Ngành ngân hàng với nhiều giải pháp ngăn ngừa tội phạm tín dụng đen
Năm 2023, ngành ngân hàng đã thực hiện nhiều giải pháp kích thích, hỗ trợ nhu cầu vốn của người dân, doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nhiều thách thức khi các nguồn tín dụng đen có xu hướng gia tăng.
Theo báo cáo sơ kết năm thứ 4 thực hiện nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chỉ thị số 12/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động tín dụng đen, thời gian qua, ngành ngân hàng đã có nhiều biện pháp đấu tranh quyết liệt với tín dụng đen, bảo vệ quyền lợi của khách hàng, người dân.
Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 12/CT-TTg ngày 25/4/2019, đã khẩn trương xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai các nhiệm vụ.
Cụ thể, Thống đốc ngân hàng nhà nước đã ban hành Quyết định 1178/QD-NHNN ngày 31/5/2019 về Kế hoạch hành động của ngành ngân hàng, với 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm cùng mục tiêu tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp khi vay vốn.
Ngân hàng nhà nước thực hiện các chính sách lãi suất ổn định
Trong năm 2023, trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế, tăng trưởng tín dụng khoảng 14%-15% để góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ các ngành nghề, Ngân hàng nhà nước đã thực hiện phân bổ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng đối với từng tổ chức tín dụng. Đồng thời, định kỳ rà soát và xem xét điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng này.
Trong đó, đã chỉ đạo hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ cùng các giải pháp tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trong tiếp cận vốn tín dụng.
Đối với lãi suất, ngân hàng nhà nước đã điều chỉnh giảm liên tục 3 lần các mức lãi suất điều hành với mức giảm 0,5-1,5%/năm trong tháng 3, tháng 4 và 5/2023. Đồng thời, đã làm việc với các Ngân hàng thương mại để tiếp tục giảm lãi suất tiền gửi và cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, nền kinh tế phục hồi sản xuất kinh doanh.
Đến ngày 19/5/2023, bình quân lãi suất tiền gửi phát sinh mới ở mức 6,11%/năm, giảm khoảng 0,37% so với cuối năm 2022; bình quân lãi suất cho vay phát sinh mới ở mức 9,09%/năm, giảm khoảng 0,9%/năm so với cuối năm 2022.
Ngân hàng Nhà nước bổ sung thêm nhiều chính sách hỗ trợ
Ngoài ra, ngân hàng nhà nước cũng thường xuyên rà soát, hoàn thiện các văn bản quy định pháp luật nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng.
Theo đó, các chính sách được nghiên cứ, rà soát, bổ sung, chỉnh sửa nhằm giúp người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn dễ dàng và phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế. Đồng thời Ngân hàng Nhà nước cũng bổ sung một số quy định về hoạt động cho vay qua việc sử dụng các phương tiện điện tử, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng.
8 giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng
(1) Hệ thống các ngân hàng đa dạng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng, đơn giản hóa thủ tục cho vay, niêm yết công khai, minh bạch các thủ tục, quy trình vay vốn, nâng cao hiệu quả thẩm định và đánh giá mức độ tín nhiệm khách hàng nhằm tăng cường khả năng cho vay không có bảo đảm băng tài sản;
(2) Đẩy mạnh triển khai triển khai chương trinh tín dụng tiêu dùng 5.000 tỷ đồng của Agribank cho khách hàng, theo đó, khách hàng có nhu cầu vay vốn chính đáng được giải ngân ngay trong ngày với số tiền cho vay tối đa 30 triệu đồng, không cần tài sản thế chấp;
(3) Phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam triển khai gói tài chính tiêu dùng lên tởi 20.000 tỷ đồng của Công ty Tài chính TNHH HD Saison và Công ty Tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam Thịnh vượng SMBC (10.000 tỷ đồng mỗi công ty) để cho vay đối với công nhân lao động với lãi suất ưu đãi bằng 50% lãi suất các công ty này đang cho vay trên thị trường;
(4) Kịp thời chỉ đạo các ngân hàng thương mại triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng từ nguồn vổn của các ngân hàng này với lãi suất cho vay thấp hơn từ 1,5- 2%/năm lãi suất cho vay bình quân trên thị trường đối vói chủ đầu tư, người mua nhà các Dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cu cũ theo chỉ đạo của Chính phù.
(5) Phối hợp các Bộ, ngành, địa phương, các Hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp đẩy mạnh triển khai Chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, các Hội nghị tín dụng chuyên đề (lĩnh vực bất động sản, doanh nghiệp nhỏ và vừa, Hợp tác xã, nông sản xuất khẩu chủ lực,...), các Hội nghị tín dụng vùng (Đông Nam Bộ) nhằm kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong tiếp cận nguồn vổn tín dụng ngân hàng;
(6) Tích cực họp tác với các tổ chức quốc tế (ADB, JICA, WB...) triển khai các chương trình cho vay với lãi suất thấp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa;
(7) Tăng cường hoạt động truyền thông, phổ biến về cơ chế, chính sách, chương tình tín dụng bằng nhiều hình thức để người dân, doanh nghiệp hiểu và tiếp cận các chính sách, sản phẩm, dịch vụ tín dụng ngân hàng;
(8) Ban hành chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ (Thông tư 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023) để tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho khách hàng được kéo dài thời gian trả nợ mà không bị chuyển nhóm nợ xấu và được tiếp cận các khoản vay mới phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, tiêu dùng mà không phải đi tìm nguồn tín dụng đen.
Các ngân hàng cùng thực hiện các biện pháp đẩy lùi tín dụng đen
Từ những nỗ lực chung của toàn ngành, trong thời gian qua, đã có nhiều doanh nghiệp, người dân có thể tiếp cận các dịch vụ ngân hàng, nguồn vốn vay để phát triển kinh tế, phục vụ đời sống, qua đó góp phần đẩy lùi tín dụng đen.
Theo báo cáo, tính đến 31/12/2022, toàn hệ thống đã có 124 tổ chức tín dụng và gần 1.200 Quỹ tín dụng nhân dân; 16 Công ty tài chính được cấp phép hoạt động với 17 chi nhánh, 41 văn phòng đại diện và 74.337 điểm giới thiệu dịch vụ trên toàn quốc; 4 tổ chức tài chính vi mô được cấp phép hoạt động với 65 chi nhánh và 70 phòng giao dịch thuộc 25 tỉnh, thành phố.
Tới cuối tháng 4/2023, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt gần 12,3 triệu tỷ đồng, tăng 3,05% so với cuối năm 2022. Trong đó, dư nợ cho vay lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn (là nơi dễ phát sinh hoạt động tín dụng đen) đạt trên 3 triệu tỷ đồng với hơn 14,2 triệu khách hàng, chiếm gần 25% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế, tăng khoảng 2,36%) so với cuối năm 2022.
Đồng thời, các tổ chức tín dụng cũng đẩy mạnh cho vay phục vụ nhu cầu đời sống, cho vay tiêu dùng với dư nợ đạt gần 2,7 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 22% dư nợ nền kinh tế, tăng khoảng 3,79% so với cuối năm 2022.
Về chương trình cho vay tiêu dùng 5.000 tỷ đồng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) đến nay đã cho 811.516 lượt khách hàng vay vốn, doanh số cho vay đạt 74.497 tỷ đồng, dư nợ đạt 1.638 tỷ đồng với 83.590 khách hàng còn dư nợ.
Chương trình tài chính tiêu dùng 20.000 tỷ đồng của Công ty Tài chính TNHH HD Saison (HD Saison) và Công ty Tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam thịnh vượng SMBC (FE Credit) cho công nhân vay, đã giải ngân được 5.326 tỷ đồng (trong đó HDSaison: 3.867 tỷ đồng; FECredit: 1.459 tỷ đồng).
Đáng chú ý, Ngân hàng Chính sách xã hội đã và đang tích cực triển khai 26 chương trình tín dụng chính sách để đáp ứng nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh, tiêu dùng cho hộ nghèo; hộ đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng chính sách với dư nợ đến cuối tháng 4/2023 đạt gần 300 nghìn tỷ đồng, tăng 5,74% so với cuối năm 2022, với hơn 6,5 triệu khách hàng còn dư nợ; dư nợ cho vay của các tổ chức tài chính vi mô đến cuối tháng 4/2023 đạt 8.226,8 tỷ đồng, chất lượng nợ cơ bản được đảm bảo.
Bên cạnh đó, ngành ngân hàng cũng đã thực hiện các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho khách hàng đã cho những kết quả khả quan. Cụ thể, đến 31/5/2023, đã có 26 tổ chức tín dụng thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ với số dư nợ gốc và lãi khoảng 14.339 tỷ đồng.
Tuy nhiên, qua trình thực hiện các giải pháp tháo gỡ cũng còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Trong đó, có một số yếu tố như thẩm định khó khăn, thông tin khách hàng còn hạn chế... dẫn tới người dân vẫn tìm đến tín dụng đen để phục vụ các nhu cầu tiêu dùng không hợp pháp (cờ bạc, lô đề, ma túy,...).
Bên cạnh đó, với yêu cầu phải đảm bảo chất lượng nợ, an toàn vốn và an toàn hệ thống, các ngân hàng buộc phải áp dụng mức lãi suất phù hợp với tình hình thực tế, và thường cao hơn các tổ chức tín dụng đen không chính thống. Đồng thời, chi phí vận hành khi gặp khó khăn trong công tác xử lý nợ tăng cao, khiến cho chi phí hoạt động của các tổ chức được cấp phép tăng, ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng chung của toàn ngành.
8 định hướng của ngân hàng nhà nước trong thời gian tới
Theo báo cáo cho biết, ngân hàng nhà nước sẽ tiếp tục chỉ đạo các đơn vị trong toàn ngành đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ góp phần hạn chế tín dụng đen, trong đó tập trung:
(1) Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các văn bản quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng để đáp ứng yêu cầu của thực tế và tăng khả năng tiếp cận vốn của người dân, doanh nghiệp.
(2) Khuyến khích các tổ chức tín dụng phát triển mạng lưới chi nhánh và phòng giao dịch ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa nhằm tăng cường khả năng cung ứng tín dụng, dịch vụ ngân hàng chính thức.
(3) Chỉ đạo tổ chức tín dụng tập trung nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh, nhu cầu đời sống, tiêu dùng chính đáng của người dân, doanh nghiệp; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển các dịch vụ cho vay, thanh toán trực tuyến, gắn với cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình, thủ tục vay vốn để tạo điều kiện cho mọi tầng lóp nhân dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng chính thức.
(4) Tiếp tục đẩy mạnh triển khai Chương trình Kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp nhằm kịp thời nắm bắt và có giải pháp tháo gỡ khó khăn trong tiếp cận tín dụng.
(5) Đẩy mạnh triển khai Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội và nhà ở công nhân; các chương trình tín dụng thuộc chương trình phục hồi và phát triển kinh tế.
(6) Tích cực triển khai chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn theo quy định tại Thông tư 02/2023/TT-NHNN.
(7) Đẩy mạnh phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, triển khai giải pháp thúc đẩy tài chính toàn diện, chuyển đổi số ngành ngân hàng, tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng phát triển các sản phẩm cho vay an toàn, hiệu quả.
(8) Tăng cường công tác truyền thông về các cơ chế, chính sách tín dụng ngân hàng đến mọi tầng lớp nhân dân, giúp người dân, doanh nghiệp hiểu về tín dụng từ các kênh cung cấp tín dụng chính thức, góp phần truyền tải vốn tín dụng ngân hàng đến người dân một cách hiệu quả nhất.
Cùng với 8 giải pháp, ngành Ngân hàng cũng có đề xuất, kiến nghị về sự tham gia hỗ trợ của các Bộ, ngành, các cấp chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội liên quan để có giải pháp tháo gỡ, góp phần hạn chế người dân có nhu cầu vay tiền chính đáng, phục vụ sản xuất, kinh doanh phải tìm đến tín dụng đen.
- Tham khảo thêm
