Sổ liên lạc điện tử được xem như một bước tiến trong chuyển đổi số giáo dục, nhằm thay thế sổ giấy, giảm bớt thủ tục hành chính và kết nối nhanh hơn giữa nhà trường với phụ huynh. Thế nhưng, sau nhiều năm triển khai, thay vì trở thành công cụ hiện đại, nó lại bộc lộ hàng loạt bất cập, trở thành gánh nặng tài chính cho hàng triệu gia đình.

Phụ huynh phải đóng phí từ vài chục đến vài trăm nghìn đồng mỗi học sinh mỗi năm. Một khoản tưởng chừng nhỏ, nhiều gia đình có thể nghĩ "cũng chẳng đáng là bao", nhưng với quy mô hàng chục triệu học sinh trên cả nước, số tiền ấy trở thành con số khổng lồ. Với những gia đình thu nhập thấp, khoản phí này cũng không hề nhẹ, trở thành gánh nặng âm ỉ suốt cả năm học.

Với học bạ điện tử, đáng lẽ phụ huynh phải nhận được thông tin cập nhật kịp thời, phong phú từ hai chiều. Nhưng thực tế, họ chỉ nhận vài thông báo sơ sài, kiểu "điểm danh" hay "lịch họp". Nội dung nghèo nàn, không thiết thực, trong khi ứng dụng liên tục báo lỗi, mất dữ liệu cũ, hoặc ngập trong hàng chục thông báo vô bổ mỗi ngày đối với những gia đình có nhiều con.

Hệ lụy là giáo viên và phụ huynh buộc phải tìm đến những kênh liên lạc quen thuộc và hiệu quả hơn như Zalo, Messenger, SMS,... Chính các công cụ ấy mới thực sự giúp họ trao đổi nhanh chóng, trực tiếp, kịp thời.

Tình trạng ấy diễn ra công khai nhưng chưa hề được ngành giáo dục chấn chỉnh hay xử lý nghiêm túc. Không thể coi đó chỉ là "thói quen liên lạc tiện lợi", mà phải nhìn thẳng vào đây như một vi phạm cần được chấm dứt ngay lập tức.

Một số nguồn tin cho biết, nhà trường được hưởng "hoa hồng" tới 30% từ các đơn vị cung cấp. Lợi ích tài chính đã khiến không ít hiệu trưởng, thậm chí cả cơ quan quản lý giáo dục nhắm mắt làm ngơ. Dư luận hoàn toàn có lý khi đặt câu hỏi: đằng sau những hợp đồng sổ liên lạc điện tử kia, có "sân sau" của ai, có lợi ích nhóm nào đang chia chác?

Nếu tính trung bình 100 nghìn đồng mỗi học sinh/năm, với khoảng 20 triệu học sinh phải đăng ký, thì số tiền chảy vào loại sổ này lên tới khoảng 2.000 tỷ đồng/năm – một con số khổng lồ.

Đó là mồ hôi nước mắt của phụ huynh, bị buộc phải nộp cho một dịch vụ gần như vô dụng. Với số tiền ấy, có thể xây dựng hàng trăm ngôi trường kiên cố, hàng nghìn thư viện, hay giúp đỡ cho những học sinh có hoàn cảnh khó khăn.

Đây không chỉ là câu chuyện của một cuốn "sổ điện tử", mà là biểu hiện của căn bệnh loạn thu, loạn chi trong giáo dục. Khi một công cụ vô ích vẫn ngang nhiên tồn tại, khi lợi ích nhóm lấn át lợi ích cộng đồng, thì niềm tin của xã hội vào cải cách giáo dục sẽ ngày càng lung lay. Và nghiêm trọng hơn, nó bào mòn chính sự trong sạch, công bằng – những giá trị căn bản phải được bảo vệ trong môi trường sư phạm.

Liệu Bộ Giáo dục và Đào tạo có biết về thực trạng này hay không? Hoặc có thể vì mục tiêu giáo dục số mà nhắm mắt làm ngơ khi chính sách không hiệu quả mà tiền phụ huynh vẫn mất.  Trong cả hai trường hợp, niềm tin của phụ huynh vào sự minh bạch của ngành giáo dục đều đang bị xói mòn nghiêm trọng.

Đã đến lúc cần một cuộc rà soát toàn diện. Ai cho phép, ai hưởng lợi, ai chịu trách nhiệm phải được chỉ rõ. Không thể để những khoản thu phi lý tiếp tục đè nặng lên vai phụ huynh. Không thể để những "sân sau" hưởng lợi từ chính sách.