Gia hạn học thêm, lưu ban, nợ môn, thi lại tốt nghiệp có được xem là điều kiện để tạm hoãn nghĩa vụ quân sự?

Bộ Quốc phòng nhận được kiến nghị của cử tri tỉnh Vĩnh Phúc do Ban Dân nguyện chuyển đến theo Công văn số 499/BDN ngày 14/6/2024, với nội dung:

 “Điểm g khoản 1 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 quy định công dân “Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo” được tạm hoãn gọi nhập ngũ. 

Song những trường hợp được gia hạn học thêm, lưu ban, nợ môn, thi lại tốt nghiệp chưa được quy định cụ thể, dẫn đến tình trạng lợi dụng để trốn tránh nghĩa vụ quân sự, là một trong những khó khăn khi gọi công dân nhập ngũ của chính quyền địa phương. 

Đề nghị tham mưu Chính phủ xem xét trình Quốc hội sửa Điều 41 của Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 để hạn chế được những bất cập hiện nay khi thi hành Luật”.

Ngày 19/7/2024, Bộ Quốc phòng có văn bản trả lời như sau:

Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 được Quốc hội khóa XIII, Kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 19/6/2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2016; cùng với các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn Luật được ban hành đã tạo hành lang pháp lý, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về nghĩa vụ quân sự. Sau hơn 8 năm thực hiện đã góp phần quan trọng đối với nhiệm vụ quân sự, quốc phòng của địa phương, đơn vị, nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.

Tuy nhiên, quá trình triển khai tổ chức thực hiện Luật đã bộc lộ một số vướng mắc, bất cập như: Đăng ký nghĩa vụ quân sự, quản lý công dân trong độ tuổi nhập ngũ đối với sinh viên khi trúng tuyển học cao đẳng, đại học được di chuyển nghĩa vụ quân sự và tạm hoãn gọi nhập ngũ; một số trường hợp được gia hạn học thêm, lưu ban, nợ môn, thi lại tốt nghiệp hoặc học xong không di chuyển nghĩa vụ quân sự về địa phương, hoặc đến nơi cư trú mới, nhưng chưa có quy định và chế tài xử lý đầy đủ, dẫn đến tình trạng lợi dụng để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự, gây khó khăn cho công tác nắm, quản lý nguồn của địa phương và bức xúc trong dư luận nhân dân.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 924/VPCP-NC ngày 12/02/2022 của Văn phòng Chính phủ về việc giao Bộ Quốc phòng lập đề nghị sửa đổi, bổ sung các Luật và Nghị định có liên quan đến Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 theo đúng Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2020. Bộ Quốc phòng đã thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ nghiên cứu lập đề nghị xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015; tổ chức tổng kết 8 năm thực hiện Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 (giai đoạn 2016 - 2023), đánh giá tình hình thi hành Luật và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực nghĩa vụ quân sự.

Tiếp thu ý kiến của cử tri, Bộ Quốc phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, đánh giá đầy đủ các chính sách và tác động liên quan, báo cáo, đề xuất Chính phủ sửa đổi, bổ sung Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 vào thời điểm phù hợp khi có đầy đủ cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, bảo đảm khoa học, khả thi để pháp luật nghĩa vụ quân sự được thực hiện hiệu quả, thiết thực và nghiêm minh.

Có được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự khi đang nợ môn học, lưu ban, thi lại hay không? 

Căn cứ điểm g khoản 1 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 được bổ sung bởi điểm c khoản 1 Điều 49 Luật Dân quân tự vệ 2019 quy định về trường hợp tạm hoãn nghĩa vụ quân sự như sau:

Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông, đang được đào tạo trình độ đại học chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục ngành nghề trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo.

Như vậy, bạn đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học trong thời gian một khóa học đào tạo của một trình độ đào tạo thì bạn sẽ được tạm hoãn gọi nhập ngũ. 

Căn cứ khoản 1 Điều 5 Thông tư 148/2018/TT-BQP quy định về tạm hoãn nghĩa vụ như sau:

Tạm hoãn gọi nhập ngũ và miễn gọi nhập ngũ

1. Tạm hoãn gọi nhập ngũ đối với những công dân sau đây:

a) Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ theo kết luận của Hội đồng khám sức khỏe.

b) Là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng thân nhân không còn khả năng lao động hoặc chưa đến tuổi lao động; trong gia đình bị thiệt hại nặng về người và tài sản do tai nạn, thiên tai, dịch bệnh nguy hiểm gây ra được Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) xác nhận.

c) Một con của bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80%.

d) Có anh, chị hoặc em ruột là hạ sĩ quan, binh sĩ đang phục vụ tại ngũ; hạ sĩ quan, chiến sĩ thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân.

đ) Người thuộc diện di dân, giãn dân trong 03 năm đầu đến các xã đặc biệt khó khăn theo dự án phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên quyết định.

e) Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật.

g) Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo.

Do đó, công dân chỉ được tạm hoãn gọi nhập ngũ trong một khóa học tập trung đầu tiên, trường hợp tiếp tục học tập ở các khóa khác thì không được tạm hoãn gọi nhập ngũ. Thời gian một khóa đào tạo tập trung được tính từ ngày nhà trường quy định có mặt nhập học (ghi trong giấy báo nhập học) đến khi tốt nghiệp khóa học. 

Nếu đến năm cuối niên hạn như trong giấy báo nhập học ban đầu công dân chưa hoàn thành khóa học (chưa tốt nghiệp) thì công dân được tạm hoãn gọi nhập ngũ, tuy nhiên nếu công dân tự bỏ học hoặc ngừng học tập một thời gian liên tục từ sáu tháng trở lên mà không có lý do chính đáng thì công dân không được tạm hoãn gọi nhập ngũ nữa. Hàng năm sẽ bị kiểm tra nếu không còn lý do chính đáng được tạm hoãn gọi nhập ngũ thì công dân sẽ bị gọi nhập ngũ.

Nếu công dân đã có giấy gọi thực hiện nghĩa vụ quân sự, cho dù công dân vẫn đang học tại trường Đại học nhưng nguyên nhân kéo dài thời gian học là do nợ môn, lưu ban, thi lại thì công dân không thuộc trường hợp được tạm hoãn. Và vẫn phải thực hiện nghĩa vụ quân sự bình thường.

Trong trường hợp đi nhập ngũ nếu ngành nghề công dân theo học nằm trong những trường hợp ngành, nghề kỹ thuật được ưu tiên sử dụng theo quy định tại Điều 3 Thông tư 220/2016/TT-BQP thì sẽ được sắp xếp công việc phù hợp với chuyên môn công dân theo học.

Học trung cấp có được tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ quân sự?

Tại Điều 30 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 quy định về độ tuổi gọi nhập ngũ như sau:

Độ tuổi gọi nhập ngũ

Công dân đủ 18 tuổi được gọi nhập ngũ; độ tuổi gọi nhập ngũ từ đủ 18 tuổi đến hết 25 tuổi; công dân được đào tạo trình độ cao đẳng, đại học đã được tạm hoãn gọi nhập ngũ thì độ tuổi gọi nhập ngũ đến hết 27 tuổi.

Theo quy định tại điểm g khoản 1 Điều 5 Thông tư 148/2018/TT-BQP quy định tạm hoãn gọi nhập ngũ và miễn gọi nhập ngũ:

Tạm hoãn gọi nhập ngũ và miễn gọi nhập ngũ

Việc tạm hoãn và miễn gọi nhập ngũ trong thời bình thực hiện theo quy định tại Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, như sau:

1. Tạm hoãn gọi nhập ngũ đối với những công dân sau đây:

g) Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông; đang được đào tạo trình độ đại học hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục đại học, trình độ cao đẳng hệ chính quy thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong thời gian một khóa đào tạo của một trình độ đào tạo.

Theo quy định trên thì công dân đủ 18 tuổi được gọi nhập ngũ; độ tuổi gọi nhập ngũ từ đủ 18 tuổi đến hết 25 tuổi. Trường hợp công dân học trung cấp không thuộc trường hợp được tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ. Do đó, khi địa phương có yêu cầu khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự thì công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành.