Nghịch lý điểm thi tuyển sinh lớp 10, thi tốt nghiệp trung học phổ thông ở các địa phương

Theo dõi điểm thi tuyển sinh vào lớp 10, điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông trong những năm qua, có thể nhận thấy một số địa phương thường có mức điểm chuẩn cao như: Nam Định, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Ninh Bình, Bình Dương, Hải Phòng…

Các tỉnh còn lại thường khá thấp. Nhất là các trường thuộc khu vực nông thôn, miền núi có điểm chuẩn thường dưới 5 điểm/môn thi. Nhiều trường chỉ dao động ở mức 2-3 điểm/môn thi.

Vấn đề đặt ra là dù điểm chuẩn tuyển sinh vào lớp 10 thấp hay cao thì chỉ 3 năm sau, khi học sinh thi tốt nghiệp trung học phổ thông đều có điểm số khá đẹp, nhất là môn Ngữ văn.

Điểm tuyển sinh lớp 10 có phải là điểm "thật" nhất?

Học sinh cấp trung học cơ sở hiện nay đa số có điểm trung bình môn đạt giỏi, điểm khá và đạt danh hiệu "Học sinh giỏi"; "Học sinh tiên tiến", rất hiếm học sinh trung bình.

Ngay cả điểm tổng kết cho học sinh lớp 9 cũng vậy, điểm thường rất cao và rất ít học sinh có học lực trung bình, toàn khá và giỏi. Nhưng, chỉ một vài tuần sau đó, cũng những thầy cô đó ôn tập, cũng là những học sinh đó tham dự kỳ thi tuyển sinh lớp 10 nhưng lại có rất nhiều chỉ qua được điểm trung bình (5 điểm/môn).

Hiện trạng đó dẫn đến một số địa phương trong những năm vừa qua phần lớn lấy điểm chuẩn tuyển sinh lớp 10 ở mức chưa đến 5,0 điểm/ môn thi. Thậm chí, kỳ thi tuyển sinh lớp 10 cho năm học 2020-2021, trường Trung học phổ thông Lang Chánh (Thanh Hóa) chỉ lấy điểm chuẩn 2,90 - bình quân chỉ 0,58 điểm/ môn thi (Ngữ văn, Toán nhân hệ số 2).

Nhưng chính những học sinh ấy chỉ cần vào lớp 10, sau đó lại "tiến bộ vượt bậc", lại đạt danh hiệu "Học sinh giỏi"; "Học sinh tiên tiến" vào cuối năm học để khi thi tốt nghiệp trung học phổ thông thì điểm lại cao bất ngờ. 

Điều này được thể hiện ở điểm học bạ đẹp long lanh mà các địa phương báo về Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Như vậy, chất lượng giáo dục, cách đánh giá học tập đang chênh lệch tiêu chí.  Cũng có thể tạm cho rằng, để đánh giá chất lượng dạy học hiện nay ở các trường trung học cơ sở, dựa vào điểm của kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 là khách quan nhất.

Nhiều địa phương điểm tuyển sinh vào lớp 10 cao nhưng không nằm trong số trường có điểm thi trung học phổ thông cao

Sau mỗi kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn có phổ điểm từng môn thi, phổ điểm trung bình của các địa phương. Một số địa phương luôn có điểm chuẩn tuyển sinh lớp 10 khá cao. Chỉ có một số ít trường lấy điểm chuẩn dưới 5,0 điểm/ môn trong những năm qua nhưng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông lại không nằm trong tốp đầu.

Chẳng hạn, kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2022 vừa qua, Thành phố Hồ Chí Minh nằm ở vị trí thứ 13 với điểm trung bình các môn thi là 6,582; Hà Nội đứng ở vị trí 25 với điểm trung bình các môn là 6,445 điểm.

Thế nhưng, ngày 22/8/2022, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đã có báo cáo thống kê học lực, hạnh kiểm của học sinh trung học phổ thông và toàn thành phố trong năm học 2021-2022. Theo đó, học sinh lớp 12 có tỉ lệ học lực Giỏi là 45,19% và tỉ lệ học lực Khá là 46,46%.

Nếu cộng 2 con số này, chúng ta thấy tỉ lệ học sinh lớp 12 có học lực khá, giỏi là 91; 65%. Nếu như so sánh với điểm trung bình của kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông của lứa học sinh này là 6,582 điểm thì rõ ràng vẫn thấy có sự chênh lệnh khá lớn giữa điểm thi và điểm học trên lớp.

Vì thế, điểm học, điểm thi; nhất là điểm thi tuyển sinh lớp 10 với điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông; điểm thi giữa 2 kỳ thi này ở các địa phương chênh lệch nhau khá lớn. 

Nếu trong tất cả các kỳ kiểm tra ở các nhà trường, các kỳ thi tập trung mà Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức được đánh giá đúng như kỳ thi tuyển sinh lớp 10 thì chất lượng dạy và học có thể được nâng lên.