơn vị tư vấn hàng không đến từ Hà Lan To70.

2 giai đoạn triển khai A-CDM tại cảng hàng không quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất

Giai đoạn 1: Áp dụng phần mềm tự phát triển nội bộ ACDM Portal (do ACV tự phát triển) để sử dụng nền tảng chia sẻ thông tin và làm quen với mô hình A-CDM cho các đơn vị liên quan. Đồng thời kiểm tra, điều chỉnh lại quy trình phối hợp giữa các đơn vị trước khi triển khai Giai đoạn 2 để đảm bảo an ninh an toàn khai thác.

Giai đoạn 2 (đầu tư mua sắm hệ thống A-CDM hoàn chỉnh): Cân nhắc thực hiện trên cơ sở kết quả đánh giá thực hiện thành công của Giai đoạn 1 và toàn bộ quy trình, hệ thống đã được chuẩn hóa và phê duyệt.

Theo kế hoạch, Giai đoạn 1 được đưa vào thử nghiệm tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất trong vòng 1 tháng từ cuối tháng 3 đến cuối tháng 4/2023.