"Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực tại chỗ thông qua việc thực hiện các mô hình học tập"

Đến dự Hội thảo có các đồng chí: Nguyễn Trọng Nghĩa - Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương;  Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam;  Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Phùng Xuân Nhạ; Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ; Phó Chủ tịch Hội người cao tuổi Việt Nam Phan Văn Hùng...

Hội thảo tổ chức theo hình thức trực tiếp, kết hợp với trực tuyến với sự tham gia của 63 điểm cầu tại các tỉnh thành phố trên cả nước. Hội thảo tập trung phân tích chất lượng nguồn nhân lực tại chỗ,  đề xuất giải pháp nâng cao nguồn nhân lực  từ các mô hình học tập tại Việt Nam hiện nay.

                 

 ( Hội thảo được Tạp chí điện tử Công dân & Khuyến học tường thuật trực tiếp tại Hội trường)

* Hội thảo đã tập trung đánh giá, đề xuất các giải pháp nâng cao nguồn nhân lực tại chỗ

11h45:  GS.TS Nguyễn Thị Doan - Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam phát biểu tổng kết và bế mạc Hội thảo.

GS.TS Nguyễn Thị Doan khẳng định, Hội thảo đã nghe 11 tham luận tại hội trường, các điểm cầu và có kết quả rất tốt đẹp. Ý kiến chỉ đạo của đồng chí Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa và Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đều chỉ ra sự cần thiết và khẳng định rõ vai trò quan trọng của xây dựng nguồn nhân lực cao đối với sự phát triển của đất nước bằng tri thức.

Các tham luận khẳng định mối quan hệ hữu cơ giữa chất lượng nguồn nhân lực với mô hình công dân học tập, và phải vận dụng nâng cao 2 mô hình công dân học tập và đơn vị học tập có hiệu quả, từ đó tiếp tục thực hiện chính sách khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, đổi mới căn bản giáo dục đào tạo một cách mạnh mẽ. Vì vậy phải duy trì và phát triển quan điểm của Đảng về khuyến học thông qua 2 mô hình học tập.

Các ý kiến  tham luận tập trung phân tích nguồn nhân lực hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển. Nhiều báo cáo phân tích chất lượng đội ngũ nhà giáo, chuyên đề học tập của các tổ chức khẳng định rằng, chúng ta cần tập trung nâng cao chất lượng người lao động.

Các tham luận cũng tập trung đề xuất các giải pháp: 

Giải pháp đầu tiên  là phải phát triển nguồn nhân lực cao đối với phát triển đất nước, trên cơ sở thực hiện tốt các quyết định của Ban Bí thư, chủ trương, đường lối của Đảng, tập trung giải quyết các "điểm nghẽn"; thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa  khuyến học khuyến tài, tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, làm cho người dân phải "thích học" như Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã nói.

Giải pháp thứ hai là phải có mối quan hệ tổng hợp giữa hệ thống chính trị, chính quyền các cấp, đặc biệt là các tổ chức giáo dục đào tạo kết hợp thực hiện 2 mô hình công dân học tập và đơn vị học tập trong xã hội.

Giải  pháp thứ ba là cần có phong trào diệt giặc dốt thời đại 4.0 - phải có phong trào thi đua xây dựng xã học tập mang tính toàn quốc. Có thể nói, từ khi Bác Hồ phát động phong trào toàn dân diệt giặc dốt năm 1948, đến nay chưa có một phong trào thi đua tương tự nào mang tính toàn quốc. Thông qua mô hình và phong trào, phải tôn vinh các gương sáng ở các cấp. Giải thưởng Nhân tài đất Việt do Hội Khuyến học khởi xướng đã tổ chức thường niên 16 lần, góp phần không nhỏ động viên khuyến khích công dân học tập. Qua giải thưởng này xuất hiện nhiều nhân tài trong các lĩnh vực, có những người tự học thành tài. Đây là một mô hình tôn vinh các gương sáng trong học tập.

Chúng ta cần quan tâm đến việc làm thế nào xây dựng văn hoá học, người dân phải tự học suốt đời, giải pháp đối với toàn hệ thống chính trị, thấm sâu vào từng tổ chức Đảng, đảng viên, lan tỏa ra toàn xã hội.

Với đề nghị ủy ban nhân dân các cấp triển khai mô hình học tập sáng tạo, có tỉnh rất quan tâm, nhưng có tỉnh lại chưa quan tâm, các xã lại không áp dụng chế độ đặc thù giống nhau.

Giải pháp tiếp theo là các nhà trường cần quan tâm đến cụ thể hóa tiêu chí trong Thông tư 22  để đánh giá đơn vị mình có đạt được hay không. Thông tư 22 của Bộ Giáo dục và Đào tạo phải được thực hiện triệt để, dành cả cho các đơn vị trong hệ thống chính trị, không chỉ nhà trường.

GS. TS Nguyễn Thị Doan khẳng định, Hội thảo là cơ hội nhắc nhở tất cả các tổ chức xã hội phải thực hiện thật tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, cơ chế của Nhà nước ta về khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.

Nhận thức của cấp ủy, cán bộ đảng viên, người học phải thấm nhuần ý thức tự học, tiến tới đạt tiêu chuẩn công dân toàn cầu. Giáo dục muốn làm tốt phải có sự phối hợp giữa nhiều cơ quan, đơn vị.

Hội thảo đã tập trung đánh giá, đề xuất các giải pháp nâng cao nguồn nhân lực tại chỗ. Mô hình công dân là phương châm, là mục tiêu phấn đấu của mỗi người.

Kết thúc bài phát biểu, GS,TS Nguyễn Thị Doan trân trọng cảm ơn sự chỉ đạo sâu sát và kịp thời của Ban Tuyên giáo Trung ương và Chính phủ đối với  mọi hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập nhiều năm qua, và đối với hội thảo có ý nghĩa  khoa học và thực tiễn hôm nay.

* Cần các biện pháp cụ thể, quyết liệt để tổ chức hiệu quả cuộc vận động toàn dân tự học tầm quốc gia

11h15:  Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam  đánh giá cao Hội Khuyến học Việt Nam đã khởi xướng và phối hợp để tổ chức Hội thảo quốc gia với chủ đề "Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực tại chỗ thông qua việc thực hiện các mô hình học tập". Theo Phó Thủ tướng, đây là hoạt động thiết thực tiếp theo các cuộc làm việc trước đây, góp phần quan trọng vào việc thực hiện Quyết định số 1373/QĐ-TTg ngày 30 tháng 7 năm 2021 của Thủ tưởng Chính phủ phê duyệt Đề án "Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021 - 2030".

"Tôi đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp thu nghiêm túc ý kiến của các đại biểu để đổi mới giáo dục. Nhân dân rất quan tâm. Có những việc làm phải 10 năm sau mới có kết quả. Vì vậy phải thay đổi từng bước một, khi chưa hoàn thành thì phải cố gắng. Những gì là xu thế thế giới thì cần phải hướng tới, nhưng không thoát ly điều kiện truyền thống văn hoá phát triển kinh tế - xã hội trong nước"- Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng chỉ rõ: Nhân dân mong muốn dân tộc hùng mạnh, có một nền giáo dục tốt, nhưng với trình độ hiên tại, không ai bắt chúng ta phải hoàn thành ngay tất cả các mục tiêu. Nhân dân còn quan tâm là còn may mắn của người làm giáo dục, nếu nhân dân không còn góp ý thì không còn động lực để phát triển. Giáo dục của chúng ta tiếp tục có những bước phát triển chắc chắn, tiến bộ từ các bậc học, tuy có những điểm còn trục trặc, nhưng về tổng thể đang phát triển theo xu thế tốt.

Nói về Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 4 tháng 11 năm 2013 "Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" đưa ra nhiều yêu cầu đổi mới. Trong thực tế, liều lượng dành cho xây dựng xã hội học tập, nhìn nhận một cách thẳng thắn thì cần được chú trọng hơn. Hội Khuyến học Việt Nam đã làm rất tốt, nhưng bên cạnh đó, cần có vai trò của gia đình và xã hội, vai trò tự học của người lớn lại càng quan trọng.

Các ý kiến tham luận đầy đủ và phong phú, 4 quan điểm, 3 mục tiêu và 5 giải pháp lớn đã rất trúng. Xã hội phát triển dẫn tới nhu cầu tự học là tất yếu. Nhu cầu khách quan là một 1 vế, nhưng chúng ta cũng phải làm sao cho người dân hiểu  một cách đơn giản là sẽ không có việc làm nếu không học, không đáp ứng yêu cầu công việc, không học thì không có cương vị hiện tại nữa.

Với doanh nghiệp thì có phần dễ hơn, nhưng trong hệ thống giáo dục thì không đơn giản. Ý kiến cho rằng "phải có sự bắt buộc học"  rất cần phải suy nghĩ. Cần và đủ là phải  làm sao cho mọi người thích học. Việc này đã làm tuy vẫn còn những khoảng trống.

Phải tôn vinh những người hiểu biết, người giỏi trong xã hội, đầu tiên từ cách nhìn nhận đánh giá, tạo điều kiện để người học nhiều mang kiến thức của mình ra đóng góp cho xã hội. Chúng ta học để làm việc, để mưu sinh đã, sau đó để chung sống, khẳng định mình. Học để thay đổi thế giới này cho tốt hơn.

Học và sống bằng một nghề, nhưng cần phải học thêm kiến trúc và văn hoá. Muốn vậy phải khơi dậy và tôn vinh đóng góp của người dân, nhất là trong lĩnh vực văn hoá -xã hội.

Làm sao trong việc khuyến khích học, người học phải thấy học là vui, mỗi ngày đến trường là một ngày vui. Phải có nhiều hình thức học tập. Trước đây chúng ta đã xây dựng trung tâm học tập cộng đồng, nhưng phát huy không tốt. Các cấp hội khuyến học đã đưa ra con số giật mình cho thấy nhiều trung tâm hoạt động chưa tốt.

Phải học là đúng rồi, nhưng làm soa để công dân có thể học được? Điều này đòi hỏi Chính phủ phải mạnh mẽ, cơ chế, chính sách phải giúp hệ thống giáo dục phát triển mạnh mẽ, hệ thống trường nghề được phát huy tốt nhất có thể. Có khó khăn thì tháo gỡ, dạy nghề và dạy văn hoá phải phát huy tối đa. Các cơ quan nhà nước và doanh nghiệp tạo điều kiện cho cán bộ, nhân viên học. Cần phải tổ chức lại các trường nghề, tạo điều kiện cho mọi người học tập.

Chúng ta đang thực hiện đề án xây dựng xã hội học tập, rất cần lưu ý những đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội như người khuyết tật, người dân tộc thiểu số,  người ở vùng sâu, vùng xa.

"Tôi mong rằng từ nay đến tháng 10/2022, chúng ta có các biện pháp cụ thể để tổ chức hiệu quả cuộc vận động toàn dân tự học ở tầm quốc gia. Bây giờ không đơn thuần là xoá mù chữ nữa, tên của phong trào chúng ta cùng chọn, nhưng nhấn mạnh là  cùng nhau học tập, có thể coi như bình dân học vụ 2.0 -  xóa mù tri thức công nghệ để nắm bắt  và hòa nhập nhập được cuộc cách mạng 4.0. Chúng ta sẽ cùng nhau thực hiện tốt sứ mệnh này" - Phó Thủ tướng kết luận. 

 * Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến xây dựng thêm 3 thông tư mới, hướng dẫn các đơn vị đặt mục tiêu công dân học tập, quận huyện, tỉnh thành học tập

11h: Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ tham luận.

Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ  cho rằng, nâng cao giáo dục đào tạo bằng các mô hình học tập là rất đúng. 4 mô hình học tập được cụ thể hoá thời gian vừa qua là cơ sở để cung cấp dịch vụ giáo dục tốt. Có 3 quan điểm quan trọng: mọi công dân có trách nhiệm và quyền lợi học tập một cách tử tế và có chất lượng; mọi tổ chức đơn vị, cơ quan tạo điều kiện thuận lợi cho công dân học tập; tiếp tục xây dựng xã hội học tập trên cơ sở đồng bộ, chính quy, thường xuyên, tạo ra môi trường học tập.

Hai tỉnh Vĩnh Phúc, Đồng Tháp đã xây dựng thành công mô hình đơn vị học tập, chia thành các nhóm tiêu chí, điều kiện thuận lợi, kết quả học tập thành viên có hiệu quả, có sản phẩm, hiệu quả mô hình và chất lượng năng lực có tiến bộ hay không.

Mô hình học tập còn tạo cơ sở pháp lý để các tổ chức, cá nhân đầu tư cho phong trào học tập. Đồng Tháp tham mưu với ủỷ ban nhân dân tỉnh, có hoạt động kiểm tra, kế hoạch triển khai và Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện đánh giá, xếp loại từng đơn vị học tập. Thực tế các tỉnh đều chưa làm được điều này. Cần thực hiện nghiêm túc Thông tư 22., nhất là  ý nghĩa vai trò xây dựng xã hội học tập. Các sở giáo dục -đào tạo phải đề xuất với tỉnh về cơ chế, kinh phí để có điều kiện công dân học tập.

Một số các cơ quan có chương trình học tập pháp luật vào ngày giờ cụ thể - là một phương pháp tốt.

 Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến xây dựng thêm 3 thông tư mới, hướng dẫn các đơn vị đạt mục tiêu công dân học tập, quận huyện, tỉnh thành phố học tập, tổ chức tổng kết đánh giá các tiêu chí, tiếp thu ý kiến các đơn vị, triển khai hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ đưa ra một số mô hình cơ sở giáo dục và các mô hình học tập  cụ thể hóa việc học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập từ cơ sở: 

Thứ nhất, mô hình các cơ sở giáo dục thường xuyên bao gồm: Trung tâm giáo dục thường xuyên; Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên; Trung tâm học tập cộng đồng; Các trung tâm khác thực hiện nhiệm vụ giáo dục thường xuyên.  

Thứ hai, mô hình cộng đồng học tập cấp xã nhằm động viên, khuyến khích phong trào xây dựng "Cộng đồng học tập" cấp xã, từ đó góp phần tạo điều kiện, cơ hội cho mọi người được học tập thường xuyên, học tập suốt đời.  

Thứ ba, mô hình đơn vị học tập cấp huyện, cấp tỉnh áp dụng đối với các cơ quan tham mưu, giúp việc tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc Trung ương; cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; cơ quan chuyên trách của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp tỉnh; cơ quan tham mưu, giúp việc huyện uỷ, quận uỷ, thị uỷ, thành ủy trực thuộc tỉnh uỷ, thành ủy; cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh…  và tổ chức, cá nhân có liên quan.  

Thứ tư, mô hình đơn vị học tập dành cho các cơ sở giáo dục đại học với mục tiêu tạo cơ hội và điều kiện cho thành viên trong các cơ sở giáo dục đại học được học tập thường xuyên, học tập suốt đời.  

Thứ năm, mô hình thành phố học tập với mục tiêu đưa ra các đặc trưng cơ bản của tỉnh/thành phố học tập với bộ tiêu chí được xây dựng trên cơ sở kế thừa, sử dụng kết quả của các bộ tiêu chí đã ban hành và tham khảo, tiếp thu có chọn lọc từ các bộ tiêu chí của các nước trên thế giới từ Bộ tiêu chí Thành phố học tập của UNESCO.  

*3 yếu tố nền tảng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực 

10h50: Đại diện Đại học Thái Nguyên tham luận.

Đại diện Đại học Thái Nguyên cho rằng, có 3 yếu tố nền tảng của năng lực con người là tư duy sáng tạo trên nền tảng học vấn rộng, ngoại ngữ và văn hoá toàn cầu, công nghệ mở. Từ đó khi đào tạo cần phải sử dụng công cụ linh hoạt.

Hiểu giáo dục mở là đào tạo dễ nhầm tưởng giáo dục chỉ trong nhà trường, không đưa giáo dục ra ngoài môi trường được. Cẩn phải mở rộng, tăng "kháng thể" cho giáo dục, kích hoạt năng lực con người. Phát triển con người là cung cấp môi trường giáo dục.

Mục tiêu là phát triển con người nên sẽ khác mục tiêu cũ, giáo dục mới là mở, tạo điều kiện cho chủ thể tham gia, học liệu không chỉ là sách giáo khoa; người truyền dạy không chỉ là thầy, cô giáo. Giáo dục mới là  khai phóng tiềm năng con người.

Nghiên cứu  cần phải chuẩn về định tính: người tốt nghiệp đại học là người biết cách tự học.

Cần có cách tiếp cận mới đối với người dạy, người học, kiến tạo mô hình tự học, học qua lao động, làm sao người học hiểu rõ ý nghĩa, học tập không ngừng mọi nơi, mọi lúc.

Câu hỏi cũ, cách trả lời mới, trong môi trường 4.0 phải tôn trọng văn hoá kêt nối, sáng tạo văn hoá và dân chủ, dạy ít - học nhiều, không có môn bắt buộc  mà tăng cường tự chọn.

Con người trong môi trường mới đã có thay đổi lớn, nhân cách Việt Nam cần được quốc tế hoá, chuẩn khung trình độ quốc gia.

Trong quá trình giáo dục, cần hết sức coi trọng sư phạm tâm lý, bền vững theo mô hình học tập, thay đổi chức năng người dạy trong môi trường số.

Đại học Thái Nguyên đã xây dựng 3 nhóm kỹ năng cho sinh viên: kiến thức, nhóm kỹ năng giải quyết vấn đề và nhóm kỹ năng mềm. Trường đã có sự chuyển dịch dang dịch vụ học tập, nhiều lĩnh vực phá bỏ hàng rào hàn lâm trong nhà trường, tạo ra môi trường học tập năng động, sáng tạo.

 * Vẫn còn nhiều điểm nghẽn trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao 

10h40: Chủ tịch Hội Khuyến học Thanh Hóa  Vương Văn Việt tham luận.

"Theo tôi, vẫn còn nhiều "điểm nghẽn" trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Thúc đẩy mô hình học tập người lớn có tính chất quyết định tạo ra sức mạnh nội sinh, xây dựng nông thôn mới, đời sống văn minh, đang trở thành nhu cầu của người dân. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều "điểm nghẽn", người dân chưa thực sự có ý thức học tập, ngại học, ngại đào tạo. Hơn thế nữa, điều kiện vùng cao, ven biển có nhiều hạn chế cũng ảnh hưởng đến người học. Vì vậy, tổ chức học tập người lớn cho công dân ở vùng sâu vùng xa còn khó thực hiện", ông Việt cho biết. 

Thanh Hoá xác định lĩnh vực học tập người lớn phải ngày càng chất lượng. Ông Việt kiến nghị, cần phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng sống, phấn đấu đạt danh hiệu công dân học tập, tham gia học tập không chính quy, giáo dục thường xuyên, xây dựng thư viện, câu lạc bộ, gắn học tập với nhiệm vụ chính trị của Đảng viên, của cá nhân, hoàn thiện các thiết chế nhà văn hoá thôn, ... Cần ký kết và đẩy mạnh hoạt động hiệu quả mô hình phối hợp giữa Hội Khuyến học với các ngành, các cấp.

Chủ tịch Hội Khuyến học Thanh Hóa kiến nghị:  Tăng cường đầu tư phát triển hệ thống giáo dục thường xuyên, phù hợp với từng đối tượng người học, tạo điều kiện thuận lợi cho người lớn tự học;  Liên thông giáo dục chính quy và giáo dục thường xuyên, chủ động phối hợp với trường đại học, cao đẳng đổi mới hướng về người học, xây dựng tài nguyên giáo dục mở, học liệu số, mạng lưới báo cáo viên giàu kinh nghiệm; Đáp ứng nhu cầu phân luồng vừa học nghề vừa học văn hoá của người học, phát triển phương thức đào tạo nghề, đẩy mạnh đào tạo lao động nông thôn, nâng đỡ người khuyết tật.

Cần phải vận động người sử dụng lao động đào tạo kỹ năng mềm cho người lao động, sớm ban hành bộ tiêu chí khung để địa phương áp dụng hiệu quả. Gia đình-  dòng họ học tập, đơn vị học tập chính là mô hình học tập suốt đời của người dân.

 * Cần có biện pháp mạnh quyết liệt triển khai mô hình đơn vị học tập

10h25:  Đại diện Sở Giáo dục và Đào tạo Đà Nẵng tham luận trực tuyến

Tại  Đà Nẵng còn một số vướng mắc về vấn đề hỗ trợ kinh phí, học bổng, các điều kiện dạy và học của thầy cô và học sinh. Trong thời gian qua, các cấp thành phố tích cực tuyên truyền để thầy cô và học sinh hiểu, vượt qua khó khăn. Điển hình tiêu biểu là phong trào nông dân khởi nghiệp công nghệ sinh học.

Sở  Giáo dục và Đào tạo thời gian quan đã kiến nghị, việc đổi mới, điều chỉnh quy chế học tập tại trung tâm học tập cộng đồng cần cơ chế chính sách hiệu quả hơn nữa. Mô hình công dân học tập đã được Hội Khuyến học thành phố thực hiện hiệu quả, trở thành cuộc vận động mạnh và rộng rãi. Mô hình công dân học tập được phát triển đến từng người dân, nhưng mô hình đơn vị học tập cần có biện pháp mạnh, có mệnh lệnh hành chính để hành động quyết liệt hơn, đồng thời có tiêu chí đánh giá cụ thể công dân học tập suốt đời qua internet. Nguồn tư liệu quý giá phải được chia sẻ qua  số hoá, xây dựng tư liệu mở, tạo điều kiện để người dân tiếp cận dễ dàng hơn.

* Giải pháp ứng dụng mô hình "Đào tạo theo năng lực" (CBT) đối với đào tạo bậc đại học  

10h15: PGS.TS Nguyễn Thị Minh Nhàn - Trường Đại học Thương mại tham luận

Theo tôi, trước hết cần tăng cường đổi mới nhận thức về mô hình "Đào tạo theo năng lực – CBT" cho những đối tượng có liên quan làm cơ sở cho việc cải tiến chu trình đào tạo đại học trong bối cảnh chuyển đổi số.  

Hai là, tăng cường liên kết giữa trường đại học với doanh nghiệp thực hiện đào tạo theo năng lực trong bối cảnh chuyển đổi số.  

Ba là, xây dựng đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu công nghệ cao - tương tác cao. 

Bốn là, cải tiến điều kiện học liệu và cơ sở vật chất phục vụ mô hình đào tạo CBT trong bối cảnh chuyển đổi số, với những trọng tâm sau:

- Đẩy mạnh việc xây dựng và đổi mới hệ thống học liệu phục vụ đào tạo theo năng lực thông qua việc đầu tư biên soạn mới, tái bản giáo trình theo chuẩn đầu ra trên cơ sở nâng cấp bài giảng dùng chung đã được xâm nhập thực tiễn. Chú trọng cải tiến phương pháp giảng dạy; thường xuyên cập nhập kiến thức, thông tin thực tiễn.

- Xây dựng câu lạc bộ ngoại khóa, phổ cập kiến thức công nghệ cần thiết cho người học mới. 

- Giảm thiểu phát hành sách/tài liệu truyền thống. Cung cấp học liệu số, kho học liệu mở cho người học.

- Nâng cấp cơ sở vật chất, thường xuyên bảo dưỡng, bảo trì phương tiện phục vụ quá trình đào tạo và sử dụng nguồn lực một cách hiệu quả tránh lãng phí;

Năm là tạo lập môi trường và động lực để sinh viên tham gia vào mô hình CBT một cách chủ động và tích cực. 

 * Đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong công nhân lao động tại các doanh nghiệp 

10h: Đại diện Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tham luận

Trong thời gian qua, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã chỉ đạo các cấp công đoàn tổ chức triển khai, thực hiện Đề án "Đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong công nhân lao động tại các doanh nghiệp đến năm 2020", bước đầu đã đạt được một số kết quả nhất định. Tỷ lệ công nhân lao động  đã qua đào tạo (bao gồm cả doanh nghiệp tự đào tạo và đào tạo ngắn ngày tại các cơ sở đào tạo) là 80%, chưa qua đào tạo là 20%; công nhân lao động được đào tạo lại chiếm tỷ lệ 43%; bậc thợ từ 4-7 (có tay nghề cao): 22,5%.

Đã có 35.449 cuộc tuyên truyền pháp luật, giáo dục chính trị được tổ chức cho 5.061.736 lượt công nhân lao động, đạt 69,78% (chỉ tính riêng công nhân lao động, không bao gồm công chức, viên chức); tổ chức 16.290 cuộc tuyên truyền về kỹ năng sống cho 3.008.853 lượt công nhân lao động; mở lớp học ngoại ngữ cho 560.213 lượt công nhân lao động đạt 7,7%; có 514.677 lượt công nhân lao động học tin học.

Các cấp công đoàn đã biên soạn tài liệu nguồn cho cán bộ công đoàn và công nhân lao động (sổ tay khổ nhỏ bỏ túi, tờ gấp, sản phẩm truyền thông…) với nội dung chọn lọc ngắn gọn; từng bước thương lượng, đối thoại với người sử dụng lao động hỗ trợ, tạo điều kiện cho công nhân lao động tham gia học tập nâng cao trình độ; đưa việc học tập vào nghị quyết hội nghị người lao động hoặc vào thỏa ước lao động tập thể; vận động xây dựng quỹ khuyến học hỗ trợ công nhân lao động…

Tại cơ sở đã xuất hiện một số mô hình học tập xuất hiện như: tặng học bổng cho công nhân lao động nghèo vượt khó học tập; phối hợp với người sử dụng lao động tổ chức "Điểm học tập, sinh hoạt văn hóa" phục vụ công nhân; liên kết đào tạo nghề cho công nhân lao động; vận động người sử dụng lao động thực hiện công thức 1/1: người sử dụng lao động bỏ ra 1 giờ trong giờ làm việc để công nhân lao động học tập vẫn trả nguyên lương, còn công nhân lao động bỏ ra 1 giờ nghỉ của cá nhân để học tập; tổ chức tuần lễ "Học tập suốt đời" nhằm vận động công nhân lao động học tập.

* Cần diệt giặc dốt trong Cách mạng 4.0

9h55: Chủ tịch Hội Khuyến học Phú Thọ  Nguyễn Thị Kim Hải  tham luận

Kinh nghiệm thực tế nhân rộng mô hình công dân học tập, Hội Khuyến học Phú Thọ xây dựng mô hình công dân học tập tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, cũng là giải pháp tạo nguồn nhân lực tại chỗ. Phú Thọ xác định nguồn nhân lực là khâu đột phá chiến lược để phát triển, đáp ứng đòi hỏi nguồn nhân lực, tâm lực, trí lực tạo bứt phá năng suất lao động, đáp ứng các nhu cầu và đòi hỏi cấp thiết.

Là tỉnh miền núi, đặc trưng có nhiều lực cản nên việc xây dựng mô hình công dân học tập càng trở lên cấp thiết, Phú Thọ đã và đang phát triển nhiều mô hình học tập, đặc biệt là công dân học tập, triển khai đầu tiên trong cả nước, theo hướng dẫn của Hội Khuyến học Việt Nam. Với dòng họ, nơi cư trú, môi trường làm việc, công dân phải có có ý thức học tập, năng lực tự học, kỹ năng đọc, tra cứu thông tin, sắp xếp công việc, tương tác và tham gia học tập. Công dân học tập là yếu tố quan trọng trong vận hành xã hội số, kinh tế số. Công dân phải học tập một cách tích cực nhất, thông minh nhất.

Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, người dân thay đổi nếp sống, thích ứng với làm việc online. Tuy nhiên, cốt lõi nhất vẫn là xây dựng hệ thống tư duy đổi mới, đoàn kết, hợp tác, chia sẻ, nâng cao chất lượng sống, kỹ năng mềm và kỹ năng tri thức.

Giải pháp nhân rộng của Phú Thọ gặp nhiều khó khăn trong tổ chức triển khai do cơ cấu ngành nghề chưa hợp lý, dư thừa lao động thủ công, thiếu chuyên gia lành nghề, kỹ thuật cao. Quá trình thí điểm nâng cao mô hình công dân học tập trở thành mô hình chính thức cần phải gắn với thực tiễn, tiếp tục tuyên truyền sau rộng, lấy cán bộ đảng viên làm nòng cốt tự học, gắn xây dựng Đảng và khu dân cư văn hoá với thi đua học tập và các phong trào thi đua khác; đồng thời xây dựng chuẩn mực đạo đức công dân, đề cao gia đình, dòng họ, nhân cách để xây dựng con người mới, đánh thức lương tâm, danh dự trách nhiệm của công dân, người lớn nêu gương, làm gương.

Việc phối hợp chặt chẽ với ngành giáo dục trong xây dựng xã hội học tập tạo điều kiện để người lao động được học tập thường xuyên, triển khai hàng loạt hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo để mọi công dân có tâm thế mới, chủ động học tập, chú trọng phong trào thi đua cần gì học nấy, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chúng tôi thấy  rằng rất cần phải có phong trào thi đua xây dựng cả nước thành xã hội học tập. Chúng tôi mong mỏi điều đó. Cần giải quyết cơ chế chính sách, tham mưu cho Đảng, Nhà nước sớm phê duyệt mô hình công dân học tập, truyền lửa cho phong trào học tập toàn dân. Có như vậy mới chấn hưng dược giáo dục.

 * Giáo dục đa văn hoá và nhân văn tạo nguồn nhân lưc toàn cầu

9h50: Ông Dương Trường Phúc - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh  tham luận trực tuyến. 

Việc đào tạo công dân theo tiêu chuẩn công dân toàn cầu cần tập trung vào giáo dục nhân văn và giáo dục đa văn hoá, giáo dục kỹ năng mềm, vì việc quyết định thành công trong sự nghiệp của một con người phụ thuộc rất nhiều vào kĩ năng mềm. 

Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện 2 mô hình đào tạo giáo dục nhân văn và giáo dục đa văn hóa để đào tạo sinh viên  biết lắng nghe, biết chia sẻ, tư duy độc lập, thúc đẩy phản biện. Mục tiêu của chúng tôi là tạo ra những công dân có khả năng đóng góp cho sự phát triển của đất nước.

 *Tự chủ đại học rất cần thiết trong xây dựng mô hình

9h45: Quyền Trưởng khoa Quốc tế và Đào tạo Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Trần Quang Huy tham luận

Trường đại học là trung tâm sáng tạo và chuyển giao tri thức, nguồn lực tri thức dồi dào nhưng còn hạn chế khi vận dụng vào phát triển bền vững. Nâng cao phát huy mọi nguồn lực, cần có phương án sử dụng nguồn lực của từng cán bộ nghiên cứu bảo đảm vừa nâng cao tính thực tiễn và hiệu quả theo hướng quản trị hiện đại; trong đó nhóm nghiên cứu trình bày và chia sẻ nghiên cứu là cách tốt nhất để phát triển nguồn nhân lực. Tri thức tổ chức sẽ giúp mọi cá nhân cùng suy nghĩ và cùng hành động.

Trường đại học là loại hình giáo dục đặc biệt, tự chủ đại học phản ánh quyền lực của nhà truờng, các giảng viên có hiểu biết chuyên sâu, độc lập, nên khi hoạt động tự chủ thì phải chia sẻ chuyên môn và quản lý để có hiệu quả trong giảng dạy. Nghiên cứu trong 3 năm qua, tại 139 trường đại học đã chỉ ra bản chất quá trình học tập trong trường đại học phát triển dựa trên nguồn lực tri thức thì mới có thể phát triển so với các trường đại học quốc tế.
Chủ đề học tập của tổ chức Đảng được quan tâm, khai thác nguồn lực cũng là tạo sự phát triển bền vững của nhà trường.

Quá trình tiếp nhận, diễn gỉải, chia sẻ, tri thức có sự ham học hỏi của các thầy cô, nhưng chia sẻ tri thức giữa khối chuyên môn và quản lý còn hạn chế, thiếu tiếng nói chung. Lưu giữ tri thức trong kinh tế số đang ở khía cạnh cá nhân và chưa có tính hệ thống, tổng thể.

Hoạt động quản trị nguồn nhân lực tác động mạnh đến hoạt động nhà trường. Tự chủ đại học ở Việt Nam rất cần thiết để xây dụng tổ chức học tập, các trường cần quan tâm đến phát tiển nguồn lực tri thức, nhất thiết phải xây dựng trường thành tổ chức học tập, tiếp cận các điểm mà quan điểm nhà trường đang hoạt động tốt, xây dựng môi tường làm việc cởi mở, kết nối khối quản lí và khối chuyên môn. Chuyển giao tri thức tốt hơn thì hoạt động quản lý của nhà trường sẽ tốt hơn, tạo ra đồng bộ về năng lực, không dừng lại ở tham dự khóa đào tạo, xây dựng chính sách quản lý, khung năng lực, đánh giá năng lực, định kỳ đào tào bồi dưỡng, phát triển thông qua quá trình làm việc, thúc đẩy và đổi mới sáng tạo thông qua quá trình giảng dạy của nhà trường.

 * Hội Khuyến học Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

9h30: Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương  Nguyễn Trọng Nghĩa  phát biểu chỉ đạo Hội thảo 

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa  nêu quan điểm: Nguồn nhân lực là yếu tố cơ bản quan trọng nhất trong phát triển đất nước. Bản chất xã hội học tập là một nền giáo dục mở, tạo cơ hội phát triển toàn diện con người. Vì lợi ích trăm năm phải trồng người- từ quan điểm của Bác Hồ, Đảng ta đặt con người vào vị trí trung tâm. Văn kiện  Đại hội  Đảng lần thứ XIII khẳng định: văn hóa con người là sức mạnh nội sinh để phát triển đất nước.

Do đó, cần phải ưu tiên phát triển nhân lực cho các vấn đề then chốt, theo hướng hiện đại hội nhập quốc tế. Chúng ta phải thích ứng với cách mạng lần thứ 4, đổi mới sáng tạo và khát vọng phát triển. Chúng ta phải chuyển sang mô hình giáo dục và học tập suốt đời, giáo dục con người Việt Nam, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân, dạy người, dạy chữ và dạy nghề.

Mỗi tổ chức cần có biện pháp phù hợp để học tập suốt đời, triển khai mô hình mỗi công dân Việt Nam phải là thành viên của gia đình học tập, đơn vị học tập, xã hội học tập.

Nội dung chương trình giáo dục đào tạo cần phải chuyển từ cung cấp kiến thức thành phát triển kỹ năng. Từ đó, chất lượng nguồn nhân lực tại chỗ mới có nhiều diễn biến tích cực.

Giáo dục đại học phải gắn với giáo dục thường xuyên, giáo dục mở, xây dựng công dân học tập từ đội ngũ giảng viên, sinh viên, tạo điều kiện cho người dân được học tập.

Tuy nhiên, hiện nay còn không ít hạn chế, như đổi mới tư duy còn chậm, chưa quyết liệt, công tác đào tạo bồi dưỡng năng lực thích ứng kinh tế số chưa đột phá, tỉ lệ nhân lực qua đào tạo thấp, ý thức tự học của mỗi công dân chưa thật sự tạo ra phong trào lan tỏa và thúc đẩy xã hội học tập.

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa, nhấn mạnh:  

Trong bối cảnh đó, Hội Khuyến học Việt Nam đã đạt được nhiều thàh công trong việc nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lự. Hiện tại và thời gian tới Hội Khuyến học Việt Nam cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ban, ngành để đổi mới căn bản trong công tác nâng cao nguồn nhân lực, từ đó góp phần quuan trọng vào sự nghiệp phát triển đất nước.

"Xây dựng mô hình có trách nhiệm công dân, có năng lực đổi mới, tự chủ chấn hưng đất nước, có trang bị công nghệ thích ứng. Tôi đề nghị Hội thảo tập trung phân tích thực trạng chương trình giáo dục đào tạo hiện nay, việc đổi mới theo hướng giáo dục mở và xây dựng xã hội học tập, lấy tự học làm thước đo đánh giá con người.

Phát triển khoa học công nghệ, chú trọng phát triển nguồn nhân lực cao, con người có phẩm chất tốt là các khâu đột phá chiến lược của quốc gia. Các cơ quan có liên quan cùng nhau chắt lọc các kết quả nghiên cứu và giải pháp cụ thể để nâng cao ý thức tự học, nâng tầm trí tuệ và kỹ năng toàn diện của nhân dân. Đẩy mạnh và đổi mới công tác tuyên truyền và xây dựng xã hội học tập, công dân đổi mới. Xây dựng cả nước thành xã hội học tập là giải pháp để phát triển đất nước Việt Nam. Toàn dân phải học tập, theo lời Bác Hồ dạy: Muốn học tập tốt, phải có thái độ đúng"- Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa chỉ đạo.

 * Gần 40 tham luận tham luận đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gửi về Hội thảo khoa học

8h45: GS.TS Phạm Tất Dong báo cáo tổng quan tóm tắt nội dung các tham luận sẽ trình bày tại Hội thảo

Báo cáo tổng quan tóm tắt các tham luận của Hội thảo nêu rõ nội dung cốt lõi của Hội thảo gồm 2 vấn đề cơ bản. 

Một là chất lượng con người Việt Nam là yếu tố hàng đầu để xây dựng nên chất lượng nguồn nhân lực và nhân lực tại chỗ. Chất lượng đó được định hình trong tiêu chí đánh giá mô hình “công dân học tập” mà chúng ta sẽ triển khai đại trà giai đoạn 2021-2025. 

Hai là để có chất lượng con người kỳ vọng, phải xác định được tiêu chí của mô hình công dân học tập một cách chính xác và phù hợp với hoàn cảnh cũng như điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước theo hướng tiếp cận với yêu cần nhân lực khi tham gia cách mạng công nghiệp 4.0. 

 Hội thảo nhận được được 37 báo cáo tham luận, tập trung vào 3 chủ đề: Mô hình công dân học tập và đơn vị học tập với những tác dụng tích cực nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và nhân lực tại chỗ (17 tham luận); Giáo dục với việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại chỗ (6 tham luận); Trường Đại học, học viện và các cơ sở đào tạo bậc đại học với việc chuẩn bị nguồn nhân lực chất lươnng cao (14 báo cáo tham luận). Tất cả các tham luận đều có hàm lượng khoa học, tâm huyết vì mục tiêu xây dựng nguồn nhân lực nước nhà. trong thời đại mới.

  8h30: PGS. TS Nguyễn Hoàng - Hiệu trưởng trường Đại học Thương mại phát biểu chào mừng Hội thảo

   * Hội thảo cần đưa ra được các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua mô hình "Công dân học tập" và "Đơn vị học tập"

8h15: GS.TS Nguyễn Thị Doan - Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam phát biểu đề dẫn Hội thảo.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao được Đảng ta xác định là một trong ba đột phá chiến lược để thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đến nay. Nhìn lại suốt chiều dài lịch sử đất nước, con người luôn được đặt ở vị trí trung tâm, là chìa khóa của sự phát triển, là động lực, là mục tiêu, là chủ thể của quá trình phát triển. Trong suốt chặng đường hoạt động Cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh coi "vấn đề con người là vấn đề hàng đầu". Trong Di chúc Người để lại đã ghi rõ "Đầu tiên là công việc đối với con người". Thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vấn đề này, nên từ năm 1986 Đảng ta đã chú trọng đến việc chăm lo, bồi dưỡng, phát huy nhân tố con người: 

Cương lĩnh xây dựng đất nước đã khẳng định: "Phát huy nhân tố con người trên cơ sở đảm bảo công bằng, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ công dân...". Hội nghị lần thứ 4 khóa VII nhấn mạnh "Con người là vốn quý nhất, chăm lo hạnh phúc con người là mục tiêu phấn đấu cao nhất...".

Vấn đề con người đã được cụ thể hóa thành các quốc sách lớn đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Một trong những quốc sách đó được thể hiện ở Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII là "Lấy việc phát huy nhân tố con người là yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững".

Đại hội IX xác định: Con người Việt Nam trong thế kỷ 21, trước hết phải là những con người được đào tạo có trí tuệ, có tay nghề vững vàng, là người lao động có chất lượng cao, là những con người "vừa hồng vừa chuyên", "có đức có tài".

Đại hội X, Đảng ta tiếp tục khẳng định "Chiến lược con người phải nằm ở vị trí trung tâm của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa". Ở Đại hội XI, "Coi con người là chủ thể, nguồn lực chủ yếu và là mục tiêu của sự phát triển". Đại hội XII "Tập trung xây dựng con người về đạo đức, nhân cách, lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc". Đại hội XIII: Vấn đề con người được khẳng định mạnh mẽ hơn trong các nhiệm vụ trọng tâm, trong các đột phá chiến lược để phát triển đất nước nhanh và bền vững. Đại hội này đề cập rõ hơn đến nguồn nhân lực, nhất là nhân lực tại chỗ.

Trong suốt thời kỳ thực hiện chiến lược đổi mới đất nước con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực, vừa là nguồn lực phát triển đất nước nhanh và bền vững. Vấn đề chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước trong từng giai đoạn cách mạng được Đảng ta coi là vấn đề cốt lõi, là nguồn vốn quan trọng, và của cải đích thực của đất nước chính là con người. Đáng chú ý là nguồn vốn này càng sử dụng hợp lý thì càng tăng trưởng mạnh, không bao giờ cạn kiệt. Một quốc gia giàu có, bền vững được đánh giá thông qua nguồn vốn này – một trong các chỉ tiêu quan trọng nhất.

Nhưng tại sao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước?  Các chỉ tiêu cần đạt được về nhân lực chất lượng cao hầu như chưa đạt được mục tiêu đã đề ra. Báo cáo tổng kết 10 năm xây dựng xã hội học tập 2021 đã chỉ ra: Có tới 3 trong số 4 chỉ tiêu không hoàn thành nhiệm vụ Chính phủ giao.

Vì vậy, vấn đề đặt ra đối với nước ta trong thời gian tới là: Nguồn vốn do thiên nhiên ban tặng đã dần cạn kiệt. Nguồn vốn ODA sẽ giảm đi khi chúng ta vào nhóm nước phát triển. Còn lại tài sản quý giá nhất là tài nguyên "nguồn nhân lực: con người Việt Nam thông minh – sáng tạo – cần cù". Thực tế cho thấy nguồn nhân lực dồi dào của chúng ta đang bị già hóa nhanh. Thêm nữa, công nghệ lạc hậu, cơ sở hạ tầng yếu kém, môi trường ô nhiễm... sẽ được cải thiện nếu chúng ta biết sử dụng, bồi đắp nguồn vốn nhân lực đầy ắp trí thông minh, làm cho đất nước phát triển nhanh, bền vững, thực hiện các mục tiêu mà Đại hội XIII đã đề ra đến năm 2050.

Chúng ta đã biết Cách mạng 4.0 với 3 trụ cột chính là sự phát triển của công nghệ thông tin, công nghệ sinh học và trí tuệ nhân tạo. 3 lĩnh vực này đang tác động toàn diện đến tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế - xã hội, đến từng gia đình, từng con người đặc biệt là đến thị trường lao động. Điều đó buộc chúng ta phải chấp nhận và thay đổi để được sống và làm việc, đáp ứng yêu cầu trong những diễn biến nhanh chóng của tiến bộ khoa học.

Nếu không thay đổi, từ tư duy đến phương pháp và thường xuyên bồi đắp trí tuệ thì chính chúng ta gạt mình ra khỏi guồng máy đang chạy. Cách mạng 4.0 đã chỉ rõ mục tiêu mỗi quốc gia, mỗi con người cần đạt tới để phát triển bền vững, là cơ hội quí báu buộc chúng ta phải học tập để nâng cao trình độ toàn diện nhằm thích nghi một cách sáng tạo và tiến bước cùng những đổi thay nhanh chóng của cuộc sống.

Cách mạng 4.0 làm chuyển dịch cơ cấu lao động trong các ngành kinh tế. Các ngành sử dụng nhiều lao động sẽ mất đi, xuất hiện nhiều ngành nghề mới. Hệ thống tự động hóa và trí tuệ nhân tạo sẽ thay thế lao động thủ công, sẽ nhiều người mất việc làm, gây bất ổn cho xã hội. Trong cách mạng 4.0 nhân công giá rẻ không còn là lợi thế cạnh tranh, thị trường lao động sẽ bị phân hóa mạnh mẽ. Tất cả các nhóm lao động từ trình độ thấp đến trình độ cao đều bị đe dọa về việc làm.

Nếu không được trang bị các kỹ năng cần thiết, mang tính sáng tạo do yêu cầu của Cách mạng 4.0 với 3 trụ cột chính nêu trên thì người lao động sẽ không tìm được chỗ đứng của mình vì các lĩnh vực của nền kinh tế sẽ chủ yếu sử dụng những lao động có các kỹ năng thuần thục (kể cả kỹ năng cứng và kỹ năng mềm).

Đã có nhiều hội thảo bàn về vấn đề này nhưng tựu chung lại đều có điểm chung. Đó là: Nếu không nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực tại chỗ thông qua đổi mới nhận thức của các cấp và người lao động, đổi mới giáo dục – đào tạo, trước tiên là đào tạo nghề và sự nỗ lực học tập của từng người thì chúng ta sẽ tự đào thải mình.

Hiện nay, Việt Nam đang có lực lượng lao động dồi dào, chiếm 58% dân số (54,56 triệu người/97.757 triệu người). Tỷ trọng dân số đang trong độ tuổi lao động hầu hết ở nhóm tuổi từ 25 - 29 tuổi - Lực lượng lao động vàng. Song chất lượng thì đang ở mức thấp trong bậc thang năng lực quốc tế, thiếu lao động có trình độ tay nghề bậc cao. Số người có trình độ chuyên môn kỹ thuật chiếm 20,87% đã qua đào tạo từ sơ cấp đến sau Đại học. Hiện còn 76,9% người tham gia lực lượng lao động chưa được đào tạo. Lực lượng lao động đã có chứng chỉ từ sơ cấp trở lên ở thành thị cao gấp 2,5 lần nông thôn. Năm 2019, năng suất lao động của Việt Nam chỉ bằng 7,6% mức năng suất lao động của Singapore; 19,5% của Malaysia; 37,9% của Thái Lan... Trong khu vực Đông Nam Á năng suất lao động của Việt Nam chỉ cao hơn Campuchia (Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư - 2019).

Để khắc phục tình trạng chất lượng nguồn nhân lực, Nhà nước đã có nhiều giải pháp từ quy hoạch, đào tạo, sử dụng và nhiều chính sách kèm theo. Song việc khắc phục tình hình thực tế chưa được chuyển biến mạnh. Nhận biết được vấn đề trên trong những năm qua, thực hiện Kết luận 49/KL-TW và Quyết định 489/QĐ-TTg, Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam đã nhiều lần hội thảo và xây dựng xong bộ tiêu chí đánh giá sự học của công dân nhằm nâng cao năng lực làm việc của người lao động đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng 4.0 và chương trình chuyển đổi số quốc gia của Chính phủ.

Để chuẩn bị bước vào giai đoạn Việt Nam hội nhập sâu vào các nền kinh tế thế giới, công dân Việt Nam phải có đủ năng lực hoạt động, làm việc trong môi trường số. Lao động các lĩnh vực của nền kinh tế cần nắm được những tri thức và các kỹ năng thiết yếu để sử dụng thành thạo các thiết bị thông minh, đáp ứng yêu cầu của Cách mạng 4.0 trong nền kinh tế tri thức để phát triển bền vững. Đồng thời, trong một thế giới phẳng, muốn hòa nhập vào nhịp đập chung của thị trường lao động thì người lao động chỉ có kỹ năng sử dụng thành thạo các thiết bị thông minh chưa đủ mà còn phải sử dụng được ngoại ngữ theo yêu cầu công việc ở các cấp độ khác nhau cùng với cách ứng xử mềm mại thích nghi với mọi điều kiện của đời sống xã hội như vậy thì Công dân học tập mới trở thành Công dân toàn cầu trong bối cảnh hội nhập hiện nay. Công dân học tập với 10 tiêu chí mà chúng ta đã xây dựng sẽ là yếu tố cốt lõi đáp ứng các kỹ năng cần có của người lao động. Công dân học tập cũng làm nòng cốt của Đơn vị học tập, Gia đình học tập... và tất cả các mô hình học tập khác. Đồng thời không có công dân học tập cũng không thể có xã hội học tập.

Chính vì vậy, nhiệm vụ của hội thảo là phân tích làm rõ thực trạng của chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực tại chỗ của tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế - xã hội: Công nhân, nông dân, cán bộ công chức, viên chức và doanh nhân.

Cần làm rõ mối quan hệ giữa yêu cầu chất lượng nhân lực với 10 tiêu chí đã đưa ra và xác định các giải pháp nhằm thực hiện tốt 3 năng lực cốt lõi của công dân học tập với 10 kỹ năng cụ thể. Hội thảo cũng cần khẳng định: Nếu một công dân (người lao động) đạt được 10 tiêu chí thì chất lượng nguồn nhân lực có được nâng lên không? Có đáp ứng được yêu cầu Cách mạng 4.0 và Chính phủ số trong bối cảnh hội nhập hay không?

Ngoài các giải pháp, các nhóm thuộc chính sách để kích thích người lao động thì đề nghị các nhà khoa học phân tích và gắn với giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực tại chỗ thông qua thực hiện 2 mô hình: "Công dân học tập" và "Đơn vị học tập". Đây là giải pháp mới, chưa được đề cập ở các cuộc hội thảo trước đây.

Hội Khuyến học Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo và Ban Tuyên giáo Trung ương hy vọng các nhà khoa học tập trung khai thác những vấn đề thuộc giải pháp mới này nhằm góp phần thực hiện tốt khâu đột phá chiến lược về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra. Đồng thời thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục đào tạo, khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập Chính phủ giao cho Bộ Giáo dục - Đào tạo và Hội Khuyến học Việt Nam. Hội Khuyến học ở 63 tỉnh, thành đã và đang thực hiện 4 mô hình học tập và đang thực hiện thí điểm mô hình "Công dân học tập". Kết quả đem lại rất khả quan, đã góp phần "nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài" cho chính quê hương và nâng cao đời sống kinh tế, văn hóa tinh thần cho nhân dân. Hy vọng báo cáo tham luận của các Hội sẽ nêu rõ ý nghĩa, mối quan hệ giữa nâng cao chất lượng nhân lực tại chỗ (người lớn) thông qua thực hiện các mô hình học tập và đưa ra các giải pháp tiếp tục thực hiện các mô hifh này trong giai đoạn tiếp theo.

Các trường Đại học được Nhà nước giao nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Song "Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội" Theo thống kê mới nhất, trong 350 trường đại học ở Việt Nam, chỉ có 12 trường có nhóm giảng viên được trang bị kiến thức giảng dạy bằng phương pháp STEM. Các trường đại học hầu hết đang thiếu đội ngũ giáo viên có đủ điều kiện giảng dạy theo phương pháp mới. Điều kiện cơ sở vật chất của nhiều trường còn nghèo nàn, chính sách cho nhà giáo còn bất cập. Những điều đó đều ảnh hưởng đến đào tạo nguồn nhân lực và nguồn nhân lực chất lượng cao. Do đó, nguồn nhân lực cung cấp cho thị trường lao động không nhỏ hàng năm nhưng lại thiếu cả kiến thức thực tế và kỹ năng cần thiết, thiếu năng lực sử dụng các trang thiết bị và trình độ ngoại ngữ, đạo đức nghề nghiệp chưa cao, ý thức trách nhiệm và năng lực tư duy, sáng tạo còn yếu. Do đó, nếu được tuyển dụng, người sử dụng lao động vẫn phải đào tạo lại, rất lãng phí cả thời gian và tiền của của xã hội. Tất cả những vấn đề này, ai cũng thấy rõ. Song bản thân các trường cần tận dụng cơ hội do Cách mạng 4.0 mang lại, mạnh dạn đổi mới từ cách nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo đến phương pháp dạy và học để thực hiện mục tiêu là đào tạo đội ngũ lao động chất lượng cao và đào tạo lại đội ngũ lao động tại chỗ có đầy đủ các kỹ năng lao động cần thiết (kể cả kỹ năng cứng và kỹ năng mềm) đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Kinh nghiệm thế giới đã chỉ ra một đất nước muốn phát triển cần có 2 yếu tố: Có hệ thống đại học đẳng cấp quốc tế và có đội ngũ lao động chất lượng cao mà đội ngũ này chủ yếu do hệ thống đại học, cao đẳng đào tạo mà có.

Đặc biệt, hiện các trường đại học đang thực hiện thí điểm mô hình "Đơn vị học tập" với nhiều tiêu chí, trong đó có các tiêu chí Công dân học tập. Tuy có những điểm thuộc nội dung các tiêu chí này có tên gọi khác nhưng tựu chung lại vẫn thuộc 3 nhóm năng lực thuộc mô hình "Công dân học tập". Hy vọng rằng thông qua việc thực hiện 2 mô hình này, chất lượng đội ngũ nhà giáo với đầy đủ các kỹ năng cứng (trình độ nghề nghiệp) và kỹ năng mềm sẽ được nâng lên khi bản thân từng công dân (giáo viên) trong đơn vị học tập của Nhà trường hoàn thành tốt các nội dung được chỉ ra trong Thông tư số 22/2020/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Rất mong các nhà khoa học, các đại biểu về dự Hội thảo đóng góp ý kiến để Hội thảo thành công tốt đẹp. Hy vọng rằng Hội thảo chúng ta sẽ thành công trong việc đưa ra giải pháp mới nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực tại chỗ thông qua việc thực hiện các tiêu chí của các mô hình học tập, đặc biệt 2 mô hình "Công dân học tập" và "Đơn vị học tập".

8h:  Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khuyến học Việt Nam Lê Mạnh Hùng phát biểu khai mạc Hội thảo.