Tinh thần của Bộ Giáo dục và Đào tạo là trong năm học 2025-2026, các cơ sở giáo dục phổ thông trong toàn quốc vẫn sử dụng nguyên sách giáo khoa đã được lựa chọn để dạy học. Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức tập huấn, hướng dẫn giáo viên về chương trình chỉnh sửa.

Nghĩa là, chỉnh sửa chương trình nhưng sách giáo khoa vẫn là sách cũ. Sự "lệch nhịp" này khiến không ít người băn khoăn: Liệu học trò có bị bối rối khi nội dung bài học trong sách không còn hoàn toàn trùng khớp với chương trình mới?

Vì sao có chuyện "dạy mới - sách cũ"?

Việc điều chỉnh chương trình là yêu cầu tất yếu khi thực tế xã hội, hành chính, pháp luật và khoa học có nhiều thay đổi. Trong đó, có những điểm tác động trực tiếp đến các môn như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân ở cả bậc Trung học cơ sở và Trung học phổ thông.

Hiện nay, thực hiện việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính, nội dung Hiến pháp và hệ thống chính trị có điều chỉnh; bản đồ và số liệu dân cư, kinh tế - xã hội thay đổi. 

Vì vậy, Chương trình sách giáo khoa mới cũng phải cập nhật để bảo đảm tính chính xác, đồng bộ.

Tuy nhiên, việc biên soạn, thẩm định và phát hành sách giáo khoa mới không thể thực hiện ngay trong một năm học. Do đó, năm học 2025-2026 vẫn sử dụng sách giáo khoa hiện hành, giáo viên sẽ được tập huấn để giảng dạy theo nội dung đã chỉnh sửa trong chương trình.

Những khó khăn dự kiến sẽ gặp phải 

Số liệu, bản đồ chưa khớp thực tế: sách giáo khoa Địa lí có thể vẫn ghi số tỉnh cũ, chưa thể hiện ranh giới mới.

Nội dung pháp lý thay đổi: Bài học về Hiến pháp, hệ thống chính trị trong môn Giáo dục công dân chưa phản ánh các sửa đổi mới nhất.

Phân kỳ lịch sử khác nhau: Một số mốc, giai đoạn lịch sử trong sách giáo khoa không còn trùng khớp với cấu trúc chương trình mới.

Nguy cơ lệch mục tiêu bài học nếu giáo viên chỉ bám sát sách giáo khoa mà không rà soát theo chương trình đã chỉnh sửa.

Giải pháp để học sinh không bị "sốc"

Rà soát sách giáo khoa theo từng môn: Tổ chuyên môn lập danh mục các trang, bài có nội dung, số liệu, bản đồ, trích dẫn cần cập nhật.

Soạn phiếu bổ sung: Mỗi môn có một tờ A4 cập nhật số liệu, bản đồ, trích đoạn mới; phát cho học sinh kẹp vào sách giáo khoa để dùng trong suốt năm học.

Tạo kho dữ liệu chung của trường: Lưu trữ bản đồ, số liệu thống kê, trích văn bản pháp luật mới; đảm bảo giáo viên cùng sử dụng một nguồn thống nhất.

Điều chỉnh đề kiểm tra: Tập trung đánh giá kỹ năng, khái niệm; tránh những câu hỏi dựa trên dữ liệu đã thay đổi.

Tập huấn nội bộ: Tổ chức những buổi chia sẻ ngắn, minh họa bằng các ví dụ cụ thể để giáo viên dễ hình dung cách điều chỉnh.

Vai trò chủ động của giáo viên và nhà trường

Trong giai đoạn "chuyển tiếp" này, sự linh hoạt và chủ động của giáo viên đóng vai trò then chốt. Nếu mỗi trường xây dựng được quy trình cập nhật, điều chỉnh phù hợp, thì sự thay đổi chương trình sẽ không trở thành áp lực lớn. Ngược lại, đây sẽ là dịp để giáo viên rèn luyện khả năng khai thác tài liệu ngoài sách giáo khoa, kết nối bài học với thực tiễn mới.

"Dạy mới - sách cũ" không phải là tình huống lý tưởng, nhưng cũng không phải là trở ngại không thể vượt qua. Khi thầy cô chủ động cập nhật, nhà trường đồng hành, học sinh được hướng dẫn rõ ràng, thì sự thay đổi sẽ trở nên nhẹ nhàng.

Và khi sách giáo khoa mới chính thức được đưa vào sử dụng từ năm học 2026-2027, thầy trò đã có đủ trải nghiệm và kỹ năng để tiếp nhận một cách tự tin, không còn "sốc" trước sự mới mẻ.