Đó là 2 Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân: Đại tá tình báo Nguyễn Văn Tàu (bí danh: Tư Cang) và anh hùng Tô Văn Đực. Đây là những người từng trực tiếp chiến đấu tại Củ Chi, chứng kiến những năm tháng ác liệt và góp phần tạo nên lịch sử hào hùng của vùng đất này.

2 ông đã cố vấn cho đoàn làm phim, thậm chí có mặt ở trường quay trong những ngày đoàn làm phim quay tại một trường quay dựng lên bên sông Sài Gòn. Chính sự góp mặt của những nhân chứng sống, những nguyên mẫu được đưa vào bộ phim xây dựng theo phong cách tài liệu mà tác phẩm điện ảnh này đã ra mắt khán giả một cách sinh động, chân thực như một bộ phim tài liệu. 

Đoạn cuối của bộ phim, 2 vị anh hùng lực lượng vũ trang đã xuất hiện trong những thuớc phim hé lộ về nguyên mẫu của nhân vật. 

Với vai trò là đạo diễn kiêm tác giả kịch bản, Bùi Thạc Chuyên tiếp cận anh hùng Tô Văn Đực và xây dựng nhân vật Tư Đạp (diễn viên Quang Tuấn thủ vai) từ chính anh hùng đời thực này. 

Ông Tô Văn Đực sinh năm 1942 được mệnh danh "anh hùng mìn gạt" nhờ sáng chế ra mìn tự chế và cống hiến to lớn của mình trong lực lượng công binh Bộ Tư Lệnh Miền. 

Ông chia sẻ rằng ông là một người dân Củ Chi chính gốc, nếu không có địa đạo, ông và đồng đội đã không thể tồn tại. 

Năm 1962, ông Tô Văn Đực tham gia dân quân xã đội Nhuận Đức sửa chữa súng các loại để cung cấp cho lực lượng du kích xã chống lại các trận càn địch. Các loại súng chủ yếu gồm carbin, K54, colt 12 li. 

Đến đầu năm 1965 xe bọc thép của địch xuất hiện nhiều trong các trận càn, ông nghiên cứu và tái sáng chế các loại mìn, bẫy mìn bằng thuốc nổ TNT chống lại xe cơ giới, xe tăng. Khi có vũ khí hạng nặng tự sản xuất trong tay, đơn vị của Tô Văn Đực tham gia chiến đấu, phá hỏng 13 xe M.113, bắn hạ được 32 binh sĩ đối phương. Sau đó, ông được gia nhập lực lượng công binh của tỉnh đội Gia Định.

Tô Văn Đực chính là tác giả của loại mìn cải tiến cấu trúc có công tắc phát nổ khi gạt ngang. Vỏ mìn làm bằng vỏ lon sữa, kíp nổ lấy từ bom bi xịt nhồi chất nổ TNT tái chế. Một cành cây cũng có thể là công tắc nối với chốt khai hỏa bên trong thân quả mìn. Khi xe, máy, pháo địch gạt cành cây sẽ tác động vào công tắc kích quả bom bi mồi nổ trước, rồi đốt cháy thuốc nổ bên trong để tạo sức công phá. Loại mìn này có thể dễ dàng sản xuất hàng loạt ở các xưởng quân giới dưới địa đạo, dễ dàng cài đặt ở bất cứ địa hình nào và có sức công phá đủ để làm hư hỏng M.113.

Đây cũng chính là loại mìn thô sơ, một thứ bẫy mìn tự chế gây kinh hoàng cho địch ở vùng tam giác sắt - những năm các trận càn phá nát căn cứ địa Củ Chi và kinh hoàng nhất là chiến dịch Cedar Falls - chiến dịch quân sự "bóc vỏ trái đất" nhằm huỷ diệt địa đạo của địch diễn ra năm 1967. Tô Văn Đực nhờ chiến công tự chế bom mìn, tham gia chiến đấu đã đạt được cả 2 danh hiệu: Dũng sĩ diệt cơ giới, Dũng sĩ diệt Mỹ.

Năm 1967, ông Tô Văn Đực được Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam trao tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân trong kỳ đại hội chiến sĩ thi đua cùng 4 huân chương các loại.

Anh hùng lực lượng vũ trang, Đại tá Nguyễn Văn Tàu (sinh năm 1928), biệt danh Tư Cang, là Đại tá tình báo Quân đội nhân dân Việt Nam, nguyên cụm trưởng cụm tình báo quân sự H63 hoạt động mà anh hùng tình báo tài ba Phạm Xuân Ẩn là điệp viên chính. 

Ông từng giữ vị trí cụm trưởng H63 - đơn vị giữ trọng trách truyền tin vô tuyến điện từ địa đạo về cấp chỉ huy cao nhất được nhắc đến trong bộ phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối. Trong phim đội du kích 21 thành viên ở địa đạo Củ Chi có nhiệm vụ bảo vệ công tác tình báo quan trọng đặc biệt bí mật này. Có thể nói công lao của du kích quân chiến đấu trong địa đạo vô cùng lớn góp phần vào cuộc tổng tiến công ở miền Nam đến độc lập dân tộc, thống nhất đất nước.

Vai trò của Đại tá Tư Cang cũng vô cùng lớn khi ông chỉ huy cụm tình báo chiến lược sống trong lòng địch. Đứng sau ông là cả mạng lưới truyền tin từ nội đô ra căn cứ rồi về đến chỉ huy cấp cao. Những tin tức của cụm tình báo đã đưa đến những quyết định sống còn cho cả hệ thống quân đội đang chiến đấu, và có ý nghĩa sinh tử trong chiến dịch cả nước tiến về Sài Gòn, thống nhất đất nước. 

Ngoài ra, đồng hành cùng đoàn làm phim còn có nhiều vị anh hùng nguyên là du kích Củ Chi - những người trực tiếp cầm súng chiến đấu ở miền Đông Nam Bộ anh hùng. 

Bộ phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối thành công nhờ tái hiện những tình tiết có thật, đan xen với sáng tạo nghệ thuật, khiến đoàn làm phim, nhân chứng lịch sử và cả khán giả cùng đồng cảm với khí thế hào hùng những ngày đánh Mỹ.

Trận nào cũng có thể là trận cuối - dù bom rơi và máu đổ nhưng lòng tự hào dân tộc sống mãi cho dù đã qua 50 năm hay nhiều hơn nữa!