Đề xuất luật sư, giảng viên được bổ nhiệm làm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

Tòa án nhân dân tối cao đang lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi (dự thảo 4). Cơ quan này đề xuất nhiều quy định mới liên quan đến chức danh tư pháp là thẩm phán so với quy định hiện nay tại Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014. 

Bổ sung đối tượng có thể bổ nhiệm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

Dự thảo của Tòa án nhân dân tối cao đã đưa ra một số điểm mới liên quan đến chức danh tư pháp thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đáng chú ý. Trong đó, có 2 trường hợp được xem xét tuyển chọn, bổ nhiệm làm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao như sau:

Thứ nhất, là người có đủ tiêu chuẩn của thẩm phán, tuổi từ 45 trở lên, đã là thẩm phán bậc 6 từ đủ 3 năm trở lên, có năng lực xét xử những vụ án thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân tối cao.

Thứ 2, người không công tác tại các tòa án nhưng giữ chức vụ quan trọng trong các cơ quan, tổ chức Trung ương, am hiểu sâu sắc về chính trị, pháp luật, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại giao.

Hoặc là những chuyên gia, luật sư, giảng viên đại học, nhà khoa học có trình độ cao về pháp luật, giữ chức vụ quan trọng trong các cơ quan, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và có uy tín cao trong xã hội, có năng lực xét xử, giải quyết những vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân tối cao.

Riêng với trường hợp thứ 2, tức bổ nhiệm người ngoài ngành tòa án, Tòa án nhân dân tối cao đề xuất được tuyển chọn, bổ nhiệm tối đa là 2 người.

So với quy định hiện hành tại Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, đề xuất về bổ nhiệm người ngoài ngành làm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao không phải mới.

Điểm khác biệt của dự thảo là so với luật hiện hành chỉ ghi nhận một cách khái quát khả năng bổ nhiệm những chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành về pháp luật làm thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thì dự thảo đã liệt kê cụ thể hơn về đối tượng có thể được tuyển chọn, bổ nhiệm, trong đó có luật sư và giảng viên đại học.

Có thể thấy, đề xuất này của Tòa án nhân dân tối cao là hợp lý bởi việc mở rộng phạm vi nguồn nhân lực cho chức danh tư pháp thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao sẽ giúp hệ thống tòa án có được những thẩm phán giỏi, nâng cao tính phản biện nội bộ cũng như chất lượng xét xử, giải quyết vụ án, vụ việc.

Kéo dài nhiệm kỳ thẩm phán

Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 quy định thẩm phán được chia ra làm 4 ngạch, gồm: thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, thẩm phán cao cấp, thẩm phán trung cấp và thẩm phán sơ cấp.

Cho rằng việc chia ngạch như vậy gây ra nhiều khó khăn, vướng mắc trong tổ chức và hoạt động của ngành tòa án, Tòa án nhân dân tối cao đề xuất rút gọn còn 2 ngạch thẩm phán, gồm: thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao và thẩm phán. 

Trong đó, ngạch thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có 3 bậc và ngạch thẩm phán có 9 bậc. Nếu thẩm phán đáp ứng đủ điều kiện về kết quả giải quyết công việc và giữ bậc đủ thời gian (từ 3-5 năm) thì được xem xét nâng lên bậc tiếp theo.

Một điểm mới khác, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 quy định nhiệm kỳ đầu của thẩm phán là 5 năm, nhiệm kỳ tiếp theo là 10 năm. Tòa án nhân dân tối cao đề xuất sửa đổi theo hướng nhiệm kỳ đầu vẫn là 5 năm nhưng nhiệm kỳ tiếp theo sẽ kéo dài đến khi nghỉ hưu hoặc chuyển công tác.

Đáng chú ý, Tòa án nhân dân tối cao còn đề xuất thẩm phán được bổ nhiệm lần đầu phải tuyên thệ trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với Hiến pháp; thực hiện nhiệm vụ được giao một cách trung thực; tận tâm… 

Lời tuyên thệ này có giá trị cho suốt nhiệm kỳ và các nhiệm kỳ sau đó. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quy định cụ thể về nội dung, cách thức tuyên thệ.