Một số tỉnh thành để xảy ra sai phạm khi lựa chọn sách giáo khoa

Ngày 14/8, trình bày báo cáo giám sát chuyên đề việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, giá sách theo chương trình mới cao 2-4 lần so với sách cũ, một số địa phương để xảy ra sai sót trong quy trình chọn sách giáo khoa. 

Đồng thời, đoàn giám sát cũng kiến nghị thanh tra, kiểm tra việc đấu thầu, sử dụng chi phí phát hành (chiết khấu) sách giáo khoa.

6 tỉnh để xảy ra sai sót trong quy trình chọn sách giáo khoa

Theo kết quả giám sát, việc tổ chức lựa chọn sách giáo khoa còn bất cập. Ở một số địa phương, việc lập hồ sơ lựa chọn sách giáo khoa còn thiếu sót. Điển hình, Đoàn giám sát dẫn kết luận của Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ ra 6 tỉnh (Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, Đắk Lắk, Quảng Ngãi và Khánh Hòa) có để xảy ra sai sót trong quy trình lựa chọn sách giáo khoa.

"Việc lựa chọn nhiều bộ sách giáo khoa tạo ra khó khăn trong khâu đặt hàng, bảo đảm cung ứng sách giáo khoa trước năm học mới. Sự khác biệt về nội dung, cấu trúc trong mỗi bộ sách gây khó khăn cho việc ra đề thi chung, học sinh chuyển trường phải mua lại sách giáo khoa, khó tiếp cận kiến thức", báo cáo của đoàn giám sát nêu rõ.

Trong việc cung ứng, phát hành sách giáo khoa, đoàn giám sát chỉ ra nhiều bất cập khi phải qua nhiều khâu trung gian.

Theo Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tình trạng thiếu sách giáo khoa diễn ra ở nhiều nơi, nhất là trước thềm năm học mới. Phụ huynh, học sinh gặp nhiều phiền hà trong việc mua sách giáo khoa theo kênh phát hành tự do qua hệ thống cửa hàng bán lẻ.

Về đổi mới sách giáo khoa phổ thông, đoàn giám sát nhận định, "sách giáo khoa Chương trình giáo dục phổ thông mới bảo đảm đầy đủ theo đúng lộ trình quy định. Nội dung sách giáo khoa cơ bản đã đáp ứng yêu cầu, được đổi mới theo hướng tinh giản, tăng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Chất lượng một số sách giáo khoa của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 còn hạn chế. Một số sách giáo khoa có nội dung chưa phù hợp với học sinh, còn khó, kiến thức nặng".

Tuy nhiên, việc thẩm định, tiếp thu, chỉnh sửa một số sách giáo khoa chưa chặt chẽ dẫn tới chất lượng chưa bảo đảm, còn nhiều lỗi, nội dung thiếu chính xác, văn phong chưa chuẩn mực ở nhiều sách giáo khoa, nhất là với sách giáo khoa tiếng Việt lớp 1, Khoa học tự nhiên lớp 6 và Lịch sử lớp 11.

Giá sách giáo khoa tăng gấp 2-4 lần so với chương trình cũ

Giá sách cao gây khó khăn cho một bộ phận người dân, nhất là ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số. Tình trạng bán sách giáo khoa kèm sách bài tập, tài liệu tham khảo diễn ra ở nhiều nơi, dẫn tới tăng chi phí mua sách. 

Đoàn giám sát nhận định chi phí phát hành sách giáo khoa cao, chưa hợp lý so với các mặt hàng thiết yếu, "dù có nhiều nhà xuất bản tham gia làm sách giáo khoa, có nhiều bộ sách nhưng giá sách không giảm, mà thực tế đang tăng".

Theo đó, mức chiết khấu tối đa theo Chương trình giáo dục phổ thông mới cho các đơn vị đầu mối phát hành năm học 2020-2021 và 2021-2022 với sách giáo khoa là 29% giá bìa, sách bài tập là 33% và sách giáo viên là 15%.

Năm học 2022-2023, chiết khấu với sách giáo khoa là 28,5% giá bìa, sách bài tập là 35%, sách giáo viên là 15%.

"Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trực thuộc quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ trong việc biên soạn, in ấn, phát hành sách giáo khoa, còn để xảy ra sai phạm, vi phạm pháp luật, chi phí phát hành (chiết khấu) cao, giá sách giáo khoa khá cao", đoàn giám sát nhận định.

Giải pháp nào cho lựa chọn sách giáo khoa?

Đề cập đến giải pháp, đoàn giám sát kiến nghị các cơ quan chức năng cần ban hành văn bản hướng dẫn phương pháp định giá sách giáo khoa, định giá tối đa sách giáo khoa, bảo đảm kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất, tiết giảm chi phí trung gian, giảm tỉ lệ chiết khấu để giảm giá sách giáo khoa.

Đặc biệt, đoàn giám sát kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét chuyển cơ quan chức năng thanh tra, điều tra toàn diện việc xác định, sử dụng chi phí phát hành (chiết khấu) sách giáo khoa theo Chương trình giáo dục phổ thông mới.

Đồng thời kiến nghị Chính phủ chỉ đạo thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 nhất là công tác đấu thầu, mua sắm thiết bị giáo dục; công tác in, phát hành sách giáo khoa theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của các nhà xuất bản; việc xác định, sử dụng chi phí phát hành (chiết khấu) sách giáo khoa, chuyển cơ quan điều tra khi xác định dấu hiệu vi phạm.