Nếu băng tan nhanh, mực nước biển có thể tăng 5m vào năm 2500

Biến đổi khí hậu đẩy nhanh tốc độ tan băng

Dải băng Đông Nam Cực (EAIS) cần được bảo vệ

Một nhóm các nhà nghiên cứu khí hậu quốc tế, trong đó có các nhà khoa học từ Đại học Quốc gia Australia (ANU) ở Canberra, đã tiến hành kiểm nghiệm sự gia tăng của mực nước biển trong trường hợp EAIS tan chảy. Theo ước tính của các nhà khoa học, nếu nhiệt độ Trái đất tăng ở mức dưới 2 độ C so với mức của thời kỳ tiền công nghiệp, thì EAIS tan sẽ khiến mực nước biển tăng chưa đến 0,5 m vào năm 2500. Tuy nhiên, nếu không đạt được các mục tiêu khí hậu và nhiệt độ Trái đất tiếp tục tăng, nhóm nghiên cứu cảnh báo mực nước biển có thể tăng 5m do băng tan từ EAIS trong cùng khoảng thời gian trên.

Theo nhà nghiên cứu Nerilie Abram thuộc ANU, dải băng EAIS lớn gấp 10 lần so với Tây Nam Cực và chứa lượng nước đủ để khiến mực nước biển toàn cầu dâng 53m. Nếu nhiệt độ tăng trên mức 2 độ C sau năm 2100 do tình trạng phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính, thì chỉ riêng Đông Nam Cực có thể khiến mực nước biển dâng cao khoảng từ 1 - 3m vào năm 2300 và khoảng 2 - 5m vào năm 2500.

Trước nguy cơ này, bà Abram cho rằng cơ hội bảo vệ dải băng lớn nhất thế giới khỏi tác động của biến đổi khí hậu đang dần khép lại và một bài học then chốt từ quá khứ là EAIS rất nhạy cảm với sự ấm lên toàn cầu, ngay cả với mức tăng nhiệt độ vừa phải.

Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra cách thức EAIS phản ứng với các thời kỳ ấm áp của Trái đất trước đây và phân tích các dự báo dựa trên các nghiên cứu hiện có nhằm xác định tác động của các mức phát thải khí nhà kính khác nhau trong tương lai đối với EAIS vào các năm 2100, 2300 và 2500.

Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh có thể tránh được tác động tồi tệ nhất của tình trạng ấm lên toàn cầu đối với dải băng lớn nhất thế giới trên nếu các nước trên thế giới cùng nhau thực hiện thành công các mục tiêu trong Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu. 

Thềm băng ở Nam Cực đang bong tróc

Theo nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA được công bố trên Tạp chí Nature, thềm băng các sông băng ở Nam Cực đang bong tróc nhanh hơn ước tính. Quá trình vỡ băng từ rìa sông băng đã làm giảm khối lượng các thềm băng ở Nam Cực xuống 12.000 tỉ tấn kể từ năm 1997, gấp đôi so với ước tính trước đó. Kết luận này cảnh báo một mối lo ngại mới về việc biến đổi khí hậu nhanh chóng đang làm suy yếu các thềm băng nổi ở Nam Cực và đẩy nhanh tốc độ dâng cao của mực nước biển toàn cầu.

Nếu không có các thềm băng, sông băng sẽ vỡ và dễ dàng trượt ra đại dương, tan dần và khiến nước biển dâng cao. Trong những thập kỷ gần đây, các đại dương ấm lên đã làm suy yếu các thềm băng từ sâu dưới lòng đại dương. Theo NASA, các thềm băng ở Nam Cực tổn thất trung bình 149 triệu tấn khối lượng mỗi năm trong khoảng thời gian từ 2002 - 2020.

Mực nước biển dâng cao là mối đe dọa toàn cầu

Trước ảnh hưởng của hiện tượng ấm lên toàn cầu, mực nước biển đang dâng lên nhanh chóng, tạo ra mối đe dọa trên toàn cầu. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), tốc độ gia tăng của mực nước biển đã tăng hơn gấp đôi, từ 1,4mm/năm - mức cơ bản trong thế kỷ 20 - lên 3,6mm/năm trong giai đoạn 2006 - 2015.

NOAA dự đoán rằng vào đầu thế kỷ tới, mực nước biển sẽ có thể sẽ tăng lên ít nhất 30cm so với mức đã được xác định vào năm 2000. Trong khi đó, Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên hợp quốc ước tính rằng vào năm 2100, mực nước biển sẽ tăng từ 40 - 63cm.

Con số này khi mới nghe thì thấy rất nhỏ. Tuy nhiên theo các nhà nghiên cứu, nếu mực nước biển tăng đến mức này, nó có thể tàn phá toàn cầu ở một mức độ khó lường.

Theo một nghiên cứu trên tạp chí Nature Communications, sẽ có khoảng 250 triệu người, trải khắp các châu lục, có thể bị ảnh hưởng trực tiếp vào năm 2100. Đáng chú ý, một số thành phố, tiểu bang, hay thậm chí là cả một quốc gia hoàn toàn có thể bị xóa sổ do mực nước biển dâng cao.

Theo Liên minh các nhà khoa học (UCS), Maldives, được tạo thành từ 1.200 hòn đảo san hô nhỏ và là nơi sinh sống của khoảng 540.000 người, có thể sẽ là quốc gia đầu tiên chịu ảnh hưởng từ nước biển dâng cao, do chỉ có độ cao trung bình 1 mét so với mực nước biển. Họ dự đoán, Maldives sẽ mất khoảng 77% diện tích đất liền vào năm 2100.

Một quốc gia khác có độ cao trung bình cực thấp, với chỉ 1,8m so với mực nước biển, là Kiribati cũng sẽ chịu hoàn cảnh tương tự với 2/3 diện tích biến mất.

Trước đó, theo một nghiên cứu vào năm 2016 được đăng tải trên tạp chí Environmental Research Letters, mực nước biển dâng cao đã dẫn đến sự biến mất của ít nhất 5 "đảo đá ngầm thực vật", vốn trước đây là một phần của Quần đảo Solomon.

Ngoài ra, những quốc gia đông dân cũng có khả năng bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi mực nước biển, gồm có Trung Quốc, với 43 triệu người ở các địa điểm ven biển, Bangladesh, nơi có 32 triệu người sẽ gặp rủi ro, hay Ấn Độ, với 27 triệu người.

Nhiều thành phố lớn đang có nguy cơ bị ngập lụt rất nghiêm trọng, trong đó không thể không kể đến Jakarta, thủ đô của Indonesia.

Từ lâu, Jakarta, nơi sinh sống của khoảng 10 triệu dân, đã được mệnh danh là "thành phố chìm nhanh nhất trên thế giới", với tỉ lệ chìm trung bình mỗi năm từ 5 - 10cm do xói mòn. Kết hợp với mực nước biển dâng cao, yếu tố này có thể trở thành công thức dẫn đến thảm họa.