Bỏ đề xuất áp thuế 20% trên thu nhập chịu thuế chuyển nhượng chứng khoán

Đối với chuyển nhượng chứng khoán, Bộ đã rút lại đề xuất áp thuế 20% trên thu nhập chịu thuế. Thay vào đó, tiếp tục giữ mức thuế thu nhập cá nhân 0,1% trên giá trị chuyển nhượng mỗi lần giao dịch.

Trước đó, phương án thuế với chứng khoán gây nhiều tranh luận. Cách tính 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần bị cho là bất hợp lý vì nhà đầu tư vẫn phải nộp thuế ngay cả khi bán lỗ. Trong khi đó, đề xuất đánh thuế 20% trên thu nhập thực (giá bán trừ giá mua) được xem là phù hợp hơn với bản chất thuế thu nhập cá nhân, nhưng mức 20% lại quá cao.

Cũng trong dự thảo lần này, Bộ Tài chính đưa ra hai phương án tính thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn.

Theo quy định hiện hành, hoạt động chuyển nhượng vốn của cá nhân cư trú áp dụng thuế suất 20% trên thu nhập chịu thuế từng lần giao dịch. Thu nhập chịu thuế được xác định bằng giá bán trừ đi giá mua và các khoản chi phí hợp lý liên quan. Trong khi đó, hoạt động chuyển nhượng vốn của cá nhân không cư trú và chuyển nhượng chứng khoán hiện áp dụng mức 0,1% trên giá trị chuyển nhượng.

Tuy nhiên, thực tế phát sinh nhiều vướng mắc. Không ít trường hợp nhà đầu tư khó xác định được giá mua và chi phí liên quan. Cũng có tình huống cá nhân khai giá bán bằng giá mua để tránh nghĩa vụ thuế.

Tham khảo kinh nghiệm quốc tế, Bộ Tài chính nhận thấy mỗi quốc gia có cách đánh thuế khác nhau: có nước thu theo tỷ lệ phần trăm trên giá chuyển nhượng, có nước thu theo phần chênh lệch thực nhận, thậm chí tách biệt giữa chứng khoán niêm yết và chưa niêm yết.

Từ thực tiễn này, Bộ đề xuất tiếp tục giữ nguyên nguyên tắc: thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng vốn được xác định bằng thu nhập tính thuế nhân với thuế suất 20%. Trường hợp không thể xác định được giá mua và chi phí, mức thuế được tính bằng 2% trên giá bán, áp dụng thống nhất cho cả cá nhân cư trú và không cư trú.

Thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng chứng khoán

Trước đó, tại Điều 13 của dự thảo Nghị định, Bộ Tài chính đã đề xuất quy định cụ thể về thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán như sau:

1. Thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán của doanh nghiệp là thu nhập có được từ việc chuyển nhượng cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ và các loại chứng khoán khác của công ty đại chúng theo quy định của Luật Chứng khoán.

a) Trường hợp doanh nghiệp thực hiện phát hành thêm cổ phiếu để huy động vốn thì phần chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá không tính vào thu nhập chịu thuế để tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

b) Trường hợp doanh nghiệp tiến hành chia, tách, hợp nhất, sáp nhập mà thực hiện hoán đổi cổ phiếu tại thời điểm chia, tách, hợp nhất, sáp nhập nếu phát sinh thu nhập thì phần thu nhập này phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.

c) Trường hợp doanh nghiệp có chuyển nhượng chứng khoán không nhận bằng tiền mà nhận bằng tài sản, lợi ích vật chất khác (cổ phiếu, chứng chỉ quỹ...) có phát sinh thu nhập thì phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Giá trị tài sản, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ... được xác định theo giá bán của sản phẩm trên thị trường tại thời điểm nhận tài sản.

Căn cứ tính thuế

Thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng chứng khoán trong kỳ được xác định bằng giá bán chứng khoán trừ (-) giá mua của chứng khoán chuyển nhượng, trừ (-) các chi phí liên quan đến việc chuyển nhượng.

- Giá bán chứng khoán được xác định như sau:

+ Đối với chứng khoán niêm yết và chứng khoán của công ty đại chúng chưa niêm yết nhưng thực hiện đăng ký giao dịch tại trung tâm giao dịch chứng khoán thì giá bán chứng khoán là giá thực tế bán chứng khoán (là giá khớp lệnh hoặc giá thỏa thuận) theo thông báo của Sở giao dịch chứng khoán, trung tâm giao dịch chứng khoán.

+ Đối với chứng khoán của các công ty không thuộc các trường hợp nêu trên thì giá bán chứng khoán là giá chuyển nhượng ghi trên hợp đồng chuyển nhượng.

- Giá mua của chứng khoán được xác định như sau:

+ Đối với chứng khoán niêm yết và chứng khoán của công ty đại chúng chưa niêm yết nhưng thực hiện đăng ký giao dịch tại trung tâm giao dịch chứng khoán thì giá mua chứng khoán là giá thực mua chứng khoán (là giá khớp lệnh hoặc giá thỏa thuận) theo thông báo của Sở giao dịch chứng khoán, trung tâm giao dịch chứng khoán.

+ Đối với chứng khoán mua thông qua đấu giá thì giá mua chứng khoán là mức giá ghi trên thông báo kết quả trúng đấu giá cổ phần của tổ chức thực hiện đấu giá cổ phần và giấy nộp tiền.

+ Đối với chứng khoán không thuộc các trường hợp nêu trên: giá mua chứng khoán là giá chuyển nhượng ghi trên hợp đồng chuyển nhượng.

- Chi phí chuyển nhượng là các khoản chi thực tế liên quan trực tiếp đến việc chuyển nhượng, có chứng từ, hóa đơn hợp pháp.

Chi phí chuyển nhượng bao gồm: chi phí để làm các thủ tục pháp lý cần thiết cho việc chuyển nhượng; Các khoản phí và lệ phí phải nộp khi làm thủ tục chuyển nhượng; Phí lưu ký chứng khoán theo quy định của Ủy ban chứng khoán Nhà nước và chứng từ thu của công ty chứng khoán; Phí ủy thác chứng khoán căn cứ vào chứng từ thu của đơn vị nhận ủy thác; Các chi phí giao dịch, đàm phán, ký kết hợp đồng chuyển nhượng và các chi phí khác có chứng từ chứng minh.

Doanh nghiệp có thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán thì khoản thu nhập này được xác định là khoản thu nhập khác và kê khai vào thu nhập chịu thuế khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.